پایتخت غیرت و مقاومت

در محور میانی، بخشی از نیروهای رژیم بعثی عراق از چزابه، در شمال هورالهویزه، وارد خاک ایران شدند تا با گذشتن از بستان، سوسنگرد و حمیدیه به اهواز برسند و بخش دیگری هم از طلائیه، در جنوب هورالهویزه، وارد خاک ایران شدند تا با گرفتن کوشک، جُفیر و پادگان حمید به اهواز برسند.

برای ایستادن در مقابل عراقی ها در این محور، مسیر چزابه تا اهواز، که ابتدایش شامل تنگه چزابه با داشتن یک کیلومتر عرض و ادامه اش روستاهای پراکنده اطراف می شد، مسیر مناسب تری بود و بهتر می شد در آن به عراقی ها شبیخون زد.

در این مسیر، بعد از چَزابه، تپه های الله اکبر در شمال سوسنگرد نیز موقعیت خوبی برای ضربه زدن به نیروهای مهاجم داشتند. اما در آن زمان با توجه به وقایع روزهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و آشفتگی و ناهماهنگی ایجاد شده بین بخش های مختلف کشور بخصوص ارتش، آمادگی لازم برای مقابله با تهاجم دشمن در ایران وجود نداشت.

تیپ 3 زرهی لشکر 92 اهواز هم که مأمور دفاع از مرزهای غرب اهواز بود و با استقرار پادگانش در 10 کیلومتری شمال حمیدیه، فرماندهانش طراحی دفاعی (طرح ابوذر) را جهت مقابله با دشمن در تپه های الله اکبر تهیه کرده بودند، به دلیل اصرار و شاید بتوان گفت دخالت نیروهای سپاه و ژاندارمری در امور آن، مجبور شد از تپه های الله اکبر جلوتر برود و نیروهایش در مرز پراکنده شدند که موقعیت آنان آسیب پذیر شد.1

نیروهای عراقی در 4 مهر از شهر بستان گذشتند و در ششم مهر به دروازه های سوسنگرد رسیدند. در آنجا عراقی ها، شهر سوسنگرد را با خمپاره گلوله باران کردند و مردم را به خاک و خون کشیدند و در بعدازظهر ششم مهر وارد سوسنگرد شدند.

عده ای از مردم به دفاع از شهر پرداختند، ولی تعداد عراقی ها بسیار زیاد بود و شهر تبدیل به ویرانه شد سپس عراقی ها برای سوسنگرد شهردار انتخاب کردند و اداره شهر را به مزدوران شان سپردند و به سمت حمیدیه عقب نشستند.

نقش جنگنده های نیروی هوایی ارتش و بالگردهای هوانیروز که به فاصله یک روز پس از شروع جنگ، به مقابله با دشمن متجاوز شتافتند، در این عقب نشینی بسیار مؤثر بود.

در روز یکم مهرماه جنگنده های نیروی هوایی ارتش بسیار از مراکز حساس عراق را بمباران کردند و در روزهای بعد، با اینکه جنگ هواپیما با تانک معقول نیست، جنگنده های ایرانی، به ناچار، به شکار تانک های در حال پیش روی عراق می رفتند.

بالگردهای هوانیروز نیز پل هایی را که عراقی ها بر روی رودخانه های مسیرشان نصب کرده بودند، خراب می کردن. به گونه ای که در روز ششم جنگ، با شکست در استراتژی جنگی اش که تصرف حداقل استان خوزستان بود، قطعنامه سازمان ملل را پذیرفت و پیشنهاد آتش بس داد.

اما به دلیل حضور نیروهای عراقی در بخش های مختلف کشورمان، حضرت امام خمینی (ره) فرمودند: «صدام حسین دستش را دراز کرده، برای این که با ما مصالحه کند، ما با او مصالحه نداریم، تکلیف ما این است که از اسلام صیانت کنیم و حفظ کنیم اسلام را، کشته شویم تکلیف را عمل کرده ایم، بکشیم هم تکلیلف را عمل کرده ایم.»2

دولت هم رسماً پاسخ داد: «تا هنگامی که یک سرباز عراقی در قلمرو سرزمین ایران باشد، ایران حاضر به مذاکره نخواهد شد. تنها شرط قبول آتش بس از نظر ایران، این است که دولت عراق نیروهای خود را از خاک کشور بیرون ببرد.»3

به هر حال همان طور که اشاره شد، نیروهای عراقی با تحمل شکست اولیه از دلیرمردان ایرانی در سوسنگرد، به سمت مرزهای خود عقب نشستند و به حمیدیه رسیدند و در روزهای بعد، با تعقیب بالگردهای هوانیروز، حتی از بستان هم عقب تر رفتند و به مرز خود رسیدند.

اما پس از پذیرفته نشدن پیشنهاد آتش بس صدام از طرف ایران، در 19 مهر 1359، دوره جدیدی از حمله های دشمن بعثی به خاک کشورمان و با شدت بیشتری آغاز شد.

در جبهه جنوبی خوزستان، نیروهای عراقی از کارون (در شمال خرمشهر) گذشتند تا از شمال وارد آبادان شوند.4

مردم آبادان که بسیاری از آنها در خرمشهر بودند، خط دفاعی جدیدی در جنوب بهمن شیر تشکیل دادند.5 اما در همین حین، بخشی از نیروهای عراقی که از «چزابه» وارد خاک ایران شده بودند، دوباره به سمت «بستان» پیش رفتند و در 22 مهر، آنجا را اشغال کردند.6

«بنی صدر» توان ارتش را در دزفول متمرکز کرده بود و بخشی از نیروهای ارتش جمهوری اسلامی ایران که در جبهه اهواز- سوسنگرد حضور داشتند، تا 27 مهر تپه های الله اکبر در شمال سوسنگرد را در اختیار داشتند و با کمک توپخانه، هوانیروز و نیروی هوایی ارتش، تا مدتی اجازه پیشروی بیشتر را به نیروهای عراقی ندادند.7

در روز 24 مهر، نیروهای عراقی بسیاری از مدافعان خرمشهر را به شهادت رساندند و نیمی از شهر را به تصرف خود درآوردند سپس به حمله های خود ادامه دادند، تا اینکه در 4 آبان، خرمشهر سقوط کرد و به تصرف کامل نیروهای عراقی درآمد سپس هنوز رزمندگان ایران در غم از دست دادن خرمشهر بودند که عراقی ها در 8 آبان، جایی دور از نظر، در شمال آبادان بر روی «بهمن شیر» پل زدند و وارد آبادان شدند.8 اما در این منطقه، با خبررسانی به موقع فردی به نام «دریاقلی»، نیروهای ارتش، سپاه و مردمی، به مقابله با نیروهای عراقی شتافتند و با حمله شجاعانه آنها، عراقی ها مجبور به فرار شدند و تعداد زیادی از آنها در موقع فرار، اسیر و تعدادی هم در «بهمن شیر» غرق شدند.9 در 14 آبان، حضرت امام خمینی (ره) طی پیامی، فرمودند: «من منتظرم این حضر آبادان از بین برود. باید این حصر شکسته بشود. حال تهاجمی بگیرید.»10

از هشتم تا 15 آبان، نیروهای عراقی چندبار دیگر هم تلاش کردند تا از بهمن شیر بگذرند. اما هربار با مقاومت دلیرمردان ارتش، سپاه و سایر نیروهای ایرانی مواجه شدند و درواقع شکست خوردند.

حضرت آیت الله خامنه ای مدظله العالی می گویند: «آن شکست برای دشمن به قدری تلخ و گزنده بود که من خاطره شادی های آن روز برادرانمان را فراموش نمی کنم، آن روز تعداد بسیاری از دشمن متجاوز را که به سمت آبادان می آمدند، در رودخانه ریختند و غرق کردند.»11

رژیم بعثی عراق پس از اینکه از تصرف آبادان ناامید شد، تصمیم گرفت «سوسنگرد» را به اشغال خود درآورد تا هم وضع دفاعی اش را سامان دهد و هم از فضای روانی شکست آبادان، دور شود. بنابراین از 15 آبان، اشغال سوسنگرد، هدف اصلی عراقی ها شد و در 16 آبان روزنامه های ایران، تیتر درشت زدند که «عراق با شکست در آبادان، جنگ را به سوسنگرد کشاند.»12

اشغال سوسنگرد

سوسنگرد، یکی از شهرهای استان خوزستان است و این استان از نظر طبیعی، دشت باز است که با اندک بارانی، در آن سیل جاری شده و زمینش غیرقابل عبور می شود.

عراقی ها از همان روزهای اول حملات شان به خاک ایران، دو هدف عمده را پیگیری می کردند: 1- بستن راه های مواصلاتی نیروهای ایرانی و تسلط بر آنها 2- دست یافتن به نقاط مرتفع، قبل از رسیدن فصل باران، با توجه به اینکه از زمان حملات شان به بعد نیز روزها به سمت فصل زمستان پیش می رفتند. اتفاقاً محور حمیدیه- سوسنگرد- بستان که یکی از محورهای اصلی حملات عراقی به ایران بود، از همین دو ویژگی برخوردار بود. به همین دلیل عراق تصمیم گرفت سوسنگرد را اشغال کند تا از آنجا بتواند هم «حمیدیه» را به تصرف خود درآورد و هم به اهداف مورد نظر خود که تصرف استان خوزستان بود، دست یابد.

نیروهای عراقی از دو مسیر به سمت سوسنگرد پیش روی می کردند: 1- از جاده حمیدیه- سوسنگرد 2- از مسیر بستان- سوسنگرد. مسیر بستان نیز دو شاخه می شد، یکی از جنوب رود کرخه، از مسیر جاده و دیگری از شمال کرخه و به سمت تپه های الله اکبر.13

در این زمان جنگنده های نیروهای هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، هم مراکز حساس کشور عراق را بمباران می کردند و هم به مدافعان شهرهای مرزی، به خصوص سوسنگرد کمک می کردند. جنگنده های ارتش 17 آبان در دهلاویه، به نیروهای عراقی حمله کرده و تعداد زیادی از آنها و تجهیزات شان را نابود کردند.

چنین حملاتی برای عراقی ها بسیار گران تمام شد و سرانجام عراقی ها توانستند دو فروند از آن جنگنده ها را بزنند.14

در همان روز، تیپ 2 زرهی لشکر 92 نیز از جبهه دزفول به جبهه اهواز منتقل و نیروهای ارتش در منطقه تقویت شدند15.

در روزهای 20 و 21 آبان، خمپاره ها و جنگنده های دشمن بعثی، به شدت جبهه سوسنگرد را بمباران کردند و جنگنده های ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز حمله های متقابلی را انجام دادند.

در 22 آبان، خمپاره ها و توپ های عراقی، وجب به وجب شهر سوسنگرد و دشت های اطراف آن را گلوله باران کردند و در ساعت 21:30، نیروهای زرهی عراق، پیش روی به سمت سوسنگرد را آغاز کردند.

سپس در صبح روز 23 آبان نیز عراقی ها ابتدا با توپخانه و هواپیما، سوسنگرد و روستاهای اطرافش را کوبیدند و بعد نیروی زمینی آنها، از جاده اهواز- سوسنگرد، حمله شدیدی را آغاز کرده و خیلی زود توانست، با شکستن مقاومت مدافعان، ابوحیظه را که روستایی در پنج کیلومتری سوسنگرد بود، تصرف کنند.

درشهر سوسنگرد، گروهی از افراد نیروی هوایی ارتش، به همراه گروهی از نیروهای مردمی تبریز، گروهی اصفهانی و تعدادی از نیروهای سپاه سوسنگرد و ستاد جنگ های نامنظم16 حضور داشتند. همه آنان می دانستند که چه سرنوشتی در انتظارشان است.

فرمانده یکی از گروه های مدافع حاضر در آنجا می گوید: «شب با برادران صحبت کرده و گفتم بیایید بهشت را برای خود بخریم. همه با تکبیر با خدای خود عهد بستیم که تا آخرین قطره خون، درمقابل توپ، تانک، مسلسل کالیبر 75، بالگرد، میگ و نیروهای گارد مخصوص رژیم بعث ایستادگی کنیم.»17

در غروب روز 24 آبان، عراقی ها آماده می شدند تا روز بعد، سوسنگرد را اشغال کنند و نامش را «الخفاجیه» بگذارند.

خلبان «خسرو غفاری» می گوید: «بعد از ظهر 24 آبان، جناب سرهنگ «امیر جلالی»، جانشین فرمانده وقت پایگاه چهارم شکاری دزفول احضارم کرد و گفت که امشب به احتمال زیاد سوسنگرد سقوط می کند. خبر رسیده که امشب یک لشکر دشمن برای تصرف این شهر حمله خواهد کرد. مأموریت تو، بمباران محل استقرار این لشکر است.

با گرفتن دستور پروازی از جناب سرهنگ جلالی، به صورت تک پروازی بلند شده و به سمت مواضع مورد نظر حرکت کردیم ... خورشید داشت کم کم غروب می کرد که من بالای سر نفرات عراقی رسیدم. با نزدیک شدن غروب خورشید، آنها دور هم جمع شده و بسیار متمرکز، آماده حمله شبانه بودند. به همین علت هدف بسیار خوبی برای بمباران به شمار می آمدند. جالب تر اینکه آنها با تاریکی نسبی هوا، اصلاً انتظار حمله هواپیماهای ما را نداشتند. با رها کردن بمب هایم روی آنها، کاملاً متوجه تلفات سنیگینی که به لشکر دشمن وارد می گردید، شدم ...» 18

خبر پیروزی های ایران در سوسنگرد، مهم ترین خبر روزنامه های جهانی در فردای آن روزشده «دیلی تلگراف» نوشت: ارتش ایران و پاسداران خمینی، مقاومت بیش از انتظاری نشان داده اند و توپخانه آنها، با وجود آنکه عمدتاً بی دقت عمل می کرد، آتشش آزار دهنده بود ...» 19

در روز 25 آبان، اوضاع سوسنگرد بحرانی شد. تانک ها و کماندوهای عراقی از چهار طرف وارد شهر شده و حلقه محاصره مدافعان را تنگ تر کردند. نیروهای عراقی آن روز بسیاری از نقاط شهر را به ویرانه تبدیل کردند و تعداد زیادی از مدافعان اندک شهر را به شهادت رساندند.

سپس به هنگام غروب، از شهر عقب نشینی کردند تا در طول شب به وسیله تانک ها و توپخانه خود، آن قدر به شهر شلیک کنند که در شهر هیچ جنبنده ای باقی نماند و روز بعد، فاتحانه وارد سوسنگرد شوند.

اما در اهواز، فرماندهان و نیروها اعم از ارتش، سپاه و نیروهای مردمی، در حال طرح ریزی و اجرای یک عملیات در فردای آن روز برای آزادسازی سوسنگرد بودند و در بعد از ظهر روز 25/8/1359 جلسه ای در ستاد عملیاتی لشکر 92 اهواز با حضور نماینده امام در شورای عالی دفاع (حضرت امام خامنه ای مدظله العالی)، رئیس ستاد مشترک ارتش (شهید سرلشکر فلاحی)، فرمانده نیروی زمینی ارتش (مرحوم سرلشکر ظهیرنژاد)، استاندار وقت خوزستان (مهندس محمد غرضی) و فرمانده لشکر 92 (شهید سرتیپ غلامرضا قاسمی) تشکیل شد.

نتیجه جلسه این بود که گروه رزمی 148 از لشکر مشهد و یک گروهان از تیپ3 لشکر92 به عنوان احتیاط در محور حمیدیه ـ سوسنگرد مستقر و سپس تیپ2 دزفول از خط عبور کند و سوسنگرد را از محاصره و اشغال دشمن برهاند؛ تهیه و نوشتن طرح عملیاتی نیز به عهده سرهنگ غلامرضا قاسمی گذاشته شد. جلسه ای که متشکل از فرماندهان ارتش، سپاه و ستاد جنگ های نامنظم، با حضور حضرت آیت الله خامنه ای مدظله العالی و استاندار خوزستان تشکیل شد، آخرین بررسی ها انجام و طرح نهایی تصویب شد.

عمده طرح به عملکرد تیپ 2 لشکر 92 زرهی بستگی داشت، به شرط آن که سپاه با دو گروهان 120 نفره و سلاح ضد تانک، نیروی پیاده تیپ باشد و جناح چپ و عقب نیروهای ارتش را هم نیروهای ستاد نامنظم «دکتر چمران» حفظ کنند. زمان شروع حرکت هم پنج صبح روز بعد تعیین شد20.

اما در همان زمان تیپ 2 در حال تدارک برای مقابله با عراقی ها در منطقه ماهشهر بود و بنی صدر با این نظرکه تیپ با رفتن به سوسنگرد ممکن است آسیب ببیند و نتواند در ماهشهر به درستی عملیات انجام دهد؛ اجازه حضور آن تیپ در سوسنگرد را نمی داد. مقام معظم رهبری و شهید چمران نظرشان این بود که این تیپ قبل از عزیمت به ماهشهر، برای شکستن محاصره سوسنگرد وارد عمل شود و سپس به ماهشهر برود.

باتوجه به این اوضاع، مقام معظم رهبری به دلیل اهمیت موضوع با حضرت امام خمینی(ره) مساله را مطرح کردندکه ایشان نیز فرمودند: تیپ زرهی همین امشب به سوسنگرد برود و برای آزادی سوسنگرد عملیات کند و بعد به ماهشهر برود.

در پی این فرمان حضرت امام خمینی (ره) ، همان شب به رغم دستور بنی صدر و براساس نامه مقام معظم رهبری، تیپ2 لشکر92 زرهی به فرماندهی «سرهنگ شهبازی» به طرف سوسنگرد آمد و سحرگاهان در «ابوحمیزه» مستقر شد.

در ابوحمیزه، شهید سرلشکر فلاحی، شهید چمران و مهندس غرضی استاندار وقت خوزستان درخصوص نحوه عملیات نیروها و چگونگی حرکت یکان ها به سمت سوسنگرد با همدیگر تصمیم گیری کرده و در روز 26 آبان نیروهای ایران عملیات شان را از بیرون شهر سوسنگرد، رأس ساعت 6:30 آغاز کردند.

نیروهای سپاه و ستاد جنگ های نامنظم، با نیروهای لشکر 92 زرهی ادغام شده بودند و گروه گروه به سمت سوسنگرد پیش می رفتند.

امیر سرتیپ امرالله شهبازی، فرمانده تیپ 2 دزفول می گوید: «صبح 26 آبان، با سه گردان سازمانی و کمک گردان 148 پیاده مشهد، به سوسنگرد حمله کردیم. نیروهای عراقی، چند پاتک سنگین انجام دادند که با دلاوری گردان های تانک ما، شکست خوردند.21»

ارتشی ها با حضور تیمسار فلاحی در جمع شان، روحیه بیشتری گرفته بودند. امیر سرتیپ محمدجعفر لهراسبی می گوید: «وقتی تیمسار فلاحی با تبسم به من می گفت پهلوان چرا معطلی؟ روحیه ام چندبرابر شد.»22

سرلشکر ولی الله فلاحی فرمانده وقت نیروی زمینی ارتش، در منطقه بود تا طبق دستور حضرت امام خمینی (ره)، نیروهای ارتش را هماهنگ کند. ارتش ایران و عراق رودرروی هم ایستاده بودند و تیراندازی می کردند.

نیروهای مردمی هم پرشتاب تر، جلوتر از نیروهای ارتش حرکت می کردند. بیشتر نیروها از جنوب کرخه و سمت ابوحمیظه به سوسنگرد حمله می کردند و بخشی از نیروهای ارتش هم از «سبحانیه» در شمال کرخه به سمت سوسنگرد می رفتند.

نیروهای محلی و بسیج عشایر هم از کناره جنوبی کرخه، که کانال کم عمقی داشت، به سمت سوسنگرد رفتند. این گروه، زمین منطقه را خوب می شناختند و با رعایت اصل غافلگیری، اولین گروه هایی بودند که به سوسنگرد رسیدند و بر سر عراقی ها آوار شدند.

در محوری که دکتر چمران و نیروهایش می جنگیدند، کار گره خورد و آنها محاصره شدند و در همان منطقه، دکتر چمران از ناحیه پا جراحت شدید دید و به بیمارستان اهواز منتقل شد.

هوانیروز و توپخانه ارتش و نیروهای سپاه پاسداران، تعدادی از تانک های عراقی را در محور «کرخه کور» منهدم کردند و دود و آتش آسمان را فراگرفت سپس باقیمانده تانک های عراقی یکی از دیگری منهدم شدند و سرانجام سوسنگرد با شهادت تعداد زیادی از رزمندگان دلیر کشورمان در روز پنجاه و هفتم جنگ آزاد شد.

همچنین نیروهای ویژه ارتش در تیپ نوهد، که افرادی قوی و چابک بودند، در آزادسازی سوسنگرد، حماسه آفریدند.

مهندس مهدی چمران که در آن زمان «دبیر شورای عالی دفاع» بوده و خودش هم در منطقه عملیاتی سوسنگرد حضور یافته، در گفت و گو با پایگاه اطلاع رسانی ارتش جمهوری اسلامی ایران می گوید:«بچه های ارتش در عملیات آزادسازی سوسنگرد کار بزرگی انجام دادند. ارتشی که آن زمان هنوز به انسجام لازم نرسیده بود، فرماندهانش عوض شده بودند و شرایط ناهنجاری از جمله جابه جایی های غیراصولی کارکنان و کاهش زمان خدمت سربازی به وجود آمده بود. در این شرایط جمع کردن ارتش و هدایت نیروها با زمانی که ارتش منسجم، منظم و آماده است فرق می کرد. بنابراین وقتی تیپ2 زرهی به سوسنگرد آمد و قصد حمله داشت؛ حداقل 3 تیپ زرهی دشمن با تمامی تجهیزات و مهمات کامل در برابرش قرار داشت؛ در حالی که ما نه مهمات و نه تجهیزات و ادوات کافی داشتیم».

تیپ زرهی لشکر 92 نه جایی به عنوان قرارگاه داشت و نه زمان کافی برای تحرک یکانی، چرا که نیمه شب به او ابلاغ کرده بودند به سمت سوسنگرد حرکت کند. زمانی که من به همراه «امیر سرلشکر سلیمی» جهت بازدید از این تیپ در سوسنگرد حضور یافتم، «سرهنگ شهبازی»، فرمانده تیپ زیر یک پل کوتاه به ارتفاع 60 تا 70 سانتیمتر به عنوان قرارگاه مستقر بود. اینکه قرارگاهی داشته باشد، بی سیم چی، اتاقی، نفربر زرهی،... این چیزها نبود.

در چنین شرایطی عزیزان ارتشی به مقابله با دشمن رفتند و آنهایی که این گونه جنگیدند، باید الحق و الانصاف گفت که شاهکار و حماسه آفریدند. آنها کار بزرگ و ارزنده ای انجام دادند که موجب خشنودی حضرت امام خمینی(ره) شده و مورد تشویق مقام معظم رهبری قرار گرفتند و نشان دادند که به حقیقت، ارتش اسلام هستند.

سروان معصومی نخستین کسی بود که وارد شهر سوسنگرد شد و در هنگام ورود به شهر بر اثر اصابت گلوله مستقیم دشمن به فیض شهادت نائل آمد که هم اکنون پیکر پاکش در امامزاده علی اکبر (ع) چیذر مدفون شده است.23

مجله «تایمز» درباره شکست عراق در سوسنگرد چنین نوشت: «اکثر کارشناسان، حمله عراق به سوسنگرد را چنین توجیه می کنند که صدام قصد داشت در شب افتتاح کنفرانس عالی سران عرب، که این هفته در امان تشکیل شد، یک پیروزی چشم گیر به دست آورد، ولی ناتوانی عراقی ها در اشغال سوسنگرد و عقب نشینی سربازان عراقی از این شهر، رئیس جمهور عراق را از نیل به اهداف خود دور ساخت».24

تحلیلی بر آنچه گذشت

سوسنگرد با همت و همدلی همه نیروهای دلیر ایرانی آزاد شد. دکتر چمران در این زمینه می گوید: «این پیروزی بزرگ، نتیجه قطعی همکاری و هماهنگی نزدیک بین نیروهای ارتش و نیروهای مردمی (سپاه و چریک) بود. هیچ یک به تنهایی قادر نبود چنین موفقیتی را تأمین کند. ارتش بدون نیروهای مردمی، آن قدرت و جسارت حمله را نداشت؛ به خصوص آنکه نیروهایش کمتر از دشمن بود.

نیروهای مردمی هم بدون پشتیبانی ارتش و وجود توپخانه و هیبت تانک های ارتش در پشت، هیچ کاری نمی توانستند انجام بدهند و بی نتیجه متلاشی می شدند. این وحدت بین ارتش و مردم، کارآیی هریک را چندین برابر می کرد و تجربه ای جدید را در جنگ های کلاسیک و چریکی، به دنیا ارائه می کرد.24»

همدلی ایجادشده در بین نیروهای ایران نیز ناشی از حضور حضرت آیت الله خامنه ای مدظله العالی که در آن زمان نماینده امام در شورای عالی دفاع بودند و همچنین حضور دلیرمردانی مانند دکتر چمران و امیر سرلشکر فلاحی بود که در خط مقدم جنگ به هدایت و فرماندهی نیروها می پرداختند.

حضرت آیت الله خامنه ای مدظله العالی از روز پنجم جنگ در جبهه حضوری مستمر داشته و در سوسنگرد، در کنار فرماندهان عملیاتی بودند، ایشان از نزدیک اوضاع را زیر نظر داشتند و اطلاعات را همان محل دریافت و مورد ارزیابی قرار می دادند.

ایشان با برآورد دقیق از جبهه دشمن و نقشه ارتش بعثی برای تصرف اهواز و مناسب دانستن فرصت تهاجم به متجاوزان و عقب راندن آنان از شهر سوسنگرد، با مشاهده کوتاهی و حمایت نکردن «بنی صدر» از عملیات طراحی شده، با گزارش وضعیت شهر و جبهه سوسنگرد در شبانگاه 25 آبان 1359 به محضر حضرت امام خمینی (ره)، دستور آن بزرگوار مبنی بر اینکه «بایستی تا فردا سوسنگرد آزاد شود» را دریافت و با تلاش شهید چمران، شهید فلاحی و حضور بی دریغ رزمندگان ارتشی، سپاهی و مردمی، در فردای آن روز، یعنی 26 آبان، سوسنگرد آزاد شد.

از طرفی باید توجه داشت که در مقابل نیروهای همدل و با همت ایرانی، ارتشی مجهز که روز به روز بر تجهیزاتش می افزودند و با تجربه ترین کارشناسان نظامی دنیا، به آن مشاوره می دادند، قرار داشت.

در یکی از گزارش های وزارت دفاع بغداد به دفتر ریاست جمهوری (صدام) که اصل آن اکنون در بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس ایران موجود است،25 چگونگی همکاری مشتاقانه کارشناسان فرانسوی و آمریکایی با عراقی ها، جهت شکست رزمندگان ایرانی آمده است. آنها پس از ساعت ها بررسی، نظر کارشناسی ارائه می کنند که عراق چگونه سوسنگرد و آبادان را بگیرد و بر مشکل آب های رها شده در دشت های جبهه اهواز و سوسنگرد غلبه کند.

پی نوشت ها:

-1 عملیات طریق القدس، مسعود بختیاری، نیروی زمینی ارتش، ص 24

-2 صحیفه امام، ج 13، ص 244

-3 تقویم تاریخ دفاع مقدس، ارتش جمهوری اسلامی ایران، جلد3 ، ص 192

-4 اطلس خرمشهر در جنگ، ابوالقاسم حبیبی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، ص 58

-5 اطلس آبادان در جنگ، ابوالقاسم حبیبی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، ص 75

-6 اطلس دشت آزادگان در جنگ، ابوالقاسم حبیبی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ،ص 50

-7عملیات طریق القدس، مسعود بختیاری، نیروی زمینی ارتش، ص 25

-8اطلس آبادان در جنگ، همان، ص 83

-9 پایان محاصره، جعفر شیرعلی نیا و سعید زاهدی، فاتحان، ص 33

-10 اطلس آبادان در جنگ، همان، ص 87

-11حماسه مقاومت، معاونت فرهنگی و تبلیغات ستاد فرماندهی کل قوا، ص 44

-12 روزنامه کیهان، 16 آبان 1359

-13 اطلس دشت آزادگان در جنگ، همان، ص 56

-14 هویزه آخرین گام های اشغالگر، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، ص 172

-15 ارتش در هشت سال دفاع مقدس، سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران، ص 104

-16 حماسه حضور، علی شیخیان، یاقوت، ص 74

-17 هویزه آخرین گام های اشغالگر، همان، ص 225

-18 مصاحبه با خلبان غفاری، نقل از کتاب «روز پنجاه و هفتم»، جعفر شیرعلی نیا، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس، ص 73

-19 جنگ ایران و عراق از نگاه مطبوعات جهان، پژوهشکده علوم و معارف دفاع مقدس، جلد 4، روز 26 آبان

-20 نبردهای دشت آزادگان، محمدامین پوررکنی، پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس صص 92-89

-21امیر خستگی ناپذیر، احمد حسینیا، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص 103

-22 همان

-23حماسه سوسنگرد به روایت مهندس مهدی چمران، پایگاه اطلاع رسانی ارتش جمهوری اسلامی ایران، گفت و گو از: شهروز علیمردانی

-24جنگ ایران و عراق از نگاه مطبوعات جهان، همان، روز 29 آبان

-25 رقصی چنین میانه میدانم آرزوست، مصطفی چمران، بنیاد شهید چمران، ص 35

-26 شیرعلی نیا، جعفر، روز پنجاه و هفتم، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس، 1389، ص 107 (ایرنا)