تبعیض‌نژادی اسکاری

اما سلما با داستانی درباره مبارزات سیاهان و جنبش مدنی دهه 1960 میلادی آمریکا به نمایش عمومی درآمد و با استقبال منتقدان و تماشاگران سینما روبه‌رو شد. ولی آکادمی اسکار توجه زیادی به این فیلم نکرد.

این مساله زمانی حائز اهمیت می‌شود که در خبرهای یکی دو ماه اخیر، اعتراضات سیاهپوستان آمریکا به وجود تبعیض‌نژادی در دو دستگاه قدرتمند قضایی و پلیس، تیتر اول رسانه‌های گروهی آمریکا و بقیه کشورهای جهان بود.

در شرایطی که سیاهان آمریکا بار دیگر خواستار رعایت حقوق قانونی و برابر خود با سفیدپوستان شده‌اند، کم‌توجهی آکادمی اسکار به هنرمندان رنگین‌پوست چه معنی می‌دهد و حاوی چه پیامی است؟

برخی تحلیلگران هنری در هالیوود عقیده دارند این کم‌توجهی به معنی نادیده‌گرفتن هنر هنرمندان سیاهپوستی است که در دنیای سینما فعالیت می‌کنند. از سوی دیگر، برخی تحلیلگران هنری، آکادمی اسکار را تقریبا بی‌تقصیر می‌دانند و می‌گویند خود هنرمندان سیاهپوست در سال 2014 یا کم‌کار بوده یا کار قابل توجهی ارائه نکرده‌اند. پرسش آنها این است که سینمای آمریکا در سال گذشته میلادی چند تا سلما داشت که به مسائل سیاهان می‌پرداخت و از ساخت قوی و محکمی برخوردار بود؟

این در حالی است که منتقدان سینمایی هم می‌گویند سلما به اندازه «12 سال بردگی» (که اسکار بهترین فیلم سال 2014 را از آن خود کرد و جوایز دیگری هم گرفت) سروصدا به پا نکرد و جریان‌ساز نشد.

البته سلما یکی از هشت فیلم سینمایی است که در فهرست نامزدهای اسکار بهترین فیلم سال قرار دارد، اما در رشته‌هایی مثل بهترین کارگردانی، بازیگر و فیلمنامه نامزد نشده است. آوا درورتی، کارگردان فیلم و دیوید اویه‌لوو، بازیگر اصلی آن جزو بازندگان اصلی رقابت‌های اسکار امسال هستند.

منتقدان کار این دو را تحسین کرده و آنها را شایسته نامزدی در اسکار می‌دانستند. اویه لوو در این فیلم نقش مارتین لوترکینگ را بازی کرد و نقش‌های شرح‌حال‌گونه معمولا مورد پسند اعضای آکادمی اسکار قرار گرفته و نامزد دریافت جایزه می‌شوند. قصه فیلم هم بخش مهمی از تاریخ معاصر آمریکا را به تصویر می‌کشد. راهپیمایی عظیم و معروف لوترکینگ و سیاهان از شهر سلما تا مونتگمری آلاباما در سال 1965 خط اصلی قصه این درام اجتماعی است. هزینه تولید فیلم 20 میلیون دلار شد و تا به حال در آمریکای شمالی 32 میلیون دلار فروش کرده است.

تماشاگران بین‌المللی هم بیش از ده میلیون دلار برای تماشای آن پرداخت کرده‌اند. نکته جالب در رابطه با این فیلم تاریخی آمریکایی این است که بخش اعظم سرمایه تولید آن از سوی شرکت فیلمسازی فرانسوی پانه تامین شده است.

اعتراضات و گلایه‌ها نسبت به حضور نداشتن سیاهان در اسکار امسال فقط منحصر به هنرمندان و منتقدان نیست.

چریل بولی ایساکس اولین رئیس سیاهپوست آکادمی اسکار هم در جریان معرفی نامزدهای اسکار، وقت را غنیمت شمرد و در این رابطه صحبت کرد.

وی با لبخندی بر لب به این نکته اشاره کرد که بین 20 بازیگر زن و مرد نقش اول و مکمل نامزد دریافت جوایز هیچ سیاهپوستی دیده نمی‌شود.

وی گفت: این موضوع در بخش‌هایی مثل کارگردانی، فیلمنامه‌نویسی و فیلمبرداری هم صدق می‌کند. اهل فن می‌گویند اعتراض این خانم سیاهپوست ممکن است برای سال‌های بعد باعث خلق اتفاقاتی شود، ولی امسال نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت.

پرسش اصلی کسانی که در این رابطه کنجکاو هستند این است که آیا قرار است بی‌توجهی به هنرمندان سیاهپوست در سال‌های آینده به‌صورت یک سنت درآید؟ اگر این اتفاق بیفتد، آکادمی اسکار به جمعیتی که حدود 40درصد از کلیت صنعت سینمای آمریکا را تشکیل می‌دهد، کم‌توجهی خواهد کرد. در عین حال، اگر چنین اتفاقی رخ دهد، واکنش هنرمندان سیاهپوست نسبت به آن چه‌خواهد بود؟ از داخل آکادمی اسکار شنیده می‌شود که قرار نیست اتفاق امسال در سال‌های بعد هم تکرار شود.

شنیده‌ها حکایت از آن می‌کند که اعضای آکادمی اسکار برای پاک کردن برچسب نژادپرستی از پیشانی خود، مراسم جوایز گلدن گلوب امسال را مثال زده و می‌گویند بین نامزدها و برندگان آن هم تعداد زیادی هنرمند سیاهپوست حضور نداشت. در بین ما بازیگران دو رشته درام و کمدی موزیکال، فقط یک سیاهپوست نوجوان یعنی کیوونژان والیس دیده می‌شد. در بین بازیگران مرد هم به‌جز دیوید اویه‌لوو، اثری از یک هنرمند سیاهپوست نبود.

وی هم رقابت را به ادی روماین برای «تئوری همه چیز» باخت. البته نام آوا دوورونی کارگردان سلما در بین پنج نامزد رشته کارگردانی بود و او جایزه بهترین کارگردانی مراسم را به ریچارد لینکلیتر واگذار کرد. در رشته‌های فیلمنامه، بازیگران زن و مرد نقش مکمل هم اثری از یک هنرمند سیاهپوست نیست، انجمن‌های منتقدان سینمایی شهرهای مختلف آمریکا هم تقریبا جوایز بهترین فیلم و کارگردانی خود را به «پسربچگی» دادند و دیوید اویه‌لوو انتخاب آنها در بخش بازیگری نبود.

اسکرین اینترنشنال / مترجم: کیکاووس زیاری