تجارت تهران- بغداد برمدار رشد

امری که طی سال‌های گذشته نیز وعده داده‌شده ولی درعمل باتوجه به مشکلاتی که وجود دارد به نظر می‌رسد به‌سختی حاصل شود. البته بازار ۱۵۰ میلیارد دلاری این کشور، آن‌قدر جذاب است که با همکاری هر دو کشور، امکان رسیدن به این میزان تجارت وجود دارد.مخصوصا که این کشور از سال ۲۰۱۹ تاکنون سالانه بیش از ۹۰ میلیارد دلار درآمد نفتی داشته که ۹۵ درصد این درآمد را صرف واردات کرده است. سال ۱۳۹۹ میزان تجارت ایران و عراق ۱۵ میلیون و ۲۸۵ هزار تن به ارزش پنج میلیارد و ۱۱۲ میلیون دلار، سال ۱۴۰۰ این میزان ۳۲ میلیون و ۵۸۳ هزار تن به ارزش ۱۰ میلیارد و ۹۷ میلیون دلار و سال ۱۴۰۱ این میزان ۲۷ میلیون و ۴۲۹ هزار تن به ارزش ۱۰ میلیارد و ۴۴۱ میلیون دلار بود، این در حالی است که در سال ۱۴۰۲ میزان تجارت ایران و عراق به ۲۶ میلیون و ۶۱۱ هزار تن به ارزش ۹ میلیارد و ۷۹۶ میلیون دلار رسید.دلیل اصلی کاهش صادرات کلی به عراق، افت صادرات گاز طبیعی به این کشور بوده که در سال‌جاری با افزایش کالا و با ارزش افزوده بیشتر، قابل جبران است.از این رو می‌توان گفت در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۹ تجارت خارجی ایران با عراق به لحاظ وزنی با افزایشی ۴۳ درصدی و به لحاظ ارزشی، رشدی ۴۸ درصدی را تجربه کرده است.ضمن آن‌که در سال گذشته تراز تجاری مابین دو کشور حدودا هشت میلیارد و ۶۳۲ میلیون دلار مثبت برای ایران بوده، این در حالی است که این میزان در سال ۱۳۹۹ حدود چهار میلیارد و ۸۴۴ میلیون دلار به نفع ایران بوده، بنابراین تراز تجاری نیز رشدی سه میلیارد و ۷۸۸ میلیون دلاری به نفع ایران داشته است.
   
میزان تجارت ایران و عراق در سال جاری
آمارهای گمرک حاکی از آن است که در هشت ماهه سال جاری ۲۳ میلیون و ۶۷۷ هزار تن کالای ایرانی به ارزش هشت میلیارد و ۳۰۲ میلیون دلار روانه عراق شده، این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته ۱۷ میلیون و ۲۸۸ هزار تن کالای ایرانی به ارزش شش میلیارد و ۵۱ میلیون دلار روانه این همسایه غربی کشورمان شده بود.به همین دلیل می‌توان گفت صادرات کالاهای ایرانی به عراق به لحاظ وزنی ۵۹ درصد و به لحاظ ارزشی رشدی ۶۱ درصدی داشته است.همچنین طی این مدت ۷۶ هزار و ۱۱۹ تن کالای عراقی به ارزش ۴۱۱ میلیون و ۶۲۰ هزار دلار نیز وارد کشورمان شده، این در حالی است که در این بازه زمانی تنها ۱۱۴ هزار تن کالا به ارزش ۳۳۸ میلیون دلار وارد کشورمان شده است.به همین دلیل می‌توان گفت واردات کالا از این همسایه غربی، به لحاظ وزنی کاهش ۵۰ درصدی داشته ولی به لحاظ ارزشی رشد ۱۸ درصدی را تجربه کرده است.
از سوی دیگر مجموع تجارت ایران با عراق در هشت‌ماهه سال جاری به ۲۳ میلیون و ۷۵۳ هزار تن کالا به ارزش هشت میلیارد و ۷۱۴ میلیون دلار می‌رسد، این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته میزان تجارت دو کشور تنها ۱۷ هزار و ۴۰۲ تن کالا به ارزش شش میلیارد و ۷۱۴ میلیون دلار بوده است. این امر نشان می‌دهد که در سال جاری مجموع تجارت ایران با عراق به لحاظ وزنی ۵۹درصد وبه لحاظ ارزشی۶۲درصدرشد را تجربه کرده است.در همین خصوص عبدالامیر ربیهاوی، مدیرکل دفتر غرب آسیای سازمان توسعه تجارت گفت: ایران، مجموع صادرات غیرنفتی خود به این کشور همسایه را به هشت میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار افزایش داده است.
مدیرکل دفتر غرب آسیای سازمان توسعه تجارت گفت: بالاترین حجم کالای با ارزش افزوده ایران، به عراق صادر می‌شود که ازجمله آنها می‌توان به انواع مقاطع اولادی، انواع کاشی سرامیک، انواع مواد غذایی، انواع محصولات شیمیایی و پتروشیمی و انواع پلاستیک اشاره کرد.
   
الزامات تحقق تجارت ۲۰ میلیارد دلاری 
سیدحمید حسینی، عضو هیات‌رئیسه اتاق مشترک ایران و عراق درخصوص الزامات دستیابی به تجارت ۲۰ میلیارد دلاری دو کشور گفت: عراق سال گذشته ۷۵ میلیارد دلار واردات داشته؛ بنابراین این کشور از ظرفیت بسیار زیادی برای صادرات کالاهای ایرانی برخوردار است اما درحال حاضر مارتبه چهارم صادرات به این کشوررا داریم و کشورهای امارات، چین و ترکیه صادرات بیشتری به عراق دارند. 
حسینی همچنین به صادرات خدمات فنی و مهندسی اشاره کرد و گفت: چندسال پیش تعداد زیادی شرکت‌های فنی ومهندسی ایرانی در عراق حضور داشتند و پروژه‌های عمرانی این کشور را انجام می‌دادند اما با حضور داعش در این کشور، این پروژه‌ها متوقف شد. وی با تاکید بر لزوم فعالسازی شرکت‌های فنی و مهندسی در عراق بیان کرد:حضورشرکت‌های خدمات فنی و مهندسی در عراق و به عبارتی صادرات خدمات فنی و مهندسی به این کشور، تا حدود زیادی می‌تواند در افزایش صادرات ما به عراق موثر باشد.

کالاهای مورد پسند تجار
درشرایط حاضربه طورمتوسط ایران حدود۱۳درصد ازبازار عراق رابه خود اختصاص داده درحالی که این عدددرسال۲۰۲۱، ۶.۱۴ درصد و در سال ۲۰۱۸، ۷.۱۶بوده است.تجار دو کشور علاقه‌مند هستند تا صنایع دارویی، محصولات کشاورزی، مصالح ساختمانی و صنایع غذایی، حوزه‌های پولی، حمل‌ و‌ نقل و گاز را با هم معامله کنند. به طوری که عمده کالاهای صادراتی ایران به این کشور گاز طبیعی، کاشی و سرامیک، شمش آهن و فولاد، میله‌های آهنی و فولادی، کامپاند پلی‌اتیلن، سیب درختی، قطعات توربین‌های بخار، تخم خوراکی، کلینکر سیمان، گوجه‌فرنگی و سایر صیفی‌جات و جالیزی‌ها بوده است اما درعوض ایران از عراق سنگ و فلزات گرانبها، محصولات پلمیری، لوازم خانگی، صنایع برقی والکترونیکی،محصولات سلولزی، ماشین‌سازی و تجهیزات، روغن‌های نفتی، کفش و پوشاک و محصولات شیمیایی وارد کرده است.با این حال این نکته را نیز نباید فراموش کرد که طی سالیان اخیر، عراقی‌ها به دنبال توسعه اقتصادی و خودکفایی درتولید بسیاری از محصولات هستندوبه همین دلیل حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی می‌تواند بیشترین نوع همکاری باشد.