از گره تا گشایش

به گزارش جام‌جم‌آنلاین از ایرنا، پیوند صنعت و دانشگاه سالهاست که به عنوان یک رویکرد مهم و با هدف توسعه تکنولوژی و پیشرفت در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مطرح است؛ رویکردی که هنوز هم نتوانسته آن طور که باید جامه عمل به خود بپوشاند و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان تنها در حد یک شعار باقی مانده و تا رسیدن به آرمان‌ها و اهداف تعریف شده فاصله زیادی دارد.

امسال، اما همزمان با گرامیداشت هفته پژوهش و فناوری در استان فارس اتفاقات خوبی در مسیر تعامل هر چه بیشتر صنعتگران با دانشگاهیان رقم خورد، اتفاقاتی که امید تازه‌ای در دل فعالان در این دو عرصه زنده کرد.

مراسم افتتاح دفتر ارتباط صنعت و دانشگاه و امضای تفاهم‌نامه علمی و پژوهشی در اداره کل صنعت، معدن و تجارت از اقدامات خوبی بود که روز شنبه سوم آذرماه با هدف هم‌افزایی و گسترش تعامل دانشگاهیان و صنعتگران رقم خورد.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت فارس که این اقدام را آغازگر راهی برای تعامل هر چه بیشتر صنعتگران و پژوهشگران می‌داند در این مراسم گفت: برای برقراری تعامل صنعت با دانشگاه نیاز مبرمی به راه‌اندازی مکانی دائمی به منظور استقرار نمایندگان دانشگاه در اداره‌کل صنعت، معدن و تجارت فارس جهت ایجاد ارتباطی مستمر و عملیاتی با بنگاه‌های اقتصادی در حوزه‌های مختلف صنعت، معدن و تجارت احساس می‌شد که برای تحقق این امر محلی در این اداره‌کل تجهیز شد و در اختیار دانشگاه شیراز قرار گرفت.

رئیس دانشگاه شیراز هم که معتقد بود هیچ راهی برای پیشرفت کشور جز مسیر علم و دانش وجود ندارد، اعلام کرد: دانشگاه می‌تواند در عرصه‌های مختلف به حوزه صنعت، معدن و تجارت کمک کند و در رفع مشکلات زیست محیطی، افزایش کیفیت محصولات، ارتقای بهره‌وری، ابداع و نوآوری به کمک صنایع بیاید.

ششم خرداد ماه ۱۳۹۶ بود که این دفتر با هدف تحول در حوزه صنعت از طریق ارتباط صنعت و دانشگاه راه‌اندازی شد؛ این موضوع در مراسم افتتاح دفتر جدید هم عنوان شد و مدیرکل صنعت، معدن و تجارت در این باره گفت: ارتباط بین دانشگاه و صنعت در استان فارس از قبل در قالب انعقاد تفاهم‌نامه برقرار شده، اما در سال جاری این تفاهم‌نامه به روز شده و موارد جدیدی‌تری برای پیشبرد کار‌ها بر اساس روال ساده‌تر نیز به آن اضافه شده است.

با این حال متولیان صنعتی برای استحکام پیوند میان دانشگاهیان و صنعتگران به افتتاح این دفتر اکتفا نکردند؛ برگزاری نخستین جشنواره صنعتگران و صنایع پیشرو در حمایت و کاربست پژوهش و فناوری از دیگر اقدامات قابل توجه در این عرصه بود که در هفته پژوهش صورت گرفت؛ جشنواره‌ای که روز یکشنبه ۱۸ آذرماه برگزار شد و در این مراسم صاحبان ۳۵ واحد صنعتی و معدنی برتر فعال در حوزه پژوهش و فناوری و تحقیق و توسعه تجلیل شدند.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری فارس در این مراسم گفت: در حال حاضر وجه تمایز فعالیت‌های اقتصادی بحث حوزه تحقیق و توسعه است و بهم‌رسانی صنعت و دانشگاه و ایجاد این ظرفیت رمز و ضامن موفقیت در نوآوری است.

اگرچه تلاش‌ها برای برقراری تعامل میان صنعت و دانشگاه محدود به برنامه‌های هفته پژوهش نمی‌شود و در طی چند سال اخیر اقدامات دیگری نیز جهت تحقق این مهم انجام شده، اما اینکه این اقدامات تا چه اندازه توانسته پاسخگوی نیاز‌های صنعت باشد و از ظرفیت‌های دانشگاه در این عرصه استفاده کند جای بحث و بررسی دارد.

اینکه این اقدامات تا چه زمانی ادامه می‌یابد و چقدر استمرار دارد هم قابل ارزیابی است؛ در حال حاضر برخی از این اقدامات کوتاه مدت و تنها زینت‌بخش برنامه‌ها و مناسبات خاصی مانند هفته پژوهش هستند به گونه‌ای که پس از پایان یافتن برنامه مورد نظر به نتیجه رساندن آن‌ها نیز به فراموشی سپرده می‌شود.

برخی هم در قالب برنامه‌هایی درآمدزا مانند برگزاری نمایشگاه دنبال می‌شوند؛ نمایشگاه‌هایی که تحت عنوان محصولات دانش‌بنیان سعی دارند در پیوند میان صنعت و دانشگاه اثرگذار باشند؛ اما با گذری در این نمایشگاه‌ها نیز می‌توان دریافت که هنوز هم جای خالی پژوهش در صنعت و همچنین تجاری‌سازی محصولات پژوهش محور فارس در بازار جهانی احساس می‌شود چراکه اکثر محصولات ارائه شده در این رویداد‌ها دارای نمونه‌های مشابه در سایر کشور‌ها هستند و کمتر نوآوری و خلاقیت در تولید آن‌ها به چشم می‌خورد.

شاید یکی از دلایل این ناکارآمدی‌ها و ارتباط ضعیف دانشگاه و صنعت وجود مراکز علمی تک‌بعدی و صنعت سطحی‌نگر و بی‌توجه به محصولات پژوهش‌محور است؛ این در حالیست که متخصصان معتقدند ارتباط میان صنعت و دانشگاه در چهار حوزه پژوهش پایه‌ای، پژوهش مشارکتی، انتقال دانش و انتقال فناوری شکل می‌گیرد و رابطه صنعت و دانشگاه نیاز به ایجاد زیرساخت و سازوکار‌هایی منسجم و نظام‌مند دارد تا از این طریق ارتباط میان عرصه علمی و آکادمیک با عرصه عملی و صنایع تسهیل و تقویت شود.

در حقیقت تعامل دانشگاه و صنعت با تأمین سرمایه از سمت صنعت و تأمین دانش مورد نیاز و نیروی کار از سمت دانشگاه محقق می‌شود؛ متولیان صنعتی و علمی استان نیز می‌توانند با ایجاد ساختار‌های انگیزشی، فراهم آوردن شرایط قانونی و اولویت‌بندی نیاز‌ها به برقراری این ارتباط کمک کنند.

اینکه صنعت و دانشگاه چه زمان و چگونه به هم می‌رسند این روز‌ها به یک دغدغه مهم برای ورود به بازار‌های جهانی و رقابت با رقبا در این بازار‌ها تبدیل شده و بدون شک برقراری این پیوند بدون طرحی جامع و با تدابیر کوتاه‌مدت و مقطعی ممکن نیست.