کنگره، برجام و اعداد کلیدی

برجام در حال حاضر در سنای آمریکا در دست بررسی است و همان‌طور که بارها اعلام شده با توجه به این‌که سنا صد عضو دارد، اوباما برای حفظ حق وتوی خود در مقابل مخالفت جمهوریخواهان با برجام به بیش از یک سوم آرا یعنی 34 رای نیاز دارد و با یک حساب و کتاب ساده مشخص است که جمهوریخواهان نیز برای شکستن حق وتوی رئیس‌جمهور، به بیش از دوسوم آرا یعنی 67 رای احتیاج دارند.

در کنار عدد 67، یک عدد کلیدی دیگر هم وجود دارد و آن عدد 60 است که مخالفان برجام در سنا به آن نیاز دارند تا مخالفت خود را به میز اوباما برسانند و شرایط را برای ادامه ماجرا که حالا می‌تواند وتوی رئیس‌جمهور و مخالفت دوباره کنگره با وتوی اوباما باشد فراهم کنند.

البته در حالت طبیعی، برای تصویب یک قانون در سنا به نصف بعلاوه یک رای نیاز است (51 رای) که به نظر می‌رسد مخالفان برجام از این تعداد رای برخوردارند و این‌که در این شرایط از 60 رای صحبت می‌شود به ماجرایی برمی‌گردد که از آن تحت عنوان «فیلی باستر» نام برده می‌شود.

فیلی باستر در نظام اجرایی قانونگذاری در آمریکا به تلاش سیستماتیک مخالفان اقلیت اطلاق می‌شود که با اتخاذ روش‌هایی از جمله طولانی کردن سخنرانی‌ها مانع از این می‌شوند که مجلس وارد مرحله تصمیم‌گیری روی طرح اکثریت شود و در واقع با این روش امکان ورود مجلس به مرحله تصمیم‌گیری نهایی را مسدود می‌کنند.

زمانی که این ابزار توسط اقلیت مخالف، استفاده شود طرف مقابل نیاز به 60 رای دارد که بتواند ختم مذاکرات را اعلام کرده و در موعد مقرر رای گیری کند، اما با توجه به عضویت 54 جمهوریخواه در سنا، حتی اگر همه این جمهوریخواهان به برجام رای منفی بدهند بعلاوه دو سناتور دموکراتی که تا به حال با برجام مخالفت کرده‌اند مجموع آرای آنها به 56 می‌رسد و بعید است که آنها بتوانند چهار رای لازم دیگر را نیز به‌دست بیاورند البته پیش‌بینی تمام جمهوریخواهان هم به برجام رای منفی بدهند کمی خوشبینانه است، زیرا برخی آنها از ایالت‌هایی هستند که جمعیت دموکرات بالایی دارد و رای منفی آنها به برجام و مقابله با رئیس‌جمهور دموکرات، تبعات زیادی برای آنها دارد و کار آنها را در انتخابات آینده دشوار می‌کند.

در طرف مقابل هم باید به این نکته توجه کرد که استفاده از ابزار فیلی‌باستر هم برای سناتورهای دموکرات تبعاتی دارد و آنچنان راحت نخواهد بود و حالا باید منتظر ماند و دید در روزهای آینده چه تحولاتی در کنگره شکل خواهد گرفت و ادامه بررسی برجام به چه صورتی پیش خواهد رفت.

دکتر فواد ایزدی - عضو هیات علمی دانشکده مطالعات جهان