حاکم باید رو در روی مردم حرفشان را بشنود

حاکم باید بخشی از وقت خودش را به مردمی که به او نیاز دارند اختصاص دهد، باید در میان برنامه‌های خود وقتی را برای آنان خالی کند؛ این وقت گذاشتن برای مردم از ضرورت‌های حکومت‌داری است، برای همین است که حضرت امیر در نامه خودش به مالک اشتر این موضوع را یادآوری می‌کند و به او می‌گوید که مبادا از روبرو نشستن با مردم و گوش دادن به حرف آنها غافل شود.

همراه کردن محافظان و ردیف کردن پشت سر پاسبان‌ها برای یک حاکم نشانه مهم بودن و شأن بالایش نیست؛ بلکه مانعی است در مسیر ارتباط مردم با او، ارتباطی که از ضرورت‌های حکومت داری است؛ در حکومت علوی جایی برای حاکمی که تعدد محافظانش مانع ارتباط مردم با وی می‌شود وجود ندارد.

حاکم باید تند سخن گفتن مردم را تحمل کند

در متن نامه حضرت امیر به مالک اشتر آمده است: «... و بخشی از وقت خود را خاص کسانی کن که به تو نیاز دارند. خود را برای کار آنان فارغ دار و در مجلسی عمومی بنشین تا در آن فروتنی کنی خدایی را که تو را آفرید و سپاهیان و یارانت را که نگهبانانند یا تو را پاسبانانند، از آنان باز دار، تا سخنگوی آن مردم با تو گفت و گو کند بی در ماندگی در گفتار که من از رسول خدا (ص) بارها شنیدم که می فرمود: (هرگز امتی را پاک _از گناه_ نخوانند که در آن امت –بی آنکه بترسند و- در گفتار درمانند، حق ناتوان را از توانا نستانند) و درشتی کردن و درست سخن نگفتن آنان را بر خود هموار کن و تنگخویی بر آنان و خودبزرگ بینی را از خود بران، تا خدا بدین کار درهای رحمت خود را به روی تو بگشاید و تو را پاداش فرمانبری عطا فرماید؛ و آنچه می بخشی چنان بخش که بر تو گوارا افتد و آنچه باز می داری با مهربانی و پوزش خواهی همراه بود.»*

حضرت امیر تأکید می‌کند که کارگزار حکومت علوی باید تحمل درشت سخن گفتن مردم را داشته باشد و با حوصله به حرف آنها گوش دهد؛ در حکومت علوی جایی برای حاکمان تندخو و بی‌حوصله وجود ندارد.

مهدی جلیلی- جام‌جم آنلاین

*نهج البلاغه، ترجمه سید جعفر شهیدی، چاپ بیست و یکم، تهران، 1380؛ صفحه 336