جشن جهانی شدن فرش تبریز

این در حالی است که تاکنون قالیبافان و فعالان این عرصه همواره با مشکلات فراوانی در این حوزه دست به گریبان بوده‌اند. به طوری که به گفته رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان شرقی، بیشتر بافندگان فرش این استان جزو اقشار آسیب‌پذیر جامعه هستند که مشکلات مالی، آنان را به شغل‌های کاذب کشانده است. به اعتقاد وی چنانچه این معضل برطرف نشود به تهدیدی جدی برای هنر و صنعت اصیل فرش در منطقه آذربایجان تبدیل خواهد شد.

دستاوردی بزرگ

تبریز تیرماه امسال به دلیل داشتن ویژگی‌هایی چون فعالیت بیش از 500 هزار نفر در این صنعت، بالابودن میزان صادرات، وجود بیش از 2500 کارگاه تولیدی و برخورداری از کیفیت بالا از سوی شورای جهانی صنایع دستی به عنوان شهرجهانی فرش معرفی شد. امروز نیز جشنی با حضور مسئولان کشوری و استانی که هیات رئیسه آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی و مسعود سلطانی‌فر، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور نیز در آن حضور دارند،برگزار می‌شود .

رو نمایی از لوح یادبود ثبت جهانی قالی تبریز، بازدید از کارگاه قالیبافی و دانشکده فرش تبریز از برنامه‌های این مراسم است.

استاندار آذربایجان‌شرقی در گفت‌وگو با خبرنگار ما این دستاورد بزرگ را گام مهمی در توسعه صنعت فرش و جذب گردشگر به استان می‌داند ومی گوید: این موفقیت در صورت مدیریت صحیح و استفاده درست می‌تواند موجب رونق صنعت فرش استان شود.

اسماعیل جبارزاده با تاکید بر این که نباید نسبت به توسعه و رونق این صنعت کوتاهی شود، می‌افزاید: ضروری است در مرحله اول تولیدات سنتی فرش را احیا کرده و به جایگاه درخور شأن خود بازگردانیم و در مراحل بعدی نسبت به توسعه آن اقدام کنیم.

توجه جهان به فرش تبریز

رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان نیز ارتقای جایگاه صنایع دستی و توسعه بازارهای جهانی فرش و دیگر صنایع دستی، ایجاد زمینه برای حضور پررنگ فرش در عرصه‌های بین‌المللی و نیز توسعه صنعت گردشگری فرهنگی را از نتایج مهم این رویداد برشمرد.

فرزین حق‌پرست معتقد است: با ثبت جهانی فرش تبریز این امکان فراهم خواهد شد تا با تبلیغات رایگان بتوانیم دیدگاه جهان و جهانیان را بیش از پیش به تبریز و فرش آن معطوف کنیم و متقاضیان با خیالی آسوده سراغ فرش تبریز خواهند آمد و به نوعی ثبت آن در شورای جهانی صنایع دستی مهر تائیدی است بر کیفیت عالی و مطلوب این فرش. همچنین خواهیم توانست در کنار فرش، دیگر صنایع دستی خود را به جهانیان معرفی و عرضه کنیم. وی با اشاره به این که تبریز در حوزه فرش، سال‌های سال است حرفی برای گفتن داشته و در بازارهای داخلی و خارجی مطرح بوده است، می‌گوید: متاسفانه در سال‌های اخیر برخی کشورها از فرش‌های دستباف کشورمان کپی‌برداری و بازارها را با آثار غیراصل خود پر کرده‌اند. از این رو در سند تدبیر و توسعه آذربایجان شرقی هسته‌های کلیدی برای پایداری و کارآفرینی صنعت فرش تعریف شده و امیدواریم با اجرای این هسته‌های کلیدی و استفاده از ظرفیت‌های جهانی شدن فرش تبریز بتوانیم بار دیگر فرش تبریز را به جایگاه واقعی اش بازگردانیم.حق‌پرست، واسطه‌گری را اصلی‌ترین مشکل صنعت فرش می‌داند و پیشنهاد می‌کند: قالیبافان از طریق فضای مجازی و تبلیغات اینترنتی، جنس خود را به فروش برسانند.

یارانه، بلای صنعت فرش

چمنی، رئیس اتحادیه قالیبافان تبریز نیز معتقد است: از وقتی یارانه به مردم تعلق گرفت در تولید و اشتغال فرش اثر منفی گذاشت.به منظور جلوگیری از این مشکل، دولت باید از بودجه‌های کشوری اعتبارات خاصی برای این قشر زحمتکش درنظر بگیرد نه این که برای فرش دستباف کشورقانون اجرای مالیات برارزش افزوده وضع کند.

چمنی درخصوص تاثیر ثبت جهانی فرش تبریز در رشد کمی و کیفی این هنر و صنعت می‌گوید: با ثبت جهانی فرش تبریز جایگاه آن نیز نسبت به گذشته متفاوت‌تر می‌شود واین اتفاق توسعه گردشگری، جذب بیشتر توریست و رونق خرید این فرش را در پی دارد. اما امید بنام طراح فرش و کارشناس معتقد است: ثبت جهانی فرش تبریز به نظرهیچ امتیاز ویژه‌ای برای قالیبافان و فعالان این صنعت نخواهد داشت، مگر آن که با برنامه‌های حساب شده درخصوص بهبود کیفیت مواد اولیه، ترویج رنگرزی بخار، جلوگیری از کپی طرح‌ها، تولیدات با نظارت و تبلیغات هوشمند کارهایی انجام شود.

لزوم تغییرات بنیادی

به گفته وی تا تغییرات بنیادی در تفکر بخش فروش و صادرات رخ ندهد و دوره گذار از سنت به مدرنیته در این حوزه طی نشود، ثبت جهانی فرش تبریز تاثیر جدی نخواهد داشت. زیرا وقتی امروزه بازاریابی و فروش به‌عنوان علم مطرح است ولی بخش فروش قالی از آن دوری می‌کنند (عدم تجهیز به وبسایت و پورتال، نبود تبلیغات و پرهیز از روش‌های مشتری مداری و... ) انتظار چه ثمری داریم .

وی می‌افزاید: لذا ما به کشف مجدد نیاز نداریم. الگوهای مناسب در دنیا وجود دارد. فقط کافی است در حوزه مدیریت از بی‌تفاوتی موجود رها شویم و در بخش خصوصی نیز احساس نیاز به‌وجود آوریم. وی مهم‌ترین امتیاز این ثبت را توجه افکار عمومی به قالی تبریز می‌داند .حدود 500 هزار نفر از جمعیت سه میلیون و 700 هزار نفری استان آذربایجان شرقی از محل قالی بافی ارتزاق می‌کنند.

از سوی دیگر با وجود این‌که حجم تولید فرش دستباف در این استان متغیر بوده و صادرات آن از دو طریق رسمی و غیررسمی (چمدانی) انجام می‌شود. سال گذشته به ارزش یک میلیون و 80 هزار دلار و در شش ماهه نخست امسال نیز به ارزش حدود 630 هزار دلار از فرش این استان صادر شده است در واقع حدود 30 درصد تولید و صادرات فرش دستباف کشور، متعلق به آذربایجان شرقی است.

صنعت خنده وگریه

به اعتقاد امید بنام، کارشناس وطراح فرش، این صنعت به قول قدما، هنر و صنعت خنده و گریه است. زیرا در بخش‌های مختلف با مشقت‌های شبانه‌روزی یک قالی به‌ثمر می‌رسد، اما به دلیل کاهش تولید کارگاهی و ترویج تک‌بافی، قالیباف توانایی عرضه مناسب و فروش خوب را ندارد و مجبور به فروش محصول خود با سود کم می‌شود. به همین دلیل کم‌کم قدرت تامین مالی برای قالیبافی را از دست می‌دهد. همچنین با سوءاستفاده برخی افراد، شاهد انحراف بیمه قالیبافی هستیم. از سویی، کپی طرح‌ها و تغییرات غیرکارشناسی با رنگ آمیزی‌های غیر اصولی از دیگر مسائلی است که گریبان قالیبافان استان به‌خصوص قالی تبریز را گرفته است.

سعیده دلال علیپور

جام‌جم