آینده سینمای سیاهان در آمریکا

سیدنی پوآتیه در دهه 1960 میلادی این وضع را عوض کرد. با حضور او روی پرده سینما، سیاهان در نقش اصلی و همچنین مثبت به نمایش درآمدند. پوآتیه محبوبیت زیادی در بین تماشاگران (سیاه و سفیدپوست) پیدا کرد و به نوعی، راه را برای حضور دیگر هنرمندان سیاهپوست فراهم و هموار کرد.

در دهه 70 میلادی صیلم‌های سینمایی و همچنین مجموعه‌های تلویزیونی‌ ساخته شد که شخصیت‌های سیاهپوست در آنها همان کارهایی را می‌کردند که کاراکترهای سفیدپوست انجام می‌دادند. هالیوود نوعی پوست‌اندازی کرد و بجز فعالیت بیشتر هنرمندان سیاهپوست، فیلم‌هایی هم در ارتباط با مشکلات اجتماعی و فرهنگی سیاهان ساخته شد.

این وضعیت تا سال 2000 ادامه داشت و در این سال، یک نقطه عطف دیگر به نام سینمای سیاهان ثبت شد. در این سال، دنزل واشنگتن موفق به دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد رشته درام مراسم گلدن گلوب شد. طی 36 سال قبل از آن که سیدنی پوآتیه این جایزه را گرفته بود، واشنگتن اولین بازیگر رنگین‌پوست سینما بود که موفق به دریافت این جایزه می‌شد. او در سال 2002 برای «روز تعلیم» جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد را گرفت. او برای بازی در نقش یک پلیس فاسد و باجگیر موفق به دریافت این جایزه شد و همین نکته بحث‌هایی را برانگیخت. گروهی گفتند اهدای جایزه برای نقش یک کاراکتر منفی، معنی ویژه و متفاوتی را در دل خود دارد. واشنگتن پس از پوآتیه، دومین بازیگر سیاهپوستی بود که اسکار می‌گرفت. پوآتیه نخستین بازیگر سیاهپوستی است که اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد را برای «زنبق‌های مزرعه» گرفت. او سال 2001 نیز به پاس یک عمر فعالیت هنری اسکاری افتخاری دریافت کرد. در سال 2002 هالی بری هم برای Monsteris Ball جایزه بهترین بازیگر زن اسکار را گرفت. او هم اولین بازیگر زن سیاهپوست تاریخ سینما بود که توانست این جایزه را دریافت کند. اهل فن و منتقدان از مراسم اسکار 2002 به عنوان «اسکار سیاه» اسم بردند و آن را یک پیروزی بزرگ و فراموش‌نشدنی برای هنرمندان سیاهپوست دانستند. در سال‌های بعد، چنین موفقیت بزرگی نصیب سینمای سیاهان نشد، ولی زمینه فعالیت بیشتر آنها را فراهم کرد. حالا هنرمندان رنگین‌پوست می‌توانستند امیدوار باشند هنر آنها مورد توجه اعضای آکادمی اسکار قرار می‌گیرد. قبل از آن، انجمن‌های مختلف منتقدان آمریکا هنر خلاقه هنرمندان سیاهپوست را کشف و تائید کرده بودند. نقطه عطف بعدی در رابطه با هنرمندان سیاهپوست، انتخاب باراک اوباما به عنوان رئیس‌جمهور آمریکاست. حضور اولین رئیس‌جمهور سیاهپوست در کاخ‌سفید، این امید را به وجود آورد که از این پس به تاریخ سیاهان و هنرمندان آن اهمیت و اعتبار بیشتری داده خواهد شد. اهدای جایزه اسکار بهترین فیلم سال به «12 سال بردگی» در هشتاد و ششمین دوره آن، یک تحول عظیم در دنیای هنر سیاهان بود. لوپیتا نیونگو، بازیگر رنگین‌پوست فیلم هم جایزه اسکار بهترین بازیگر زن نقش مکمل را گرفت. فیلمنامه فیلم هم یک اسکار دریافت کرد. این یک موفقیت فراموش‌نشدنی تازه برای هنرمندان سیاهپوست بود، اما منتقدان سینمایی می‌گویند این میزان موفقیت برای سینمای سیاهان کافی نیست. به اعتقاد آنها، هنرمندان سیاهپوست از حضور اوباما در کاخ سفید، استفاده و بهره کافی را نبرده‌اند و دست به تولید فیلم‌های زیادی در ارتباط با زندگی و مسائل سیاهان نزده‌اند. منتقدان سینمایی این نکته را یک نقطه ضعف بزرگ هنرمندان سیاهپوست می‌دانند. در شرایطی که جامعه آمریکا بازتر شده و امکان مطرح کردن مسائل و مشکلات قشر رنگین‌پوست در فیلم‌های سینمایی در سطح وسیع‌تری امکان‌پذیر شده، هنرمندان سیاهپوست ترجیح می‌دهند خود را درگیر طرح‌هایی کنند که خاص سینما و فیلم‌هایی است که هنرمندان سفیدپوست در آنها همکاری دارند.

گاهی اوقات اینچنین به نظر می‌رسد که بازیگران سیاهپوست به جای بازی در نقش یک کاراکتر سیاهپوست ترجیح می‌دهند نقش‌هایی را به‌عهده بگیرند که معمولا به بازیگران سفیدپوست پیشنهاد می‌شود. رسانه‌های گروهی هم ترجیح می‌دهند بیشتر درباره این نوع اخبار صحبت و تحلیل‌ کنند. تازه‌ترین مثال در این مورد، پخش خبر حضور یک بازیگر سیاهپوست در نقش جیمز باند است که بازتاب وسیعی در رسانه‌های گروهی داشت. پرسش این است که آیا هنرمندان سیاهپوست می‌خواهند همان فیلم‌هایی را کار کنند که همکاران سفیدپوست آنها در دست می‌گیرند یا تلاش خواهند کرد سینمای سیاهان را احیا کنند؟ پاسخ به این پرسش نشان می‌دهد هنرمندان سیاهپوست و سینمای سیاهان در آینده نزدیک و دور به کدام سمت خواهند رفت. نشانه‌هایی که فعلا این ارتباط دیده می‌شود، حکایت از آن می‌کند که سیاهان فعلا به دنبال آن هستند تا ثابت کنند توانایی انجام آن کارهایی را دارند که هنرمندان سفیدپوست سال‌هاست آنها را با مهارت‌ خاصی انجام می‌دهند. در این حالت سینمای سیاهان چه سرنوشتی خواهد داشت؟

مهبد آستانی / جام‌جم