یک مدرسه و چند رنگ و لعاب

مدارس دولتی

مدارس دولتی، شناخته‌شده‌ترین مدارس و البته پرمشتری‌ترین آنها در سراسر کشور هستند. طبق قانون، این مدارس زیر نظر مستقیم دولت (آموزش و پرورش) اداره می‌شود و تحصیل در آنها رایگان است، هرچند سال‌هاست مشکلات مالی این مدارس، تحصیل رایگان را به چالش کشیده . با این حال تحصیل در مدارس دولتی حتی اگر از خانواده‌ها پولی دریافت شود تقریبا رایگان است. اگر مبالغ دریافتی را با پولی که دولت وسط می‌گذارد، مقایسه کنیم: یک میلیون و 800 هزار تومان در سال برای هر دانش‌آموز است.

مدارس هیات امنایی

اگر در مدارس دولتی، هیات امنا درباره نحوه اداره مدرسه تصمیم بگیرد،‌ این مدرسه دولتی می‌شود هیات امنایی. پس مدارس هیات امنایی همان مدارس دولتی هستند که با نظارت تام آموزش و پرورش اداره می‌شوند، ولی اولیای دانش‌آموزان نیز در این میان نقش دارند و در حوزه‌های علمی، فکری و فرهنگی مشارکت می‌کنند. این مدارس مثل مدارس دولتی عادی حق دریافت شهریه ندارند، اما اگر به صلاحدید هیات امنا نیاز به برگزاری کلاس‌های تقویتی یا فوق‌برنامه باشد، مبالغی در طول سال از خانواده‌ها دریافت می‌شود.

مدارس غیردولتی

برخلاف این دو نوع مدرسه،‌ شهریه حرف اول را در مدارس غیردولتی می‌زند. این مدارس تشکیل شده‌اند تا از بار هزینه‌های دولت در بخش آموزش و پرورش بکاهند و البته سطح آموزش را در کشور ارتقا دهند. سال تحصیلی گذشته، بیش از یک میلیون و 300 هزار دانش‌آموز در 12 هزار مدرسه غیردولتی کشور تحصیل کردند که گرچه نسبت به سال‌های قبل رشد بیشتری داشت، ولی هنوز رضایت کامل مسئولان ارشد وزارتخانه را فراهم نکرده است.

مدارس نمونه دولتی

برای تحصیل در مدارس نمونه دولتی نیز باید شهریه پرداخت، اما نه به اندازه مدارس غیردولتی. مدارس نمونه دولتی تشکیل شده‌اند تا دانش‌آموزان مستعد بویژه در مناطق محروم تحت تعلیم معلمان کارآمد قرار بگیرند که البته مستعد بودن دانش‌آموزان با برگزاری آزمون ورودی باید سنجیده شود (در کشور دو نوع مدرسه نمونه دولتی وجود دارد: نمونه دولتی‌های مناطق محروم و نمونه‌های شهری). برای سال تحصیلی 95 ـ 94 شرط ثبت‌نام در آزمون ورودی دوره متوسطه اول، معدل حداقل 15 بود که یک معدل حداقلی به شمار می‌رفت.

مدارس جم

امسال یک نوع مدرسه جدید به جمع مدارس کشور اضافه می‌شود؛ مدارس جم، مخفف مدارس جامع محیط زیستی. قرار است 70 مدرسه از مهر امسال با عنوان جم در سراسر کشور فعالیت کنند؛ مدارسی که به گفته مدیرکل آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست مهم‌ترین ویژگی‌شان بردن دانش‌آموزان به دل طبیعت به اندازه نیم روز در هفته است. اگر بخت یار این مدارس باشد، قرار است در این مدارس از پنل‌ها و آبگرمکن‌های خورشیدی و شیرهای هوشمند و تا حد امکان به جای استفاده از کاغذ از اینترنت و اینترانت استفاده شود.

مدارس سمپاد

مردم هنوز به مدارس سمپاد می‌گویند، مدارس تیزهوشان که اشاره به سطح هوشی و تحصیلی دانش‌آموزان محصل در آنها دارد. گرچه در سال‌های اخیر، تیزهوش بودن و برتر بودن استعداد بسیاری از دانش‌آموزان این مدارس از سوی وزیر آموزش و پرورش به چالش کشیده شده، اما بسیاری از خانواده‌ها هنوز برای ورود فرزندشان به این مدارس تلاش می‌کنند. وزیر می‌گوید رشد قارچ گونه مدارس سمپاد در سال‌های اخیر سبب شده‌ افراد با بهره‌های هوشی عادی و سطح تحصیلی معمولی نیز به برخی از این مدارس راه یابند، در حالی که فلسفه تشکیل این مدارس، ارائه آموزش ویژه به دانش‌آموزان با استعدادهای فوق برتر بوده است. با این حال مدارس سمپاد هنوز میان مردم دارای وجهه است و مترادف با کیفیت تحصیلی؛ مدارسی که باید برای ورود به آنها آزمون ورودی داد و برای تحصیل در آنها شهریه پرداخت.

مدارس شاهد

برای تحصیل در مدارس شاهد نیز باید شهریه پرداخت و علاوه بر شهریه، ‌شرایطی را احراز کرد؛ از جمله منتسب بودن به خانواده شهدا و ایثارگران و داشتن حداقل‌های تحصیلی. از امسال ثبت‌نام در مدارس شاهد اینترنتی شده که آمارها نشان می‌دهد چندین برابر ظرفیت، ثبت‌نام اتفاق افتاده است (امسال ظرفیت در سه‌پایه تحصیلی 100 تا 110 هزار نفر بود و تعداد افراد متقاضی 500 هزار نفر). علت این ازدحام این است که دانش‌آموزان غیرشاهد نیز می‌توانند در این مدارس تحصیل کنند، البته به شرط داشتن وضعیت تحصیلی خوب؛ مثلا دوم تا ششم دبستانی‌ها باید در همه دروس، توصیف خیلی خوب داشته باشند، برای ورود به پایه هفتم در همه دروس توصیف خیلی خوب و حداکثر در دو درس توصیف خوب گرفته باشند یا برای پایه هشتم حداقل معدلشان 17 باشد.

مدارس‌تطبیقی

برای تــحصـــیل دانش‌آموزان ایرانی که مدتی از عمر خود را خارج از کشور گذرانده‌اند و با زبان فارسی آشنایی کافی ندارند یا برای انطباق با نظام آموزشی کشور آماده نیستند، مدارس تطبیقی ایجاد شده است.

شرط ورود به این مدارس اقامت حداقل دو سال پیوسته در خارج از کشور است که هر کدام از دانش‌آموزان نیز باید شهریه‌ای مصوب را بپردازند.