زلزله کرمان آزمونی دیگر

شاید نتوان تصور کرد مردم استانی که طی صد سال گذشته بیشترین آمار وقوع زلزله را پشت سر گذاشته و طی 9 سال گذشته بیش از 30 هزار نفر از هم استانی‌هایشان را بر اثر زلزله از دست داده‌اند، با هر لرزه کوچکی چه کابوس بزرگی را تجربه می‌کنند.

وجود 18سامانه گسلی فعال در پهنه وسیع استان کرمان واقعیتی تلخ برای استانی است که در سه دهه گذشته بارها لرزیده و هزاران نفر از مردم این استان بر اثر وقوع زلزله در زیر آوار ساختمان‌ها مانده و جان خود را از دست داده‌اند.

استانی که اگر چه پس از وقوع زلزله‌های بم و زرند در سال‌های 82 و 83 تجربه‌های زیادی در بحث مدیریت بحران پس از زلزله به دست آورده و اقدامات و فعالیت‌های زیادی همچون خرید تجهیزات مدرن امدادرسانی، احداث پایگاه‌های امدادرسانی و پشتیبانی در شهر‌های مختلف کرمان، تشکیل سازمان مدیریت بحران، اعطای تسهیلات بانکی برای مقاوم‌سازی منازل فرسوده و نظارت جدی بر ساخت و سازها و برگزاری همایش‌ها و مانورهای آموزشی زلزله در مدارس صورت گرفته است، اما با وجود این اقدامات، هر بار که زمین می‌لرزد در کنار ترس و وحشت مردم و تخریب و شکاف برداشتن ساختمان‌های نامقاوم، مدیریت بحران نیز در آزمونی جدی قرار می‌گیرد و باز پای مدیریت بحران پس از وقوع زلزله لنگ می‌زند.

کرمان، قطب فعالیت‌های پژوهشی درباره زلزله

طی چند سال گذشته فعالیت‌های علمی و پژوهشی خوبی همچون برگزاری سه دوره کنفرانس ملی زلزله و سازه توسط جهاد دانشگاهی کرمان در رابطه با زلزله و مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در استان کرمان صورت گرفته که باعث شده پس از زلزله بم، استان کرمان به قطب اصلی فعالیت‌های پژوهشی و علمی زلزله در کشور تبدیل شود.

دکتر رضا کامیاب مقدس، رییس جهاد دانشگاهی استان کرمان با اشاره به این‌که قرار گرفتن ایران روی کمربند زلزله واقعیتی است که لزوم مقاوم‌سازی ساختمان‌ها را می‌طلبد، می‌گوید: دانش و فناوری درباره زلزله به ما کمک می‌کند بتوانیم سازه‌هایی را بسازیم که در مقابل زلزله‌های با شدت زیاد مقاوم باشند.

وی می‌افزاید: شایسته نیست زلزله‌ای باشدت متوسط رخ دهد و شهر آباد بم در حاشیه کویر کرمان را در چند ثانیه به تلی از خاک تبدیل کند و همان زلزله با قدرتی بیشتر در نقطه‌ای دیگر از دنیا اتفاق بیفتند و تلفات انسانی آن کمتر از تعداد انگشتان یک دست باشد.

وی با بیان این‌که پس از زلزله بم اقدامات خوبی در بحث مدیریت بحران در سطح کشور و استان کرمان صورت گرفته است، می‌گوید: قبل از زلزله مردم به مقاوم بودن ساختمان‌ها اهمیتی نمی‌دادند، اما طی چند سال گذشته نظارت‌های سازمان نظام مهندسی بر ساخت و ساز ساختمان‌ها دقیق تر شده و شرکت‌های مهندسی الزامات بیشتری در رابطه با نظارت بر ساخت و سازها دارند.

کامیاب مقدس تصریح می‌کند: در کنار این نظارت‌ها باید در سبک‌سازی ساختمان‌ها از دانش و مصالح نوین ساختمانی بهره برد تا ساختمان‌هایی سبک‌تر و مقاوم‌تر ساخته شود.

وی می‌افزاید: در بحث مدیریت بحران باید کارهای عظیمی در استان کرمان انجام شود، از این رو از استاندار کرمان درخواست می‌کنیم بحث مستندسازی تجربیاتی مانند زلزله بم را که در وزارت کشور مطرح کرده‌ایم، عملیاتی شود.

رییس جهاد دانشگاهی استان کرمان راه‌اندازی دوره کارشناسی ارشد مهندسی سازه‌های فضا کار برای اولین بار در کشور توسط جهاد دانشگاهی کرمان را از جمله اقدامات علمی و پژوهشی جهاد دانشگاهی در بحث زلزله و مقاوم‌سازی سازه‌ها برمی شمرد.

ضعف شبکه مخابرات هنگام وقوع زلزله

با وجود فعالیت‌ها و اقداماتی که در بحت پژوهش‌های علمی برای مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در استان کرمان در حال انجام است، برخی از زیر ساخت‌های مورد نیاز و ضروری همچون شبکه مخابرات استان کرمان دچار ضعف و مشکل اساسی است و با وزش کوچک ترین بادی یا وقوع زمین لرزه استفاده از تلفن همراه ناممکن می‌شود و شبکه مخابراتی دچار اختلال می‌شود.

این در حالی است که تلفن همراه تنها وسیله ارتباطی مطمئن برای اطلاع از اوضاع مناطق و مردم آسیب دیده است.

باید گفت وقوع زلزله پنج ریشتری دوشنبه گذشته در شهر کرمان علاوه بر این‌که ساختمان‌های زیادی را لرزاند و باعث رعب و وحشت در بین مردم این شهر شد، موجب اختلال در شبکه مخابراتی شهر کرمان نیز شد، به گونه‌ای که تا چند ساعت پس از زلزله امکان برقراری تماس از طریق تلفن همراه برای مشترکین همراه اول میسر نبود و مردمی که به دلیل وقوع زلزله نگران حال آشنایان و اقوامشان بودند ساعت‌های پر از دلهره و اضطراب را سپری کردند.

نیروهای امدادرسان نیز در این شرایط تنها از طریق ارتباط با بیسیم از اوضاع مناطق زلزله‌زده اطلاع می‌یافتند، آن گونه که یکی از امدادگران هلال احمر کرمان در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر گفت: بر اثر وقوع زلزله یک دکل مخابراتی در کوه‌های مسجد صاحب الزمان کرمان که در مناطق شرقی استان قرار گرفته است سقوط کرد که احتمالا سقوط این دکل باعث بروز اختلال در شبکه مخابراتی کرمان شده است.

از سوی دیگر، رئیس ستاد حوادث غیرمترقبه استان کرمان با اشاره به اختلال در شبکه مخابراتی کرمان پس از وقوع زلزله می‌گوید: زلزله هیچ گونه خسارتی بر شبکه مخابرات در کرمان وارد نکرده است.

محسن صالحی با اشاره به این‌که با وقوع زلزله دوشنبه به علت شلوغی خط‌ها، ارتباط تلفنی در کرمان با چالش مواجه شد، می‌گوید: خوشبختانه سیستم ارتباط بیسیم پشتیبان ستاد حوادث و سوانح غیرمترقبه بخوبی جواب داد و بعد از وقوع زلزله در کرمان با استفاده از سیستم ارتباط بی‌سیم پشتیبان ستاد حوادث و سوانح غیرمترقبه استان کرمان براحتی با دستگاه‌های اجرایی ذی ربط از جمله نیروی انتظامی، هلال احمر، پلیس 110 و راه و ترابری ارتباط برقرار شد و ما توانستیم ارتباط خود با گروه‌های اعزامی تا آخرین روستا را حفظ کنیم.

محسن صالحی می‌افزاید: چالش مخابرات بعد از زلزله کرمان یکی از نقاط ضعف در زمان بحران به شمار می‌رود که این مشکل در زلزله آذربایجان نیز بروز کرد و مخابرات باید این مشکل را حل کند.

وی از راه‌اندازی سیستم ارتباط بی سیم ستاد حوادث و سوانح غیرمترقبه در هفت شهرستان استان کرمان خبر داد و افزود: طی دو سال آینده ارتباطات بی سیم در دیگر شهرستان‌ها نیز راه‌اندازی می‌شود.

صالحی با اشاره به این‌که معمولا زلزله پنج ریشتری باید تخریب‌های بسیاری داشته باشد، تصریح می‌کند: نقطه اصلی زلزله دیروز در منطقه کوهپایه بود، اما هیچ تخریبی نداشتیم، زیرا از 1500 واحد مسکونی در این منطقه 700 واحد طی سال‌های اخیر بازسازی شده است.وی می‌افزاید: منطقه کوهپایه کرمان دارای 75 روستا و آبادی است که تمام این مناطق توسط تیم‌های ارزیاب مورد بررسی قرار گرفت.

ترس مردم ازاحتمال وقوع زلزله‌ای دیگر

پس از زمین لرزه پنج ریشتری عصر دوشنبه در کرمان تا ظهر روز سه‌شنبه 28 پس‌لرزه در کرمان روی داده است که بیشترین شدت این پس لرزه‌ها 3.8 ریشتر بوده است. مردم شهر کرمان ساعت‌ها پس از وقوع زلزله با ترس و دلهره در کوچه ها، خیابان‌ها و بوستان‌ها و پارک‌ها حضور یافتند و بسیاری از آنها از ترس وقوع زلزله‌ای دیگر دوشنبه شب را تا صبح بیدار بودند.

این در حالی بود که ساعتی پس از وقوع زلزله معاون عمرانی استاندار کرمان از طریق اخبار شبکه استانی کرمان به مردم هشدار داد که احتمال وقوع زلزله و پس لرزه‌ای دیگر وجود دارد و مردم باید کاملا مراقب باشند. با این وجود ترس از وقوع دوباره زلزله شهر کرمان را در آماده‌باش کامل قرار داده است.

مدیر سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی استان کرمان در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به احتمال زیاد وقوع زمین لرزه‌های دیگر در شهر کرمان می‌گوید: وقتی که در یک منطقه زمین لرزه اتفاق می‌افتد، احتمال فعال شدن یک گسل و وقوع زلزله‌های بعدی حتی بسیار قوی‌تر را به همراه دار د و بهتر است مردم کرمان هوشیار بوده و آماده باشند.

علی رشیدی همچنین با اشاره به اختلاف نظر‌هایی که در بین متخصصین زمین‌شناسی درباره تعداد گسل‌های فعال در استان کرمان وجود دارد، می‌افزاید: متاسفانه مطالعاتی کــه بر روی گسل‌ها صورت می‌گیرد بسیار کم بوده و به روز نیست که این موضوع اختلاف نظر‌هایی را در باره تعداد گسل‌های فعال در استان کرمان به وجود می‌آورد.

حکمت قاسم‌خانی ‌-‌ جام‌جم کرمان