منشور گردشگری فرهنگی

با توجه به همین الزامات و البته با توجه به نیاز مبرم و دیرین بشر به سفر و گردش، گردشگری هم اصول و قوانین خود را می‌طلبد؛‌ اصولی که هم حافظ طبیعت باشد، هم حافظ اخلاق انسانی و هم مقوم انسان و پیشرفت‌های او بشود. در همین راستا شورای بین‌المللی یادمان‌ها و محوطه‌ها (ایکوموس) به‌عنوان یک سازمان بین‌المللی غیردولتی، به‌عنوان نهاد همکار سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) پدید آمد تا به حفاظت از یادمان‌ها و محوطه‌های تاریخی و طبیعی جهان کمک و البته نظارت کند.

این سازمان در جهت اهداف کلی و وظایف خود در زمینه حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی در طول سالیان پیاپی، منشورهایی را به تصویب رسانده است که مهم‌ترین آنها منشور بین‌المللی حفاظت و مرمت یادمان‌ها و محوطه‌ها (‌معروف به منشور 1964 ونیز) است. این سازمان به‌طور قطع می‌تواند تنظیم‌کننده و راهنمای سبک درست گردشگری و زندگی سالم در‌باره تفریحاتی مربوط به حوزه گردشگری ما باشد.

هر‌یک از منشورهای مصوب ایکوموس، دارای موضوع جداگانه در حوزه‌های مختلف میراث فرهنگی، شامل گردشگری فرهنگی، باغ‌های تاریخی، شهرها و بافت‌های تاریخی شهری، باستان شناسی زیر خاک و زیر آب است و توصیه‌ها، هنجارها و اصول اخلاقی مرتبط با موضوع مربوطه را به دست‌اندرکاران حمایت از میراث فرهنگی ارائه می‌دهد.

هرچند این منشورها از حیث اصول و حقوق بین‌الملل مانند معاهدات بین‌المللی برای کشورها تعهد آور نیستند، لیکن عمل به رهنمودهای ارائه شده در هر یک از آنها کمک موثری در پیشبرد امور حمایت و حفاظت از میراث فرهنگی به شمار می‌رود.

گردشگری فرهنگی

گردشگری یک واقعیت اجتماعی بشری اقتصادی و فرهنگی است و یقینا این پدیده ـ که آورنده منافع اقتصادی برای کشورهاست ـ بر یادمان‌ها و محوطه‌های فرهنگی تاریخی که محل بازدید گردشگران هستند، گاه تأثیرات مخرب می‌گذارد. در عین حال نمی‌توان این پدیده را از صحنه معادلات و تعاملات فرهنگی مردم کشورها با یکدیگر حذف کرد، زیرا بازدید گردشگران از این اماکن موجب تعامل فرهنگی دولت‌ها و ملت‌ها بوده، در نهایت به حفظ صلح و امنیت جهانی پایدار کمک می‌کند.

منشور گردشگری فرهنگی با این رویکرد و با نگرش کمک به حفظ و ارتقای گردشگری فرهنگی (گردشگری با هدف بازدید از اماکن فرهنگی کشورهای مختلف و شناخت فرهنگ و تمدن بشری در نقاط مختلف دنیا) با قصد حمایت و حفاظت از اماکن و محوطه‌های محل بازدید گردشگران تهیه شده است. اهمیت این منشور در این است که اخلاق گردشگری را تبیین می‌کرده و به سلامت این امر نیکو کمک می‌کند. با همین رویکرد در ادامه فرازهای منشور گردشگری فرهنگی سازمان ایکوموس نقل می‌شود.

اصول منشور گردشگری فرهنگی

اصل اول: گردشگری داخلی و بین‌المللی از بهترین ابزارهای تبادل فرهنگی است. از این رو حفاظت باید فرصت‌های مسئولانه را که به‌درستی مدیریت شده‌اند، برای اعضای جامعه میزبان و بازدیدکنندگان فراهم آورد تا بتوانند در وهله نخست، میراث و فرهنگ آن جامعه را تجربه و درک کنند.

اصل دوم: رابطه میان اماکن میراث و گردشگری، رابطه‌ای پویاست و می‌تواند دربرگیرنده ارزش‌های متضاد باشد. این رابطه باید به‌طور ثابت برای نسل‌های حال و آینده مدیریت شود.

اصل سوم: حفاظت و گردشگری برای اماکن میراث باید به گونه‌ای طراحی شود که بازدیدکننده از سفر خود احساس ارزش، رضایت و لذت کند.

اصل چهارم: جوامع میزبان و اهالی بومی باید در برنامه‌ریزی حفاظت و گردشگری مشارکت داشته باشند.

اصل پنجم: جامعه میزبان باید از قبل گردشگری و حفاظت منتفع شود.

اصل ششم: برنامه‌های ترویج گردشگری باید موجب حمایت و ارتقای ویژگی‌های میراث طبیعی و فرهنگی شود.