کاخ گلستان جهانی شد

به گزارش جام‌جم، مجموعه کاخ گلستان که اکنون به ثبت جهانی رسیده، تنها بنای تاریخی پایتخت است که از قابلیت ثبت جهانی برخوردار بود. این مجموعه یادگاری به جای مانده از ارگ تاریخی تهران محل اقامت شاهان سلسله قاجار و از زیباترین و کهن‌ترین بناهای پایتخت دویست ساله ایران است و در چند سال گذشته با تلاش و پیگیری کارشناسان، مدیران و مسئولان توانست از شرایط لازم برای ثبت برخوردار شود.

سابقه تاریخی ارگ سلطنتی که محدوده آن از شمال خیابان و میدان امام خمینی (سپه)، از غرب به خیابان خیام، شرق به خیابان ناصر خسرو و در جنوب به خیابان 15 خرداد و میدان ارگ منتهی می‌شود، به روزگار صفویه بازمی‌گردد. این اثر ارزشمند که سرآغاز مکتب معماری و هنری تهران به حساب می‌آید از جایگاه خاصی برخوردار است؛ اما سال‌ها بود که حریم این کاخ با ورود برخی از عناصر مدرن مثل نصب تابلو‌های تبلیغاتی و تجاری، کابل‌های برق، مخابرات و ساخت و سازها دچار چهره‌ای نازیبا شده بود، اما با مطرح شدن بحث ثبت جهانی اقداماتی برای حل این مشکل و ساماندهی حریم این مجموعه تاریخی آغاز شد و با تشکیل کمیته ساماندهی حریم کاخ گلستان، اقدامات لازم برای شناسایی و رفع نواقص و مشکلات پیش روی ثبت جهانی کاخ موزه صورت گرفت.

بر این اساس اقدامات ساماندهی و مرمتی از حدود دو سال پیش در بخش موزه‌ها، گنجینه‌ها، باغ ایرانی، مرمت کاشی‌های تاریخی، رنگ‌آمیزی، مبلمان، نورپردازی و سامان‌بخشی در حریم کاخ در دستور کار قرار گرفت و برای ثبت جهانی کاخ گلستان به عنوان شناسنامه و قلب پایتخت، از حضور بهترین استادان مرمت و نظارت فنی مستمر و کارشناسی در همه بخش‌ها استفاده شد. این اثر مهم در طول دو سال گذشته چند بار از سوی بازرسان یونسکو بازدید و کارشناسی شد.

ایوان تخت مرمر، خلوت کریمخانی، اتاق موزه (تالار سلام) و حوضخانه آن، تالار آینه، تالار عاج یا سفره‌خانه، تالار برلیان یا سفره‌خانه، تالار برلیان یا تشریفات، ساختمان کتابخانه، عمارت شمس‌العماره، عمارت بادگیر و حوضخانه وسیع آن، تالار الماس، کاخ ابیض و چادرخانه از جمله بخش‌های این مجموعه تاریخی است.

محمدحسن طالبیان، عضو کمیته ساماندهی کاخ گلستان پیش از این به جام‌جم گفته بود، موضوع مهم خود ثبت نیست، بلکــه عملیات ساماندهی است و این که این کار ادامه دار باشد، حتی اگر اثر ثبت شود یا نشود، در واقع هدف حفظ آثار است و در چنین فرصتی این زمینه فراهم می‌شود تا عرصه و حریم یک بنای تاریخی ساماندهی شود و متولیان، کار را در کلاس جهانی ارائه دهند.

وی با اشاره به این که برای سامــاندهی و حفاظت از کاخ گلستان یک برنامه پانزده ساله نوشته شده است، اظهار کرد: کل برنامه‌هایی که بخش‌های مختلف باید دنبال کنند نوشته و صورتجلسه شده و نیاز است تا برنامه‌های مدیریتی به اجرا درآید.

در سی و هفتمین نشست سالانه میراث جهانی یونسکو دو پرونده «کاخ گلستان» و «منظر فرهنگی میمند» از سوی ایران پیشنهاد شده است که تاکنون پـــرونده کاخ گلستان به ثبت جهانی رسید.

سی و هفتمین نشست کمیته میراث جهانی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) که از بیست و ششم خرداد در شهر «پنوم پن» کامبوج آغاز به کار کرده است تا ششم تیر ماه ادامه دارد. در این نشست در مجموع 32 پرونده ثبتی تاریخی، طبیعی و ترکیبی مورد بررسی کارشناسان یونسکو قرار می‌گیرد.

در نشست کمیته میراث جـــــهانی یـــونسکو پرونده «بم و منظر فرهنگی آن» که در فهرست میراث در خطر قرار داشت، پس از 9 سال از این فهرست خارج شد.

ایران با تاریخ عظیم و پشتوانه غنی فرهنگـــی تاکنون 16 اثر را در فهرست یونسکو ثبت کرده است. این آثار به‌ ترتیب تاریخ ثبت در فهرست یونسکو از این قرار است: چغازنبیل، تخت جمشید، میدان‌ نقش‌جهان، تخت سلیمان، پاسارگاد، گنبد سلطانیه، بم و منظر فرهنگی آن، سنگ‌نبشته بیستون، مجموعه کلیساهای تاریخی قره‌‌کلیسا، سازه‌‌های آبی شوشتر، بازار تبریز، آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، باغ‌های ایرانی و گنبد قابوس و امسال نیز کاخ گلستان به آن افزوده شده است که اگر منظر فرهنگی میمند نیر به ثبت برسد تعداد آن به 17 اثر خواهد رسید، اگرچه آن طور که محمدشریف ملک‌زاده، رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور خبر داده است به احتمال زیاد با افزوده شدن برخی اطلاعات و رفع نواقص این اثر در اجلاس بعدی ثبت جهانی خواهد شد.

سیما رادمنش ‌/‌ گروه فرهنگ و هنر