اجرت ساخت طلا کاهش می‌یابد

این‌چنین است که مردم این روزها از بروز چالش‌های مختلف در بازار طلا و جواهر می‌نالند. این چالش‌ها گستره وسیعی از صدور فاکتور مخدوش، ارائه طلا یا سنگ‌‌قیمتی با عیار کمتر از نصاب قانونی، محاسبه غیرواقعی پول طلا و بخصوص ساخت آن را دربرمی‌گیرد. محمد کشتی آرای، رئیس اتحادیه کشوری طلا و جواهر در برابر این پرسش‌های متنوع مردمی، وعده‌هایی برای حل این مشکلات می‌دهد؛ از شفاف‌شدن فاکتورهای صادره طلافروشان تا برنامه‌هایی به منظور کاهش اجرت ساخت در سر جمع هزینه طلا و جواهر. با این حال این مقام صنفی از بروز یک مشکل جدید در بازار طلا و جواهر خبر می‌دهد و آن را تهدیدی برای صنعت داخلی می‌داند؛ واردات گسترده و رواج نگران‌کننده بدلیجات به جای طلا.

همزمان با نزدیک‌شدن به عید نوروز، خیلی از مردم در فکر خرید طلاجات یا تعویض آنها هستند الان وضع بازار طلا از این حیث چگونه است؟

در شرایط اقتصادی خوب که بازار رونق داشته باشد، طبیعی است که جریان حیاتی اقتصاد ـ که همان پول است ـ همه جا جریان دارد و می‌تواند افراد را به منافع برساند. در حال حاضر با توجه به شرایط کشور اقتصاد در شرایط رکود به سر می‌برد و ما این رکود را بخصوص در بخش طلا، جواهر و سکه کاملا می‌بینیم. علتش هم این است که همین امسال، کسانی که طلا و سکه خریده بودند، بین 35 تا 38 درصد زیان دیدند و طبیعی است که آن انگیزه و شادابی را برای خرید طلا ندارند. خرید سکه و طلا در سال 91 تبدیل به موضوعی فراگیر شده بود، به طوری که همه آحاد مردم توجه ویژه‌ای به خرید طلا و سکه نشان دادند و سرمایه‌شان را تبدیل به طلا و سکه ‌کردند تا از تورم درامان بمانند اما بعد از انتخابات 24 خرداد ـ‌ که قیمت ارز تثبیت شد ـ شرایط اقتصادی و سیاسی کشور بهبود یافت و ارزش پول ملی بالا رفت و این مساله باعث شد قیمت ارز کاهش پیدا کند و قیمت ارز که کاهش پیدا کرد، قیمت سکه هم کاهش یافت. جالب اینجاست‌ که همزمان با این موضوع قیمت جهانی طلا هم رو به کاهش گذاشت و در طول همین هشت، نه ماهی که گذشت، قیمت طلا و سکه 38 درصد در کشور کاهش پیدا کرده است. لذا الان کسی تمایلی به خرید طلا و سکه، مگر در مواردی که خاص یا مورد نیاز است، استقبال نشان نمی‌دهد.

پس فرارسیدن نوروز هم نتوانست رونق را به بازار طلا وسکه برگرداند.

نه. ببینید ما ماه ربیع‌الاول را پشت سرگذاشته و وارد ماه ربیع‌الثانی شده‌ایم، اما باز هم بازار تکان نخورده است. قبل از آن محرم و صفر بود. محرم و صفر معمولا تقاضا در بازار سکه و طلا کاهش پیدا می‌کند، اما پیش‌بینی می‌شد بعد از محرم و صفر یعنی با فرارسیدن ربیع‌الاول و ربیع‌الثانی ـ که از نظر ما مسلمانان ماه‌های شادی است و خیلی از مراسم‌ یا مناسبت‌های مذهبی در این ماه‌ها وجود دارد ـبازار سکه و طلا حرکت کند. مزید بر این مواردی که ذکر کردم، نزدیک‌شدن به پایان سال و نوروز هم باعث می‌شد، فکر کنیم بازار رونق می‌گیرد در حالی می‌بینیم که متاسفانه این رونق به بازار طلا و سکه ـ با توجه به آسیب‌هایی که از سال 91 به دلیل نوسانات قیمت طلا و افزایش‌ بی‌رویه و بعد کاهش یکباره قیمت طلا وارد آمده ـ بازنگشته و در حال حاضر هم کسی تمایل به خرید طلا و سکه به آن شکلی که در قدیم بود، ندارد.

بازار طلای ساخته شده و کهنه هم همین ماجرا را دارد؟

طلای ساخته شده را قبلا مردم به عنوان زینت می‌خریدند اما الان چون قیمت طلا زیاد است، یعنی قیمت تمام شده آن ‌به دلیل اجرت بالا زیاد تمام می‌شود، اگر کسی بخواهد طلا بخرد باید هزینه زیادی بپردازد. در نتیجه متاسفانه مردم تمایل به خرید طلایشان کم می‌شود و بیشتر به سمت بدلیجات و زیورآلات بدلی می‌روند. این ماجرا درباره طلای دست دوم بیشتر مشهود است چراکه حتی تعویض طلا هزینه زیادی دربردارد و خیلی‌ها ترجیح می‌دهند این هزینه را نپردازند. در نتیجه این بازار هم رونق ندارد. این را هم بگویم که خطر ورود بیش از حد زیورآلات بدلی از آن خطراتی است که از نظر اقتصادی متوجه کشور است. الان غیر از بحث فرهنگی متاسفانه این مساله دارد کل صنعت طلا و جواهر را با چالش جدی مواجه می‌کند یعنی صنعت قدیمی و باستانی ایرانی به نام صنعت طلا و جواهر در حال رکود است. ‌البته بحث رکود در بخش‌ها و اصناف دیگر هم وجود دارد، اما این رکود، صنعت طلا و جواهر را بیش از جاهای دیگر تهدید می‌کند، چرا که معلوم نیست بدلیجات چه بلایی بر سر این صنعت بیاورد.

الان دستمزد ساخت طلا در هرگرم چقدر است؟

دستمزد ساخت طلا حداقل هر گرم هزار تومان تا 25 یا 30 هزار تومان است که بستگی به مورد ساخت دارد. بدیهی است دستمزد کارهای خاص بالاتر است، ولی مزد ساخت کارهای معمولی طلا یا جواهر ـ که الان در بازار به فروش می‌رسد ـ بین 5 تا 20 هزار تومان است.

فکر نمی‌کنید، کاستن از اجرت ساخت طلا‌ و کاهش قیمت تمام شده، رونق را به بازار طلا برگرداند؟ اگر صنعت طلا و جواهر در خطر است، طبیعی است که خود اصناف برای نجات آن پیشقدم شوند.

اتفاقا افراد مسئول صنف و بزرگان آن به این فکر افتادند که اجرت ساخت طلا را پایین بیاورند تا قیمت تمام‌شده طلا کمتر و تمایل مردم به خرید طلا بیشتر بشود. راه‌های متعددی برای نیل به این هدف وجود دارد که با استفاده از آن می‌توان اجرت ساخت طلا را کاهش داد. یکی از مهم‌ترین راه‌ها ایجاد شهرک‌های طلاسازی است. وقتی شهرک یا مجتمع صنعتی طلا ساخته بشود، استفاده از ماشین‌آلات و ابزارآلات مشترک در این مجتمع‌های صنعتی، ‌باعث خواهد شد هزینه تولید کاهش پیدا کند و همزمان کمیت و مقدار تولید هم بالا برود. وقتی تولید افزایش پیدا کرد، طبیعی است که هزینه‌ها سرشکن می‌شود و کاهش می‌یابد و باعث خواهد شد قیمت تمام شده طلا کم بشود. به همین دلیل بزرگان صنف طلا و جواهر به فکر افتادند از طریق ایجاد شهرک‌ صنعتی توسط خود افراد صنفی هزینه‌های ساخت طلا را کاهش بدهند و این در دستور کار صنف است یعنی چه در اتحادیه کشوری و چه در اتحادیه‌های مراکز استان‌ها می‌دانند که ایجاد چنین شهرک‌هایی باعث خواهد شد هزینه تولید کاهش یابد و به دنبال این موضوع هستند.

برنامه اجرایی این کار آغاز شده است؟

بله، الان چند شهرک در سطح کشور در اصفهان، سمنان و تهران و یک شهرک طلا هم در استان خراسان رضوی درحال ساخت است.

در هر صورت ایجاد این شهرک‌ها و تجمیع واحدهای طلاسازی به صورت متمرکز در مناطق مختلف کشور باعث خواهد شد هزینه ساخت یا هزینه تمام شده طلا کاهش پیدا کند. البته بحث فرهنگی را هم در دستور کارمان داریم که مردم را ترغیب و تشویق به خرید طلا بکنیم. مواردی که الان ذکر می‌کنم، از آن مواردی است که دارد به کشور آسیب وارد می‌کند. ورود زیورآلات بدلی از کشورهای مختلف از نظر مسائل بهداشتی و امراض پوستی چالش‌برانگیز است یعنی بدلیجات خیلی به پوست آسیب وارد می‌کند، ضمن این‌که قیمت‌های بالایی دارند و از همه مهم‌تر این که پولی که بابت اینها پرداخت می‌شود، قابل بازگشت نیست و اگر روزی فرد به پول نیاز پیدا کند، نمی‌تواند آن را به پول تبدیل کند و باید اینها را بیندازد دور در حالی که طلا هم به عنوان زیور و هم به عنوان پشتوانه می‌تواند سرمایه دائمی باشد و فرد می‌تواند در مواقع لزوم طلا را بفروشد. بنابراین پیشنهاد می‌شود به جای خرید زیورآلات بدلی ـ که پولش به جیب کشورهای دیگر ریخته می‌شود ـ مردم را تشویق و ترغیب به خرید طلا و زیورآلات داخل کشور بکنیم. البته ما چند سال پیش این کار را درباره نقره انجام دادیم که خوشبختانه خوب جواب داده و صنعت نقره کشور رو به پیشرفت است. مخصوصا ظروف نقره وآینه و شمعدان در کشور با استقبال خوبی از سوی زوج‌های جوان‌ مواجه شده است. در حالی که قبلا زوج‌ها آینه و شمعدان‌ برنز یا جنس‌های بی‌ارزش را که وارداتی بود، برای ازدواج می‌خریدند اما ما با کار فرهنگی مردم را تشویق کردیم به جای این که پول خود را دور بریزند و آینه و شمعدان‌‌ وارداتی و بدلی بخرند، نقره بخرند که اگر هم زمانی پول نیاز داشتند، بتوانند با فروش آن نیازشان را برطرف بکنند.

صنف طلا یک صنف مردمی است و با مردم خیلی ارتباط دارد. با این حال مردم از صنف شما گلایه‌هایی دارند. یکی از گلایه‌ها بحث عیار طلاست. موضوع این است که برخی شهروندان می‌گویند طلا یا سنگ‌ قیمتی که با آنها عرضه می‌شود عیار لازم را ندارد و بعد موقع فروش به مشکل برمی‌خورند. نظرشما در این باره چیست؟

نه این‌طور نیست، عیار را مردم نمی‌توانند تشخیص دهند. عیار طلا و جواهر را ارگان‌های مختلف کنترل می‌کنند. سازمان ملی استاندارد‌ به طور مرتب واحدهای طلاسازی و طلافروشی را مورد بازرسی قرار می‌دهد. از همه مهم‌تر تمام تولیدکنندگان طلای داخل کشور دارای کد رهگیری و کد شناسایی هستند. بنابراین نظارت برعیار طلا و جواهر یک بحث دائمی است و تشخیص این عیارها را سازمان ملی استاندارد و بازرسان اتحادیه‌ها تحت کنترل دارند. مردم از این نظر خیالشان راحت‌ باشد. بحث دیگر، بحث سنگ‌های قیمتی است. در این باره بارها و بارها اعلام کرده‌ایم که تمام اتحادیه‌ها حاضرند به شکایات مردم در این خصوص رسیدگی کنند ولی بحث سنگ‌های قیمتی، بحث کاملا تخصصی است و مردم اگر می‌خواهند جواهر بخرند باید به واحدی مراجعه کنند که جواز کسب داشته باشد و از همه مهم‌تر مورد اعتماد و وثوقشان باشد. البته تنها راهی که می‌شود ما این اطمینان را به جامعه بدهیم این است که مردم را آموزش بدهیم یعنی آموزش اولیه خرید طلا و جواهر به آنان ارائه شود. اگر این آموزش فراگیر بشود، مردم بینش و اطلاعات پیدا می‌کنند و با توجه به این اطلاعات و بینشی که دارند، خیالشان از خرید کاملا راحت خواهد بود. البته من این اطمینان را به آنها می‌دهم که از صنف طلا و جواهر مطمئن باشند، ولی به خاطر این که شک آنها برطرف بشود، باید اطلاعاتشان را قوی بکنند.

در خرید جواهرات و سنگ‌های قیمتی چه نکاتی باید مد نظرشان باشد؟

دربحث جواهرات با توجه به این که قیمت بالایی دارد در درجه اول باید به متخصص مراجعه کنند. توجه داشته باشید جواهرفروشی با طلافروشی کاملا متفاوت است و از همه مهم‌تر این که باید از جواهرفروشی خرید بکنند که مورد اطمینانشان باشد یا به تخصصش اعتماد داشته باشند. نکته مهم دیگر داشتن جواز کسب در رسته جواهرفروشی است یعنی اتحادیه‌ها وقتی می‌خواهند جواز صادر کنند برای واحدی که کارش طلافروشی است، می‌نویسند در رسته طلافروشی و این واحد صرفا می‌تواند در همان رسته کار کند یا وقتی می‌نویسند سکه‌فروشی باید در همان بخش فعالیت کند. دربحث جواهرفروشی هم نوشته‌اند جواهرفروشی و طبق قانون اتحادیه هر کسی بخواهد جواهر بفروشد باید یک فرد متخصص و تحصیلکرده گوهرشناسی در آن واحد صنفی مستقر باشد. این الزام، مصوبه اتحادیه است و رعایت آن برای همه اعضای این بخش الزامی است. لذا اگر مردم برای خرید جواهر به طلافروشی مراجعه کنند، روشن است که امکان آسیب خوردنشان افزایش می‌یابد.

بحث متنوع‌سازی و کاهش عیار طلای رسمی کشور به کجا رسید؟

این بحث را برای تحقیق به جهاد دانشگاهی سپردیم و یک تحقیق علمی صورت گرفت که هزار نفر مورد پرسش قرار گرفتند. از این هزار نفر در تهران 500 نفر جزو افراد صنفی بودند و 500 نفر مصرف‌کننده، با تنوع سن، تحصیلات و ساکن مناطق بیست و دوگانه تهران یعنی نمونه‌گیری بسیار دقیق بود. این هزار نفر مورد پرسش و سوال قرار گرفتند. در شهرستان‌ها هم همین جامعه آماری از سوی سازمان حمایت از مصرف‌کننده و مراکز آمار استان‌ها مورد تحقیق و پرسش قرار گرفت. نتیجه این تحقیقات به تهران منتقل و در جلسه‌ای با حضور سازمان ملی استاندارد این موارد مطرح شد. به طور کلی 80 درصد مردم و 80 درصد افراد صنفی مخالف این مساله بودند. در نتیجه متنوع‌سازی عیار طلا و کاهش آن مثلا به کمتر از 18منتفی و از دستورکار خارج شد.

علت مخالفت‌ها چه بود؟ بحث فرهنگی بود؟

بله، تا حدود زیادی بحث فرهنگی بود و به نگرش مردم ما و نگرش سرمایه‌ای بودن طلا برمی‌گشت. در کشور ما با توجه به همان بحث فرهنگی، بیشتر مردم اعتقادشان بر این است که چون طلا را سرمایه می‌دانند، نمی‌توانند با کاهش عیار آن کنار بیایند. البته درست است که بسیاری طلا را به عنوان زینت می‌خرند، ولی بحث پشتوانه بودنش همیشه و به طور قوی و موثر در خانواده‌ها مطرح است. مردم در این تحقیق می‌گفتند چون ما می‌خواهیم طلا بخریم و روزی آن را تبدیل به پول بکنیم باید از تبدیلش به پول مطمئن باشیم. بنابراین هر چه طلا دارای ارزش بیشتری باشد ما بیشتر دوست داریم. عامل دیگر بحث مسائل فیزیکی و ظاهری طلا بود. در بحث فرهنگی در خیلی از مناطق کشور، یعنی بیش از نیمی از کشور طلای 18 عیار را قبول ندارند و می‌گویند طلای 20 عیار و 22 عیار قبول است. به طور دقیق‌تر در مناطق جنوبی و مناطق مرکزی کشور ما، طلای 18 عیار را قبول ندارند و می‌گویند عیار آن کم است. مثلا در خوزستان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر، ایلام و استان‌های مشابه، بیشتر تمایل مردم به خرید طلا با عیار بالاتر است. در مناطق مرکزی کشور هم البته طلای 18 عیار را بیشتر قبول دارند و رنگش را می‌پسندند. در مناطق شمالی کشور هم به دلیل وجود رطوبت اگر طلا عیارش کم باشد، سیاه می‌شود و شکل ظاهری‌اش را از دست می‌دهد. لذا طلا با عیار بالا رواج بیشتری دارد.

یکی از سوالاتی که برای خیلی از مردم مطرح است، چشم‌انداز قیمت طلا و بازار طلا در سال آینده است. صرف نظر از پیش‌بینی‌های اقتصادی وسیاسی که بالا و پایین دارد، چشم‌انداز بازار و قیمت طلا در سال آینده از دیدگاه شما چیست؟

یکی از علت‌های اصلی رشد یکباره قیمت طلا در دنیا، بحران و رکود اقتصادی بود که از سال 2008 در آمریکا شروع شد و موج‌ این رکود و بحران در سال‌های بعد از 2008 تا اواسط سال 2011 به همه کشورهای جهان گسترش پیدا کرد. از سال 2011 به بعد در خیلی از کشورهای اروپایی ما این رکود را می‌دیدیم، در کشورهایی مثل ایرلند، ایتالیا و اسپانیا اما از اواسط سال 2009 این رکود اقتصادی کم‌کم تبدیل به رونق اقتصادی شد. طبیعی است که بعد از هر دوران رکود یک دوران رونق وجود دارد و بعد از برون‌رفت از رکود اقتصادی، اقتصاد دنیا رو به رونق رفت و نشانه‌های آن را کاملا داریم می‌بینیم. به همین دلیل قیمت طلا بعد که از آن سال تقریبا اوج گرفته بود، از سال 2011 به بعد رو به کاهش گذاشت و در حالی که اوایل سال 2013 قیمت هر اونس طلا 1300 دلار بود، در پایان سال 2013 با 25 درصد کاهش به قیمت 1250 دلار رسید. الان هم چهار پنج ماهی است که قیمت طلا در بازارهای جهانی تقریبا روال ثابتی را می‌گذراند و نوسان حداکثر سه درصدی دارد. با این اوصاف پیش‌بینی می‌شود در همین سال 2014 و 1393 خورشیدی خودمان، قیمت طلا در همین حدود نوسان داشته باشد و اتفاق خاصی مثل افزایش یکباره یا کاهش یکباره را در قیمت طلا نبینیم و نوسان حداکثر سه چهار درصدی را شاهد باشیم. اکثر اقتصاددان‌ها هم پیش‌بینی کردند روال قیمت ‌طلا در همین سطح با چند درصد تناوبی که عرض کردم، وجود داشته باشد.

برای ورود به بازار طلا در سال 93 توصیه خاصی به مردم دارید؟

تنها توصیه‌ای که دارم این است که به رونق در تمام بخش‌های صنعتی و تولیدی کشور از جمله صنعت طلا و جواهر کمک بکنند. بهترین کمکی که مردم می‌توانند به صنعت ما بکنند، استفاده از محصولات و تولیدات طلای داخلی کشور است. اگر این برنامه را در دستور کارشان قرار بدهند، طبیعی است این صنعت از وضع خطرناکی که در کمینش است، رهایی می‌یابد.

سیدعلی دوستی‌‌موسوی‌/‌گروه اقتصاد