شکاف دیوار تحریم‌نفت

ایران که همچنان سومین تولیدکننده بزرگ نفت اوپک است، در سهماهه دوم ۲۰۲۴ روزانه سه میلیون و ۲۳۸ هزار بشکه و در سهماهه نخست روزانه سه میلیون و ۱۷۹ هزار بشکه نفت تولید کرده است.عربستان با تولید ۹میلیون و ۱۵هزار بشکه نفت نخستین تولیدکننده نفت اوپک و عراق با تولید روزانه چهار میلیون و۲۵۱ بشکه در جایگاه دوم قرار دارد؛ تولید نفت این کشور هم ۵۷ هزار بشکه در روز افزایش یافته است.ایران از مردادماه ۱۴۰۲(آگوست۲۰۲۳) با پیشیگرفتن از امارات جایگاه سوم تولید نفت در اوپک را از آن خود کرد و از آن زمان تاکنون این جایگاه را حفظ کرده است. این مهم در حالی صورت گرفت که در سال ۱۳۹۸ میزان تولید نفت دو میلیون و ۲۹۰هزاربشکه در روز، درسال۱۳۹۹حدود دو میلیون و ۱۰۶هزاربشکه در روز، تا خرداد ۱۴۰۰ حدود دو میلیون و۱۰۷هزاربشکه، تا پایان سال۱۴۰۰حدود دومیلیون و۴۴۲ هزاربشکه،تا پایان سال۱۴۰۱ حدود دو میلیون و ۶۷۰هزاربشکه و تا پایان سال۱۴۰۲حدود سه میلیون و ۳۲۰ هزار بشکه بوده است.با این حال بد نیست بدانیم بر اساس گزارش اوپک تولید نفت ایران درتیر۱۴۰۰(پایان دولت دوازدهم) دومیلیون و۴۹۳هزاربشکه درروزبود که درتیر۱۴۰۳(پایان دولت سیزدهم) به سه میلیون و ۲۷۱هزاربشکه افزایش یافته است؛ بهطوری که تولید نفت ایران در تیر امسال بالاترین رقم تولید از مهر ۱۳۹۷ به بعد (۶۹ ماه اخیر) محسوب میشود. براساس گزارش اوپک درتیر۱۳۹۹ تولیدنفت ایران به کمترین رقم سالیان اخیر کاهش یافته بود. تولید نفت ایران همچنان افزایشی خواهد ماندبه نظر میرسد افزایش تولید نفت ایران طی ماههای آتی نیز ادامهدار باشد؛ به گونهای که چندی پیش محمدرضا عارف، معاون اول رئیسجمهور در شورای اقتصاد کلیات طرح ضربتی افزایش تولید روزانه ۲۵۰ هزار بشکهای نفت خام کشور را به تصویب رساند.از طرف دیگر چندی پیش گروه پتروپارس خبر از راهاندازی چاههای پد ۳۷ با سازند سروکی به شمارههای ۳۵۱ و ۳۵۲ با ظرفیت تولید ۲۵۰۰ بشکه داد. با راهاندازی این پد، ظرفیت تولید در بسته مرکزی به ۲۵ هزار و ۹۰۰ بشکه در روز در میدان آزادگان جنوبی افزایش یافت. افزایش قیمت نفت ایران جدیدترین گزارش ماهانه اوپک نشان داد قیمت نفت سنگین ایران در جولای افزایش یافت و کاهشی را که در دو ماه قبل از آن داشت، متوقف کرد. سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در گزارش ماهانه خود از بازار نفت، اعلام کرد قیمت هر بشکه نفت سنگین ایران در جولای، به ۸۴ دلار و ۵۷ سنت رسید که ۹۲ سنت معادل ۱/۱ درصد در مقایسه با قیمت ۸۳ دلار و ۶۵ سنت در ژوئن و می، افزایش داشته است. میانگین قیمت نفت سنگین ایران از ابتدای سال ۲۰۲۴ تاکنون، به ۸۳ دلار و ۶۲ سنت در مقایسه با ۷۹ دلار و ۸۴ سنت در مدت مشابه سال ۲۰۲۳ رسیده است. چقدر نفت صادر میکنیم؟اخیرا وبسایت تخصصی ردیابی نفتکشها یعنی تانکر ترکرز خبر داده که ایران درحال حاضر دو میلیون بشکه نفت خام در روز صادر میکند. این رقم تقریبا چهاربرابر بیشتر از زمانی است که درسال۲۰۱۹ تحریمهای آمریکا اجرایی شد.بااین حال،ایران همچنان از کاهش تولید نفت اوپکپلاس بهدلیل تحریمها مستثنی است.این مهم سبب شده که درآمد نفتی کشورمان نیز بالاتر برود، بهطوری که به گواه گمرک در سال گذشته صادرات نفت ایران بیش از ۳۶میلیارددلار ارز وارد کشور کرده است. این در حالی است که طی دهههای اخیر آمریکا و متحدان غربیاش تلاش کردند با افزایش شدید تحریمهای نفتی علیه کشورمان مانع از افزایش ظرفیت تولید، صادرات و پیشرفت صنعت نفت ایران شوند.افزایش خریداران نفت ایرانبا توجه به تحریمهای گسترده علیه کشورمان طی سه سال اخیر، ایران رویکرد جدیدی برای بازطراحی تجارت نفت خام کشور در پیش گرفته بود. این رویکرد مبتنی بر تنوعبخشی به بازار نفت خام ایران و ایجاد فرصتهای جدید برای صادرات تجهیزات فنی و مهندسی ایران است. تمرکز دولت بر ایجاد بازار تضمینی نفت خام ایران از طریق صادرات تجهیزات فنی و مهندسی به کشورهای همسو با ایران بوده است. این رویکرد به خنثیسازی تأثیر تحریمها و ایجاد فرصتهای جدید برای رشد تجارت نفت خام ایران کمک کرده است. یکی از راهبردهای کلیدی اتخاذشده توسط دولت، همکاری در فروش نفت به پالایشگاههای کوچکمقیاس بوده است.این مهم در حالی صورت گرفته که به نظر میرسد طی ماه اخیرخریداران نفت از ایران به عمان و بنگلادش رسیده و مجموع کشورهایی که نفت ایران به آنها صادر میشود، به ۲۵کشور رسیده؛ هرچند همچنان چینیها بخش عظیمی از نفت ایران را خریداری میکنند.