ام‌اس پایان زندگی نیست

بسیاری از افراد با شنیدن نام ام‌اس تصور می‌کنند، دنیا به آخر رسیده و تمام امید خود را از دست رفته می‌دانند؛ غافل از این که باوجود دشوار بودن علائم روحی و جسمی این بیماری، درمان‌های سریع و بموقع، تاثیر بسیار شگرفی بر کیفیت زندگی این افراد می‌گذارد. بنابراین، شناخت علائم ام‌اس در مراحل اولیه می‌تواند روند تشخیص و درمان بیماری را سرعت بخشیده، به پزشکان در درمان بیماری کمک کند.

کد خبر: ۶۲۰۲۶۸

ام‌اس نوعی بیماری غیرقابل پیش‌بینی است که با علائمی خفیف آغاز می‌شود و در صورتی که دیر شناسایی شود و اقدامات درمانی بموقع صورت نگیرد، تا سر حد ناتوان‌کردن بیمار پیش می‌رود. این بیماری 250 تا 350 هزار نفر را در آمریکا و 5‌/‌2 میلیون نفر را در سطح جهان مبتلا کرده است. بسیاری از محققان معتقدند، ام‌اس نوعی بیماری خودایمنی قلمداد می‌شود که در آن، بافت پوشش‌دهنده اعصاب، موسوم به میلین مورد حمله سیستم ایمنی بدن قرار می‌گیرد و از بین می‌رود. این حملات گاه با برخی محرک‌های محیطی از قبیل ویروس‌ها آغاز می‌شود و به دلیل آسیب وارد شده به مغز یا طناب نخاعی، سیگنال‌های عصبی را مختل ‌می‌کند. در واقع آسیب عصبی به دلیل التهابی ایجاد می‌شود که با حمله سلول‌های ایمنی به سیستم عصبی رخ می‌دهد. معمولا علائم بیش از 24 ساعت طول می‌کشد و حداقل 30 روز پس از آخرین حمله بار دیگر رخ می‌دهد. این حملات در بخش‌های مختلفی از بدن مانند مغز، عصب بینایی و طناب نخاعی رخ می‌دهد.

بیشتر افراد بین 20 تا 40 سالگی با نخستین علائم بیماری مواجه می‌شوند، ولی به طور کلی در هر سنی می‌توان این بیماری را مشاهده کرد. علامت‌های اولیه‌ای که افراد باید نسبت به آنها آگاه باشند و با مشاهده آنها به پزشک مراجعه کنند، عبارتند از: تاری دید یا دوبینی، اشتباه در تشخیص رنگ‌ها یا حتی نابینایی در یک چشم، سوزن‌سوزن شدن انگشتان، بی‌حسی، گرفتگی‌ عضلانی و مشکلات کنترل ادرار. بسیاری از مبتلایان این بیماری از ضعف عضلانی و نبود هماهنگی و تعادل در ناحیه پاها و بازوها رنج می‌برند. این علائم از خفیف شروع می‌شود و گاه به حدی می‌رسد که توان راه‌رفتن یا حتی ایستادن را از بیمار می‌گیرد و در مواردی باعث فلج نسبی یا کامل فرد می‌شود. برخی درد شدیدی را تحمل می‌کنند و برخی نیز از اشکال در تکلم، لرزش
و سرگیجه و گاه کاهش شنوایی رنج می‌برند.

مطالعات نشان می‌دهد، حدود نیمی از بیماران مبتلا به ام‌اس علائمی مانند نداشتن تمرکز و توجه و ضعف حافظه را تجربه می‌کنند. افسردگی و ضعف و سستی عضلات از شایع‌ترین علائم ام‌اس است چرا که آسیب وارد شده به بخش پوشش عصبی باعث ایجاد اختلال در سیگنال‌های ارسالی از مغز به سوی اندام‌ها می‌شود و آنها در مواقع لازم بدرستی عمل نمی‌کنند.

جنسیت و ام‌اس

محققان در بررسی‌های خود دریافته‌اند، ام‌اس در زنان بیش از مردان مشاهده شده و احتمال ابتلای آنها به این بیماری تقریبا دو تا سه برابر مردان است. مهم‌ترین علت بروز ام‌اس، ویروس یا نقص ژنتیک است. در این میان عوامل محیطی نیز نقش مؤثری ایفا می‌کنند. علائمی که بر اثر این بیماری در زنان ایجاد می‌شود، به طور تقریبی همانند علائمی است که مردان را درگیر می‌کند. البته علائم بسته به محل بیماری و شدت تخریب عصب، در مردان و زنان متفاوت است. از جمله علائم ام‌اس که در مردان و زنان دیده می‌شود، بروز اختلال جنسی است، به طوری که فرد مبتلا دچار کاهش تمایلات و برانگیختگی جنسی می‌شود. همچنین زنان علاوه بر این قبیل اختلالات، با کاهش ترشحات واژینال و تحمل درد در زمان برقراری روابط جنسی مواجه می‌شوند. البته با وجود این که زنان بیش از مردان به ام‌اس مبتلا می‌شوند، ولی شدت علائم به همان اندازه‌ای است که مردان با آن مواجه هستند.

نقش تغذیه در کنترل ام‌اس

متخصصان پس از سال‌ها تحقیق و مطالعه دریافتند، تغذیه سالم و مصرف مواد مغذی نقش بسیار مؤثری در بهبود شرایط جسمی و روحی بیماران مبتلا به ام‌اس و کنترل علائم آنها دارد. طبق بررسی‌های صورت گرفته، هیچ رژیم غذایی به تنهایی قادر به درمان ام‌اس نیست. به دلیل متغیر بودن علائم بیماری، نمی‌توان براحتی یک ماده غذایی خاص را بر بهبود کامل علائم آن موثر دانست. با وجود این، محققان معتقدند مصرف مواد غذایی کم چرب و سرشار از فیبر می‌تواند برای این بیماران مفید باشد. به گفته آنها، مصرف چربی‌های اشباع شده ـ که در فرآورده‌های حیوانی و برخی روغن‌ها وجود دارد ـ باعث تشدید علائم ام‌اس می‌شود. به عبارتی، همواره بین استفاده از چربی و پیشرفت این بیماری ارتباط مستقیمی وجود دارد، به طوری که حتی می‌تواند علائم آن را تشدید کند. بنابراین توصیه می‌شود برای کاهش علائم ام‌اس شیر، پنیر، ماست و سایر فرآورده‌های لبنی کم چرب مصرف شود.

نوشیدنی‌های حاوی آسپارتام (نوعی شیرین‌کننده مصنوعی) و کافئین تحریک‌کننده مثانه است و می‌تواند علائم مرتبط با مشکلات مثانه‌ای و دفع ادرار را در بیماران تشدید ‌کند. با وجود این، متخصصان توصیه می‌کنند مصرف مواد غذایی سالم و ترغیب افراد مبتلا به رژیم سالم تغذیه‌ای، علائم بیماری را تحت کنترل در خواهد آورد.

همچنین ورزش‌کردن، سیگار نکشیدن و ننوشیدن مشروبات الکلی همراه درمان‌هایی که برای این بیماری از سوی پزشکان توصیه می‌شود، کمک زیادی به بهبود علائم و کنترل پیشرفت ام‌اس
می‌کند.

کنترل، بهترین درمان

تاکنون تمام محققان به این نتیجه رسیده‌اند که ام‌اس درمان قطعی ندارد و درمان‌هایی که از سوی پزشکان توصیه می‌شود، تنها به منظور کنترل و جلوگیری از تشدید و نیز مدیریت علائم بیماری و حملات ایجاد شده و نیز کاهش روند بیماری است. از معمول‌ترین درمان‌های ام‌اس، استفاده از کورتیکواستروئیدهاست که به منظور کاهش التهاب، به صورت خوراکی یا تزریقی تجویز می‌شود.

در روش درمانی دیگری موسوم به پلاسمافرز، پزشکان خون بدن بیمار را گرفته، سلول‌های خونی آن را از پلاسما جدا می‌کنند و سپس سلول‌های خونی را با محلول جایگزین ترکیب کرده، خون را به بدن بیمار تزریق می‌کنند. از این روش اغلب به منظور کاهش علائم بیماری ام‌اس در گروهی از بیمارانی که به درمان‌های تزریقی پاسخ مثبت نمی‌دهند، استفاده می‌شود. برخی شیوه‌های دارویی نیز تنها به منظور کاهش روند پیشرفت بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برخی داروهای خوراکی نیز عملکرد عضلانی را بهبود می‌بخشد و در راه‌رفتن به بیماران کمک می‌کند. همچنین برخی شل‌کننده‌های عضلانی از قبیل باکوفن، سفتی و گرفتگی‌ ماهیچه‌ای ایجاد شده بر اثر ابتلا به ام‌اس را بخصوص در ناحیه پاها کاهش می‌دهد. پزشکان داروهایی را به منظور کاهش خستگی ناشی از این بیماری و نیز داروهای مسکن تجویز می‌کنند. علاوه بر دارودرمانی، درمان‌های دیگری نیز برای بهبود علائم به کار می‌رود.

درمان جسمی از جمله راه‌هایی است که با آموزش حرکات و ورزش‌های کششی و استقامتی و آموزش استفاده از وسایل ورزشی خاص، انجام کارهای روزانه را برای بیماران آسان‌تر می‌کند. بتازگی محققان روی برخی شیوه‌های درمانی مشغول مطالعه هستند و امید است در سال‌های آینده روش‌های نوین بتواند درمان قطعی‌ برای بیماران ام‌اس به ارمغان آورد. از این روش‌ها می‌توان به پیوند سلول‌های بنیادین اشاره کرد، به طوری که پزشکان در این روش سلول‌های بنیادین سالم را به بدن بیماران تزریق و آنها را جایگزین سلول‌های بیمار می‌کنند./ ضمیمه سیب