کودکان معلول ، سازگاری با زندگی را یاد می گیرند

معلولیت در کودکان به دسته های مختلف تقسیم می شود که عبارتند از: اختلال در یادگیری ، معلولیت های حسی ، اختلال در بینایی ، اختلال در شنوایی ، معلولیت های جسمی که خود شامل معلولیت های بافت عضلانی عصبی (ارتوپدی ) و معلولیت های بافت عصبی می شود و معلولیت های ذهنی که به بررسی آنها می پردازیم .
1- اختلال در یادگیری : یکی از انواع معلولیت در کودکان اختلال در یادگیری است مشکل اصلی این کودکان دریافت پیامهایی است که به مغز می رسد. آنها پیامها را به طور منظم و عمیق دریافت نمی کنند. بنابراین فراگیری چند موضوع برای آنها دشوار است از جمله خواندن ریاضیات ، هجی کردن و نوشتن . این کودکان کندذهن نیستند بلکه از سطح هوش معمولی یا حتی بیشتر از آن برخوردارند. محمد حجاران ، کارشناس ارشد روان شناسی در این رابطه می گوید: زبان ، نظامی پویا و متشکل از علایم و نمادهاست که به عنوان ابزار اجتماعی برای برقراری ارتباط با انسان و اشیا، تغییر جهان پیرامون ، خودشناسی و تکامل بخشیدن خود، کاربرد دارد. زبان در تفکر و مفهوم سازی نقش عمده ای ایفا می کند و چنانچه این نقش دچار اختلال شود، فرآیند تفکر و در نتیجه نظم بخشی به فرآیندهای عالی ذهنی (مانند توجه ارادی ، حافظه منطقی ، حل مساله) با مانع روبه رو می شود پژوهش ها نشان داده اند که ناتوانی یادگیری در بیشتر موارد به واسطه اختلال رشد زبان و گفتار شناخته می شود.
2- معلولیت های حسی: معلولیت های حسی در کودکان دو نوع است : اختلال در بینایی و اختلال در شنوایی میزان اختلال در بینایی در کودکان متفاوت است . ممکن است کودکی بتواند نور و سایه ها را تشخیص دهد. بعضی دیگر در حد نسبی دچار اختلال در بینایی هستند زیرا در دید دور یا نزدیک با مشکل روبه رو می شوند. کودکانی که از نظر بینایی مشکل دارند، در انجام فعالیت ها بی دقت هستند به ویژه زمانی که لازم باشد چشمها و دستها را همزمان به حرکت در بیاورند مثلا درست کردن پازل . امروزه با توجه به این که قبل از ورود به مدرسه تمام کودکان مورد تست بینایی و شنوایی قرار می گیرند چنانچه حتی اگر تا آن زمان این اختلال کودک کشف نشده باشد، مشخص می شود تا خانواده هم مطابق با مقدار اختلال بینایی مورد درمان قرار گیرد؛ اما در زمینه اختلالات شنوایی با دو اصطلاح «ناشنوا» و «کم شنوا» برخورد می کنیم . افرادی که ناشنوا متولد می شوند یا در سنین پس از تولد شنوایی خود را از دست می دهند، نمی توانند از طریق سخن گفتن با دیگران ارتباط برقرار کنند. اغلب آنها نمی توانند سخن بگویند زیرا اصوات را نمی شنوند. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی ، امروزه آسیب شنوایی یکی از نواقص مادرزادی در امریکا محسوب می شود و از هر 1000کودک ، 3نفر آنها یا ناشنوا هستند یا دچار آسیبهای شنوایی شده اند. چیزی که به همان اندازه باعث ناراحتی می شود، عدم تشخیص صحیح و بموقع است . محمدرضا منصوریان ، کارشناس ارشد روان شناسی ، در این باره می گوید: اختلالات شنوایی بعد از سالمندان در کودکان شیوع بیشتری دارد که عمدتا به علت اوتیت گوش میانی است که در کودکی شروع می شود و تا سن بلوغ ادامه می یابد و می تواند باعث کم شنوایی دایمی شود. او توجه به سلامت شنوایی قبل از سن مدرسه و در جریان یادگیری درس را مهم دانسته و می افزاید: اختلالات شنوایی در مرحله اول مشکل رشد گویایی و بلوغ فکری و در مرحله دوم آشفتگی های یادگیری را به دنبال خواهد داشت.
3- معلولیت های جسمی (معلولان بافت عضلانی - عصبی (ارتوپدی) - و معلولان بافت عصبی).
معلولان بافت عضلانی - عصبی : توانایی های کودکان معلول بافت عضلانی - عصبی متفاوت است و ممکن است برای جبران نواقص موجود از ابزارها و وسایلی کمک بگیرند مثل صندلی چرخدار. فعالیت هایی که برای این کودکان طراحی می شود ، باید با توانایی ها و نیازهای آنها تناسب داشته باشد.
معلولیت بافت عصبی : زمانی که در سیستم اعصاب مرکزی مشکلی وجود داشته باشد ، معلولیت بافت عصبی بروز می کند. سیستم اعصاب مرکزی بخشی از مغز است . پیامهای متعددی از مغز به اندامهای بدن ارسال می شود و به آنها فرمان می دهد که چه وقت و چگونه حرکت کنند. در مواردی چون فلج مغزی ارسال پیام به اندام ها کامل نیست و در نتیجه پاهای کودک یا حتی دستهایش نمی توانند حرکت کنند. نوع فلج مغزی که کودک را مبتلا ساخته ، بستگی دارد به میزان آسیب دیدگی مغز. بعضی از آنها می توانند راه بروند، عده ای می توانند از عصا کمک بگیرند و برخی ناچارند از صندلی چرخ دار استفاده کنند. ممکن است همراه با فلج مغزی ناتوانی های دیگری نیز وجود داشته باشد؛ ازجمله اختلال در شنوایی و بینایی ، اختلالات گفتاری ، اختلال در یادگیری و مشکلات روانی و عاطفی . فلج مغزی تنها فرد مبتلا را درگیر می کند و قابل سرایت به دیگران نیست .

کودک کند ذهن ، با کندی فرا می گیرد و از

معلولیت ذهنیتوانایی های جسمی و هوشی سایر کودکان برخوردار نیست . حتی ممکن است به محدودیت های جسمی نیز مبتلا باشد. اختلال در شنوایی و بینایی و سخن گفتن نیز ممکن است وجود داشته باشد. کودکان کندذهن به شیوه ای که شما فرا می گیرید ، یاد می گیرند ، اما در مدت زمانی بسیار طولانی تر از شما ، برخی از آنها نمی توانند از خودشان مراقبت کنند. امروزه معلولیت در تمام سطوح آن با آموزش مناسب قابل تعدیل است ، به طوری که کودک معلول قادر به چرخاندن زندگی خود است . بنابراین شایسته است که با مراقبت های اولیه مثل آزمایشات قبل از ازدواج ، مراقبت های دوران بارداری و مراقبت های پس از تولد در درجه اول بتوانیم از تولد و یا بروز معلولیت در کودک جلوگیری کنیم و چنانچه با وجود همه مراقبت ها معلولیت ایجاد شد، کودک معلول با آموزش های مناسب بتواند یک زندگی معمولی بدون کمک کسی داشته باشد.

میترا یزدچی