امید‌ها رنگ باخت

با گذشت بیش از ۴۰ ساعت از حادثه، عملیات امدادرسانی در معدنجوی طبس همچنان ادامه دارد و امدادگران تا لحظه تنظیم این گزارش به چندمتری ۱۳ کارگر محبوس رسیده‌اند. درحالی‌که آمار‌های متناقضی در خصوص تعداد جانباختگان معدن منتشر می‌شود، استاندار خراسان جنوبی گفت بر اساس اعلام پزشکی قانونی این حادثه ۳۵ کشته و ۱۶ مصدوم داشته و ۱۳ نفر هم در محوطه همچنان گرفتار و محبوس هستند. به گفته خضریان، نماینده مجلس احتمال زنده ماندن محبوسان نزدیک به صفر است. وی که با حضور در محل حادثه تاکید کرد: پیش‌بینی می‌کنم این حادثه بیش از ۵۰ کشته خواهد داشت.

اجساد جانباختگان روز اول پس از شناسایی تحویل خانواده‌ها شده و مراسم تشییع و خاکسپاری روز گذشته انجام شد. این اتفاق البته سبب گله‌مندی برخی خانواده‌های معدنچیان جانباخته شده و آن‌ها با ابراز ناراحتی می‌گفتند مسئولان چطور تا محل حادثه می‌آیند، اما برای اظهار همدردی سراغ ما نمی‌آیند.

بیش از دو روز از فاجعه معدنجوی طبس می‌گذرد و همچنان اجساد یکی‌یکی از معدن خارج می‌شوند. امدادگران هلال‌احمر و کارشناسان عملیات دو روز است که در محل حادثه حضور دارند و تلاش می‌کنند تا وضعیت سایر محبوسان در معدن را مشخص کنند. یکی از امدادگران هلال‌احمر که از ساعت اولیه حادثه در محل حضور دارد، در گفتگو با جام‌جم گفت: «ما به‌عنوان اولین تیم امدادی پس از اعلام حادثه وارد محوطه کارگاه شدیم و در دقایق اولیه مجروحان حادثه که توسط همکارانشان یا تیم هلال‌احمر از ابتدای تونل‌ها خارج شده بودند را نیمه‌شب پس از مداوای اولیه به مراکز درمانی انتقال دادیم. بیشتر مجروحان دچار گاز‌گرفتگی و تنگی‌نفس شده بودند. چند کارگر هم برای کمک به همکاران‌شان وارد تونل شده که آن‌ها هم به علت نبود اکسیژن دچار تنگی نفس شدند. شرایط تونل‌ها به‌گونه‌ای بود که امدادگر هلال‌احمر و تکنسین‌های اورژانس امکان ورود به آنجا را نداشتند و هنوز نیرو‌های امدادی حتی با تجهیزات توان ورود به داخل تونل اصلی را ندارند.»

آن‌طور که این امدادگر توضیح می‌دهد: «فقط تیم‌های تخصصی ایمنی معدن آن هم با تجهیزات خاص خودشان می‌توانند داخل تونل‌ها شوند و کار بازگشایی تونل و خارج کردن اجساد را انجام دهند. به گفته این امدادگر و تا لحظه تنظیم خبر، گاز متان داخل تونل اصلی باقی‌مانده است. تیم‌های ایمنی معدن در حال پیدا کردن راهی برای خارج‌کردن گاز‌ها بودند؛ چراکه آن سوی تونل معدن ریزش کرده و امکان خارج‌کردن گاز وجود ندارد.»

او در مورد وضعیت پیکر معدن‌کاران بعد از خروج از تونل گفت: «پیکر‌ها کاملا سالم و قابل‌شناسایی هستند و تمام اجسادی که خارج شده‌اند به علت گازگرفتگی جان باخته و آواری روی آن‌ها ریخته نشد بود. یکشنبه‌شب پیکر هفت قربانی دیگر از محل حادثه خارج و تحویل پزشکی‌قانونی شد.»

یکی دیگر از امدادگران حاضر در محل در گفتگو با جام‌جم گفت: «تیم‌های معدن پروده و معدن‌های اطراف در محل حاضر هستند و به صورت تیم‌های سه‌نفره حدود سه ساعت داخل تونل می‌روند و بعد جایشان را با تیم بعدی عوض می‌کنند.» 

این امدادگر با بیان این‌که عملیات جست‌وجو و نجات داخل تونل معدن با روی زمین فرق می‌کند، گفت: «برخی گلایه دارند که چرا گاز درون معدن تخلیه نمی‌شود، این‌گونه نیست که با دریل یا بیل مکانیکی بشود یک سوراخ در تونل ایجاد و گاز را تخلیه کرد. هر حرکت اشتباهی می‌تواند منجر به انفجار و به خطرانداختن جان نیرو‌های ایمنی و امدادگران شود.»

حضور خانواده‌های داغ‌دیده معدن‌کاران
با گذشت بیش از ۴۰ ساعت از انفجار معدن، اما همچنان تعدادی از کارگران زیر آوار هستند و خانواده‌های آنان اطراف معدن جمع شده‌اند. با این‌که بسیاری از آن‌ها از عمق حادثه خبر دارند و می‌دانند ممکن است جسد عزیزشان از تونل خارج نشود، اما باز هم ته دل‌شان امیدوارند که شاید پسر، همسر یا پدرشان زخمی، اما حداقل زنده بیرون بیاید. انتظاری جانکاه در چشمان گریان مادران، همسران و دختران لانه کرده و ذره‌ذره آب‌شان می‌کند.

یکی از افرادی که دو عضو خانواده‌اش در انفجار معدن مفقود شده‌اند، از لحظات سختی می‌گوید که در این چند ساعت گذرانده است: «کسی به ما چیزی نمی‌گوید. آمدیم معدن گفتند بروید بیمارستان. رفتیم بیمارستان گفتند اینجا نیستند بروید پزشکی‌قانونی. رفتیم پزشکی‌قانونی گفتند اینجا هم نیستند، حتما در تونلی هستند که هنوز باز نشده است. یکی از آن‌ها شش سال است در معدن کار می‌کند، یکی دو سال. اما هیچ‌کس به ما نگفت سر این‌ها چه بلایی آمده است. ما از تلویزیون شنیدیم که معدن ریخته است. تماس گرفتیم نشد خبری بگیریم، برای همین خودمان آمدیم. حالا هم به ما گفتند منتظر باشید تا ببینیم تکلیف چه می‌شود.»

یکی از امدادگران با اشاره به این‌که هیچ خانواده‌ای حق ورود به داخل محوطه معدن ندارد، به خبرنگار سایت جنایی گفت: «به دلیل درگیر‌بودن برای خارج‌کردن افراد گرفتار، هیچ خانواده‌ای اجازه ورود به محوطه معدن را ندارد و کار به‌صورت تخصصی در حال انجام است. تیم‌های هلال‌احمر هم به عنوان پشتیبان در محل حضور دارند و پس از خارج‌کردن پیکر‌های قربانیان از سوی تیم امداد معدن، آن‌ها را تحویل گرفته و به پزشکی‌قانونی منتقل می‌کنند. ما تا پایان عملیات و ایمن‌سازی معدن، در محل حضور داریم.»

یکی از افراد حاضر در اطراف معدن مردی است که پسرعمویش معدن‌کار بوده و پس از حادثه جان خود را از دست داده است. او به جام‌جم گفت: «پسرعمویم علی نادریان ۳۸ ساله از ۱۰ سال قبل در معدن شروع به کار کرد. او اهل منطقه تپه‌تاق بود و از چهار سال قبل به عشق‌آباد رفت و ساکن آنجا شد. او متاهل و صاحب سه فرزند پسر ۱۵ ساله، دختر۱۰ ساله و پسر پنج‌ساله بود. او مردی مسئولیت‌پذیر و خانواده‌دوست بود. از صبح یکشنبه وقتی خبر ریزش معدن و مرگ پسرعمویم را شنیدیم تمام خانواده متاثرهستند و کسی توان صحبت ندارد. آن‌طور که شنیدم پسرعمویم برای نجات جان همکارانش وارد معدن شده و خودش هم جان باخته است که این موضوع را بررسی می‌کنیم و در این صورت او ایثار بزرگی کرده و جانش را برای نجات همکارانش از دست داده است.»

داغ خانواده‌های جانباختگان را با هیچ کلمه و جمله‌ای نمی‌شود توصیف کرد. قرار بود بسیاری از آن‌ها روز دوشنبه پس از پایان شیفت و استراحت به خانه برگردند، اما این آرزو به دل خانواده‌هایشان ماند. مرد جوانی در حالی که پیراهن سیاه به تن دارد می‌گوید: «آن همه زجر کار در معدن را به جان خرید تا برای زن و بچه‌اش یک رفاه معمولی فراهم کند.»

زن داغ‌دیده دیگری درحالی‌که پسر نوجوانش کنارش نشسته و صورتش را با دست‌هایش پوشانده، ادامه می‌دهد: «ما مستاجر بودیم و حتی خانه هم نداشتیم. سه بچه هم داشتیم و مجبور شد...» شدت دردی که زن تحمل می‌کند فراتر از تحمل او است و جمله‌اش را ناتمام می‌گذارد. چند ثانیه بعد در حالی که چادرش را روی صورتش محکم‌تر می‌کند ادامه می‌دهد: «نمی‌دانم چه بگویم... ای‌خدا...»

اینجا مراسم ختم یکی از جانباختگان معدن است. مهمانان نشسته‌اند و آن وسط یکی از مردان مجلس که یکی از همکاران معدن‌کار جانباخته است، درحالی که به ختی تلاش می‌کند جلوی هق‌هق‌اش را بگیرد، از روز حادثه تعریف می‌کند: «دو هفته‌ای می‌شد که برای کار به معدن رفته بود. دو ساعت قبل از حادثه باهم کار را شروع کردیم و پس از مدتی خبر دادند که بچه‌ها را گاز گرفته است. ما رفتیم برای کمک که یک‌دفعه دیدم حال خودم خراب شده است و آمدم بالا.»

آخرین وضعیت حادثه معدن طبس

محمدحسن نامی، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور گفت: «امدادگران مسیری به طول ۵۱۰ متر را طی کردند و ۵۰ متر دیگر تا انتهای معدن بلوک C داریم و هر ۱۰ متر ۱۰ متر گاز را تخلیه می‌کنند و جلو می‌روند.۱۳ نفر دیگر در این ۵۰ متر هستند و باید با تخلیه گاز متان آن‌ها هم بیرون آورده شوند. هنوز مشخص نیست در ۵۰ متر باقیمانده ریزش معدن هم رخ داده یا خیر و مشخص هم نیست چقدر این عملیات امداد طول خواهد کشید.»

برخورد قضایی با مقصران حادثه

حجت‌الاسلام نسایی زهان، دادستان مرکز استان خراسان‌جنوبی در خصوص آخرین وضعیت رسیدگی به حادثه انفجار در معدن زغال‌ سنگ طبس بیان کرد: بلافاصله بعد از وقوع حادثه دادستان طبس در محل حضور پیدا کرد و اقدامات قضایی لازم را برای امدادرسانی به مصدومان انجام داد. ابتدا تمام دستگاه‌های اجرایی را پای کار آوردیم و کار تخلیه آوار انجام و مصدومان و تعداد از فوتی‌ها خارج شد. در محل گاز وجود دارد و نیاز است کارشناسان گاز موجود در محل را تخلیه کنند تا اجساد از زیر آوار خارج شود. فوتی‌های این حادثه مربوط به چهار استان خراسان‌جنوبی، کرمان، گلستان و خراسان‌رضوی است که بعد از انتقال اجساد به پزشکی‌قانونی به خانواده‌ها تحویل داده می‌شوند. پرونده‌ای در این زمینه تشکیل و بازپرس تعیین شده است و مقرر شده تیمی از کارشناسان از دستگاه‌های مختلف با بازپرس برای بررسی ابعاد حادثه کمک کنند. بازپرس تاکنون از تعدادی از مصدومان حادثه که در بیمارستان بستری بوده‌اند تحقیق کرده است. در حال حاضر پرونده در مرحله تحقیقات مقدماتی است به همین دلیل نمی‌توان باصراحت میزان تقصیر مقصران حادثه و ترک فعل افراد را مشخص کرد. تاکنون بازداشتی در زمینه حادثه انفجار معدن طبس نداشته‌ایم و منتظر نظر کارشناسان در این زمینه هستیم. برای بررسی تخصصی‌تر بازپرس ویژه برای این پرونده در نظر گرفته شده است. بعد از انجام تحقیقات مقصران حادثه احضار و برخورد قضایی انجام خواهد شد.