کارگاه بزرگ آموزش مهارت به کودکان

در تمام دنیا به نقش این رسانه جمعی تاثیرگذار و البته پرمخاطب تاکید شده است و از تاثیرات آن در ذهن مخاطب می‌گویند و صاحب​نظران بر نقش رسانه‌ها و ساخت برنامه‌های عروسکی و مجری محور برای کودکان و تاثیر بر ذهن آنها تاکید می‌کنند.

در این میان برنامه‌سازان بسیاری به برنامه‌هایی روی آورده‌اند که مخاطبی جز کودکان ندارد. اما ساختن برنامه برای کودکان از مقوله‌هایی است که نیاز به ذوق و خلاقیت بصری زیادی برای جذب این مخاطبان پرانرژی و کم‌تمرکز دارد.

اغلب به‌دلیل جدی نگرفتن این گروه سنی و این‌که آنها در آمار بازخورد برنامه‌ها، سهم زیادی ندارند، به برنامه‌سازی‌ برای این گروه سنی اهمیت داده نمی‌شود و از گروه‌های متخصص در آن کمتر استفاده می‌کنند.

افرادی که بتوانند با شناخت دقیق روحیه بچه‌ها، ضمن ساختن برنامه‌ای دیدنی، نیازهای روحی و تربیتی آنها را نیز فراهم کنند.

در گذشته‌های نه چندان دور هر سال سهم بچه‌ها از تلویزیون، کارتون‌های تاریخ گذشته‌ای بود که عموما نیز در خارج از کشور تولید می‌شدند. اما در چند سال گذشته و با پیشرفت تکنیک‌های انیمیشن در ایران و تولید زیاد این انیمیشن‌ها ،کودکان از برنامه‌های جدید بهره بردند.

در این میان اما نیاز کودکان تنها با دیدن کارتون یا چند انیمیشن برطرف نمی‌شد و نیاز به برنامه‌های ترکیبی یا مجری محور و سرگرم‌کننده کاملا حس شد.

به همین دلیل و به خاطر درک ضرورت ایجاد چنین برنامه‌هایی از سوی مدیران تلویزیون، برنامه‌هایی با حضور مجریان و خود بچه‌ها در تلویزیون تولید شد.

این برنامه‌ها ویژگی‌های خاصی دارند که آنها را از سایر برنامه‌های اینچنینی متمایز می‌کند. اولین ویژگی آنها به خصوصیات ذاتی مخاطبان برمی‌گردد.

این برنامه‌ها به خاطر آسیب‌پذیر بودن مخاطبان خود باید بسیار فکر شده و کارشناسی شده عمل کنند. پیدا کردن قالب مناسب برای مضمون‌های آموزشی و آشنا کردن بچه‌ها با مسائل جامعه به شکلی کودکانه و بدون فشار مستقیم یادگیری، از نکات دیگری است که این برنامه را از سایر برنامه‌های کودک سیما متفاوت می‌کند.

به همین دلیل نیز با بررسی برنامه‌های کودک می‌توان نگاه دوباره و کارشناسانه‌ای به این برنامه‌ها داشت و پذیرفت که صرفا با اتکا به چند خاله و عمو و ساخت چند عروسک و رنگ و وارنگ کردن استودیوی برنامه کودک موفقی شکل نمی‌گیرد.

برنامه‌سازی برای کودکان در گستره جهان و با شرایط بومی و فرهنگی خاص، نیازمند تحقیقات میدانی گسترده‌ای است که باید بیشتر مورد توجه برنامه‌سازی و سیاستگذاران ​ قرار گیرد.

اکثر رسانه‌ها قادر به ایفای کارکردهای آموزشی هستند. امروزه تلویزیون در اکثر منازل، از اجزای اصلی لوازم منزل به حساب می‌آید.

کودکان ما امروزه در کنار تربیت خانوادگی و تربیت مدرسه‌ای، از تربیت رسانه‌ای نیز برخوردارند و تلویزیون علاوه بر پر کردن اوقات فراغت و سرگرمی می‌تواند بر رفتار و رشد فکری کودکان تاثیر بگذارد و به نوعی علاقه و گیرایی را در قالب برنامه‌ها در کودکان ایجاد کند.

در این میان نیز در دنیا برنامه‌هایی در سطح تلویزیون تهیه می‌شود که مشارکت از ویژگی‌های اصلی آن به شمار می‌رود.

مشارکت به این معنا که اکثر برنامه‌های تلویزیونی به سوی زنده اجرا شدن پیش می‌روند و از آنجا که یک برنامه زنده مشارکت سطح بالایی​ می‌طلبد، مشارکت در ​تولید یک برنامه زنده به عنوان یک قالب برنامه‌سازی مطرح درآمده است.

در این میان اما دست برنامه‌سازان کودک به خاطر ویژگی‌های ذاتی خود در به کار گرفتن کودکان و درگیر کردن آنها در برنامه از سایر برنامه‌ها بازتر است.

به این ترتیب که این برنامه‌ها علاوه بر کارکردهای آموزشی و سرگرم‌کننده خود می‌توانند با ایجاد تغییرات قالبی و ساختاری، آغاز کننده یک اتفاق تازه و مهم در روند برنامه‌سازی تلویزیونی باشند.

در حال حاضر مشارکت کودکان در برنامه‌ها تنها به دست زدن و شادی کردن مصنوعی و اجباری ختم می‌شود، در صورتی که کودکان به دلیل خاصیت درونی خود یعنی کنجکاوی نیاز دارند دنیای پیرامون خودشان را کشف کنند.

آنها نمی‌توانند روی صندلی بنشینند و به حرف‌های مجریان گوش کنند. آنها منتظر فرصتی هستند تا ارتباط نزدیک با مجری را تجربه کنند با هم‌سن و سالان خود نقاشی کنند، برای سایر کودکان برنامه اجرا کنند و از همه مهم‌تر به بازی گرفته شوند و احساس کنند در برنامه نقش فعالانه‌ای دارند.

روان​شناسان معتقدند بازی نقش مهمی در رشد و آموزش فکری، اجتماعی و عاطفی کودکان دارد. کودکان​ هنگام بازی تجربه کسب می‌کنند، ادراک و تصور خود را رشد می‌دهند و به این ترتیب به ساختن مفاهیم در ذهن و روان خود می‌پردازند.

به عبارت دیگر، کودکان از طریق بازی‌های گوناگون، بسیاری از قوانین و قواعد زندگی جمعی را فرا می‌گیرند. توانایی ‌ها و اعتماد به نفسی که کودک از طریق بازی کسب می‌کند بسیار آسان‌تر از آموزش سنتی به دست می‌آید.

چرا که کودک در بازی، صمیمانه و آزادانه احساسات خود را ابراز می‌کند و قواعد ارتباط با کودکان همسن خویش را می‌آموزد که در نهایت به نوعی فهم ارتباطی می‌انجامد.

این اعتماد به نفس وقتی در یک برنامه تلویزیونی که به طور زنده در کشور پخش می‌شود صورت می‌گیرد امکان تحقق بیشتری دارد.

با این تفکر به کودکان امکان مشارکت در روند اجرای برنامه خودشان داده می‌شود و این کار علاوه بر این‌که اعتماد به نفس آنها را بالا می‌برد به کودکان اجازه می‌دهد تا ​ حد امکان خود را با قواعد و مقررات یک نهاد یا مکان تطبیق دهند.

مهراوه فردوسی - گروه رادیو و تلویزیون