ایلام، منبع درآمد متکدیان

حضور متکدیان در معابر و خیابان​های اصلی و فرعی شهرها موضوع تازه‌ای نیست، اما آنچه تازگی دارد و طی سال‌های اخیر روند روبه رشدی هم داشته است،‌ حضور متکدیان غیربومی و حتی خارجی در استان‌های مختلف مرزی و غیرمرزی کشور و حتی پایتخت است.

استان مرزی ایلام نیز از این امر مستثنا نیست. گزارش‌ها حاکی است این‌روزها همزمان با فرارسیدن فصل بهار و مطلوب شدن هوا، می‌توان متکدیان زیادی را در معابر، بازار و حتی درب منازل ایلامی‌ها مشاهده کرد؛ متکدیانی که به گفته مسئولان همه غیربومی هستند و از دیگر استان‌ها و حتی کشورهای همسایه چون افغانستان و پاکستان وارد این شهر شده‌اند.

نبود ستادی برای ساماندهی متکدیان

مشاور اجرایی مدیرکل بهزیستی استان ایلام با اشاره به آمار بالای متکدیان در شهر ایلام و با بیان این‌که متکدیان این شهر عمدتا غیربومی و از دیگر استان‌های کشور و حتی کشورهایی چون هند ، پاکستان و افغانستان هستند، نبود مرکز رسمی برای ساماندهی متکدیان و عدم همکاری و هماهنگی بین نهادهای مربوط در این زمینه را موجب ایجاد حاشیه امن برای متکدیان و افزایش حضور آنها در این شهر عنوان می‌کند.

زهرا نادری به دلایل نبود مرکز رسمی ساماندهی متکدیان در ایلام اشاره می‌کند و می‌افزاید: طبق قانون سازمان جمع‌آوری متکدیان کشور چنین مرکزی فقط در استان‌هایی که مراکز آنها جمعیتی بیش از 500 هزار نفر داشته باشند، تشکیل می‌شود و از آنجا که کل استان ایلام جمعیتی کمتر از 500 هزار نفر و مرکز آن یعنی شهر ایلام نیز جمعیتی کمتر از 200 هزار نفر دارد، این مرکز تاکنون در این استان تشکیل نشده است.

البته به گفته وی ستادی غیررسمی در این خصوص وجود دارد که برنامه‌های مدون و جامعی برای اجرا ندارد و فقط هر از گاهی با فشار استانداری و طی یک برنامه ضربتی یک روزه، متکدیان چندروزی دست از کار کشیده و پس از آن دوباره کار خود را شروع می‌کنند.

نادری تصریح می‌کند: به دلیل هماهنگ نبودن سازمان‌های مختلف مانند شهرداری، فرمانداری و نیروی انتظامی و همکاری نکردن آنها با هم، تاکنون کار خاصی از طرف این ستاد برای جمع‌آوری و ساماندهی متکدیان انجام نشده و به همین دلیل این مشکل همچنان وجود دارد و حتی روبه افزایش است.

سرپرست پیشین دفتر امور اجتماعی استانداری با اشاره به تنها اقدامات انجام شده در خصوص تشکیل مرکز رسمی ساماندهی متکدیان می‌گوید: اواخر سال گذشته و زمان خدمتم در استانداری، با اجماعی که با دیگر نهادها داشتیم، قرار شد با تخصیص بخشی از اعتبارات عمرانی استان و به کمک شهرداری، ساختمانی را که بهزیستی برای تشکیل این مرکز در اختیار ما گذاشت تجهیز کرده و با وعده پرداخت 50 میلیون تومان از طرف فرمانداری این ستاد را تشکیل دهیم که تاکنون هیچ بودجه‌ای برای این کار اختصاص نیافته و این طرح نیز بی‌سرانجام رها شده است.

 شهر امن متکدیان

نادری با بیان این‌که به دلیل نبود متولی مشخص ایلام اکنون بستر خوبی برای حضور متکدیان شده و خیلی از مشکلات و آسیب‌هایی هم که وارد استان می‌شود از ناحیه همین متکدیان است، می‌افزاید: متکدیان در این استان بیش از هرجای دیگری احساس امنیت می‌کنند و به همین دلیل نه تنها تعداد آنها روز‌به‌روز در حال افزایش است، بلکه چهره‌هایی شناخته شده هستند که به دور از هرگونه نگرانی و احساس ناامنی به کار خود ادامه می‌دهند.

مشاور اجرایی مدیرکل بهزیستی ایلام با بیان این‌که متکدیان به برکت عبور زائران عتبات عالیات از این استان و کمک آنها و مردم ایلام به دلیل نوع دوستی، درآمد بسیار خوبی دارند، خاطرنشان می‌کند: متکدیان پس از تجربه کار در دیگر استان‌ها، این استان را محلی امن و بدون متولی و مقصد و کعبه آمال خود را ایلام یافته‌اند که این موجب شده یک متکدی که سه سال پیش سرچهارراهی مشغول تکدیگری بوده،‌ هنوز همانجا مشغول کار است، ‌بدون این‌که حتی همان یک نفر ساماندهی شده باشد.

هزینه‌های پایین، درآمدهای بالا

وی درباره چگونگی سکونت این متکدیان می‌گوید: بیشتر این افراد در اطراف شهر ایلام چادرهایی را برای سکونت خود برپا و سکونتگاه‌های غیررسمی ایجاد کرده و حتی برای خود باند تشکیل دادند، چرا که نظارت و برخورد قاطعی در این زمینه صورت نمی‌گیرد.

نادری با بیان این‌که تا حدود چهار سال پیش فقط یک سکونتگاه غیررسمی اطراف شهر ایلام وجود داشت،‌ یادآور می‌شود: اما اکنون حدود 10 تا 12 سکونتگاه غیررسمی در حاشیه شهر ایلام شکل گرفته است و این یعنی روزبه‌روز زمینه برای حضور آنها بیشتر فراهم می‌شود.

وی با بیان این‌که هیچ متکدی عراقی در ایلام وجود ندارد و متکدیان موجود از گویش‌های پاکستانی، هندی و بلوچی برخوردار هستند، در پاسخ به این سوال که متکدیان با چه توجیهی از شرق کشور به غرب آمده‌اند، می‌گوید: دلیل مشخصی برای آن نیست، اما به گمان ما آنها به تجربه متوجه شده‌اند که شهر ایلام یک شهر مرزی و محل عبور زائران عتبات عالیات و محل خوبی برای کسب درآمد است و به دلیل نبود متولی خاص برخلاف سایر استانها که فقط ده روزی امکان توقف در آنجا دارند، در این شهر می‌توانند اقامت دائمی و رضایت‌بخشی داشته باشند.

نادری در خصوص برنامه‌های مصوب سال گذشته استانداری و وعده فرماندار ایلام مبنی بر ساماندهی متکدیان می‌گوید: صحبت از این برنامه‌ها همواره در استان بوده، اما فقط به صورت مصوبه‌ای روی کاغذ یا برنامه‌های ضربتی و کوتاه‌مدت و موقتی که هیچ‌گاه به مرحله اجرایی و بلندمدت نرسیده است.

وی درباره متکدیان ورودی از دیگر استان‌ها می‌افزاید: این متکدیان بیشتر از استان‌های جنوبی کشور بویژه کولی‌های استان فارس هستند که اکنون مردان آنها در سکونتگاه‌های غیررسمی حواشی شهر مشغول آهنگری و زنان و بچه‌های آنها در معابر اصلی شهر مشغول تکدیگری هستند.

متکدی خارجی نداریم

در همین حال مدیرکل امور اجتماعی استانداری ایلام خبر حضور متکدیان خارجی در ایلام را واقعی نمی‌داند و به جام‌جم می‌گوید: هیچ متکدی خارجی در این استان و شهر ایلام وجود ندارد و متکدیانی که در شهر ایلام وجود دارند، متکدیان غیربومی سایر استانها هستند.

مسعود ملکی با بیان این‌که این متکدیان غیربومی به صورت سازمان یافته، هدایت شده و گروهی وارد استان می‌شوند، می‌افزاید: به احتمال قوی این افراد به دلیل وجود مرز و عبور زائران عتبات عالیات از این منطقه و احتمال وجود درآمد خوب به این شهر می‌آیند.

وی با بیان این‌که در صورت مشاهده بلافاصله این افراد جمع‌آوری و به استان‌های خود بازگردانده می‌شوند، درخصوص برنامه‌ریزی جامع در این زمینه می‌گوید: در دی ماه سال گذشته جلسه‌ای در استانداری تشکیل و مقرر شد ستادی در این زمینه تشکیل شود که اکنون منتظر تشکیل کمیته برنامه‌ریزی شهرستان‌ها و تخصیص اعتبار از سوی فرمانداری برای این منظور هستیم.

فاطمه مراد زاده - گروه ایران