گزارشی از پشت صحنه برنامه «افق روشن»
وقتی رادیو آموزش می‌دهد
اهمیت ایفای نقش آموزشی برای رسانه‌ها بخصوص وسایل ارتباطی در جوامع امروزی، به حدی است که بعضی جامعه‌شناسان برای مطبوعات، رادیو و تلویزیون، نقش «آموزش موازی» یا «آموزش دائمی» قائل هستند.
جامعه‌شناسان معتقدند وسایل ارتباطی با پخش اطلاعات و معلومات جدید، به موازات کوشش معلمان و استادان، وظیفه آموزشی به عهده گرفته‌اند و دانستنی‌های عملی، فرهنگی و اجتماعی مخاطبان را تکمیل می‌کنند. رسانه ملی بهعنوان آینه تمام‌‌نمای افکار عمومی در جلب همکاری مردم و شرکت دادن آنها در امور اجتماعی، تاثیر فراوانی دارد. البته شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی با ایجاد انگیزه در مخاطب، می‌توانند باعث مشارکت اجتماعی آنان شوند.
یکی از برنامه‌هایی که با رویکرد آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی در حوزه سلامت از رادیو پخش می‌شود، برنامه «افق روشن» از گروه سلامت اجتماعی شبکه سلامت است. این برنامه از سال 1389 تاکنون با پرداختن به موضوعات متنوع و متعدد در حوزه سلامت اجتماعی توانسته مخاطبان زیادی را با خود همراه کند. برای آشنایی با کم و کیف برنامه به استودیوی پخش زنده شبکه رادیویی سلامت می‌روم.
***
فاطمه شهبازی، نویسنده و سردبیر برنامه در استودیو حضور دارد و مشغول ادیت کردن متن برنامه است. ابتدا از او درباره چگونگی شکل‌گیری برنامه می‌پرسم. با خوشرویی می‌گوید: «برنامه افق روشن در سالی که (1384) شهرنشینی و سلامت، شعار سازمان جهانی بهداشت بود، در گروه صبحگاهی رادیو سلامت آغاز شد. این برنامه در دو ماه نخست با عنوان «شهرنشینی و سلامت» به سردبیری و تهیه‌کنندگی سارا شریفی هر روز به مدت 45 دقیقه پخش شد. ابتدا رویکرد این برنامه، مسائل شهری، محیط‌زیست و بهداشت شهری بود. یک سال بعد که زمان پخش برنامه به روزهای زوج در همان ساعت تغییر یافت، برنامه روزهای شنبه باعنوان (محله زندگی)، دوشنبه (پاسخ) و چهارشنبه (اینجا شهر ماست) نامگذاری شد؛ اما رویکرد آن همچنان مسائل شهری، محیط زیستی و البته طرح مسائل کلان در حوزه سلامت بود. سال 91 نام برنامه به کنکاش تغییر یافت و از بهمن سال 91 تصمیم گرفته شد، ضمن اطلاع‌رسانی، رویکرد امیدبخشی نیز چاشنی برنامه شود. بر همین اساس، نام «افق روشن» برای برنامه انتخاب شد.
به گفته وی، برنامه افق روشن در قالب یک برنامه گفت‌وگومحور با حضور مسئولان مختلف و پاسخگویی آنها به سوال‌های تلفنی مردم پخش می‌شود و سوژه‌ها نیز در اتاق فکر این برنامه تعیین می‌شود.
***
حالا ساعت 9 و 5 دقیقه است. بهناز شفیعی، مجری، برنامه را آغاز می‌کند: «افق روشن، کاری از گروه سلامت اجتماعی رادیو سلامت، اینجا موج اف‌ام ردیف 102 مگاهرتز صدای دانش، نشاط و آرامش» شفیعی همان ابتدا با طرح سوالی مبنی بر این‌که «آیا فرهنگ ایرانی؛ فرزندخواندگی توسط دختران 30 ساله را می‌پذیرد؟» از شنونده‌ها می‌خواهد در بحث امروز مشارکت کنند. نکته جالب توجه این است که از همان دقایق اولیه، انبوه نظرات مثبت و منفی مخاطبان درباره موضوع برنامه روانه می‌شود موضوعی که البته موجب خرسندی و رضایت عوامل برنامه است.
موسیقی کوتاهی پخش می‌شود و شهبازی سردبیر برنامه از شفیعی می‌خواهد قبل از صحبت با مهمان برنامه، توضیح کوتاهی را که در صفحه اول تکست نوشته، بخواند. شفیعی در بخشی از صحبت‌های خود می‌گوید: «همان طور که می‌دانید، براساس ماده مهمی از قانون جدید فرزندخواندگی، واگذاری فرزند دختر به دختران مجرد بالای 30 سال و زنان بدون شوهر مجاز شد. در اصلاحیه جدید قانون فرزندخواندگی تسهیلاتی در نظر گرفته شده که حتی امکان واگذاری فرزند دختر به دختران مجرد بالای 30 سال و زنان بدون شوهر وجود دارد به طوری که دختران مجرد دارای شرایط و متقاضی فرزند می‌توانند پس از طی کردن مراحل گوناگون، کودک دختر را بهعنوان فرزندخوانده تحویل بگیرند.» و پس از آن مهمان برنامه افق روشن، دکتر محمد آذین، دکترای حقوق خصوصی درباره موضوع برنامه صحبت‌های خود را آغاز می‌کند.
***
برنامه با صحبت کارشناس تلفنی برنامه، آقای الوند، مدیرکل دفتر کودک و نوجوان سازمان بهزیستی درباره این سوال که شرایط واگذاری کودکان به دختران متقاضی در قانون جدید فرزندخواندگی چیست، ادامه پیدا می‌کند. در فرصتی که دست می‌دهد، از شهبازی می‌پرسم برای این که یک برنامه گفت‌وگومحور همچون افق روشن پس از سال‌ها در میان مخاطبان جذابیت خود را حفظ کند از چه راهکارهایی بهره می‌گیرید و او می‌گوید: در برنامه افق روشن تلاش می‌شود مردم را با تحولات اجتماعی و زوایای پنهان برخی مسائل یا تصمیم‌گیری‌های جدید دولتی آشنا کنیم. درواقع مخاطبان با حق و حقوق اجتماعی خود آشنا می‌شوند و مسائل پنهان و ناگفته برای آنها بازگو می‌شود.
البته از آنجا که این برنامه با حضور مسئولان و کارشناسان برگزار می‌شود، یک سوال از مخاطبان در ابتدای برنامه پرسیده می‌شود تا حس کنجکاوی و پرسشگری آنها برانگیخته شود. البته پخش گزارش مردمی، خبرهای مرتبط با موضوع برنامه، پیامک‌ها و ارتباطات مردمی از مواردی است که به تنوع بخشی برنامه کمک کرده است.
به گفته شهبازی، هدف این برنامه اعتلای حقوق شهروندی، مشارکت اجتماعی و آشنایی مخاطبان با مسائل روز جامعه است که البته با بهره‌گیری از مسائل روز جامعه به نقد و تحلیل کارشناسی آنها می‌پردازد.
وی درخصوص موضوعات مطرح شده در برنامه معتقد است: «سوژه‌های برنامه افق روشن، یک هفته قبل تعیین می‌شود. برخی سوژه‌ها جنبه خبری و برخی سوژه مناسبتی دارد و گاه سوژه‌ها نوپدید است، یعنی تلاش می‌شود سوژه‌ای که تاکنون به آن پرداخته نشده، مطرح شود. پس از انتخاب سوژه، متن برنامه براساس تحقیق و پژوهش آماده می‌شود و چون جنبه خبری دارد، سعی می‌شود در متن برنامه اظهار نظر کارشناسان و مسئولان درباره برنامه ارائه و ذهنیت مخاطب نسبت به موضوع برنامه آماده‌سازی شود.»
***
پخش برنامه با اعلام اسامی عوامل برنامه‌ساز، ساعت 9 و 50 دقیقه به پایان می‌رسد. پس از پایان برنامه، از بهناز شفیعی، گوینده درخصوص ویژگی‌های برنامه افق روشن می‌پرسم. او می‌گوید: «افق روشن، یکی از برنامه‌هایی است که به اجرای آن خیلی علاقه‌مند هستم، چراکه اطلاع‌رسانی خوب و فوق‌العاده در حوزه سلامت اجتماعی برای مخاطبان دارد. البته زمان پخش این برنامه نیز باعث جذب مخاطبان شده است.»
وی با اشاره به تاثیرگذاری این برنامه در زندگی شخصی خود و مخاطبان می‌گوید: «موضوعات مطرح شده در این برنامه سبب افزایش آگاهی همکاران و شنونده‌ها نسبت به موضوع سلامت شده به طوری که سعی کردم از مطالب مطرح شده در زندگی خودم نیز بهره بگیرم.»
شفیعی ارتباط موثر میان سردبیر و گوینده را مهم و ضروری می‌داند و معتقد است: « خانم شهبازی سال‌هاست در حوزه سلامت اجتماعی کار می‌کند و آگاهی کاملی به این‌گونه موضوعات دارد. او با تحقیق و پژوهش قبل از برنامه اطلاعات لازم را به من می‌دهد که همین موضوع برای من بهعنوان مجری برنامه بسیار کمک‌کننده است و خودم مشتاق برقراری ارتباط دو‌سویه هستم.» (ضمیمه قاب کوچک)
رقیه بقایی
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
جنگ تبلیغاتی رژیم صهیونیستی و تکرار حرف‌های بدون پشتوانه
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سناریوی رژیم صهیونیستی برای تحریک ترامپ
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
