هزینه‌های دود و دم

رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت، همین چند روز پیش با تاکید بر اینکه هر نوع فروش آنلاین دخانیات ممنوع است، اعلام کرده است: ابراز نگرانی ستاد کشوری از فروش دخانیات در فضای مجازی به همراه نمونههایی از تخلفات انجام شده در این زمینه، به دادستانی کل گزارش شده است. اوهمچنین از جرایمی که برای تخلف فروش خارج از ضابطه دخانیات در نظر گرفته شده هم حرف زده و اعلام کردهاست تبلیغات دخانیات درحال حاضر تا ۴۴ میلیون تومان جریمه دارد و در مورد عاملان فروش بدون مجوز هم جرایمی دیده شدهاست که سقف آن حدود ۲۶ میلیون تومان است. اما گردش مالی دخانیات در ایران چقدر است که حالا فروش خارج از ضابطه آن باعث نگرانی شده است؟ اعداد و ارقامی در این میانه وجود دارد که قابل بحث است. به عنوان مثال برخی گمانهها حاکی از گردش مالی سالانه ۶۰هزار میلیارد تومانی دخانیات در ایران است، در حالی که این رقم را نهادهای بینالمللی در سال ۲۰۲۲ برای ایران بیش از دو میلیارد دلار ذکر کردهاند. همچنین خسارت ناشی از مصرف دخانیات در کشور بین ۱۱۰تا۱۲۰هزار میلیارد تومان برآورد میشود که شامل ۶۰هزارمیلیارد تومان مصرف دخانیات و۶۰هزارمیلیارد تومان زیان به بخش سلامت کشور است. طی سالهای اخیر اما تنها سیاست اعمالشده از سوی دولتها در ایران افزایش مالیات بر مصرف دخانیات بودهاست. آمار مربوط به میزان درآمد مالیاتی حاصل از سیگار در ایران که از سال۱۳۸۱ تا ۱۴۰۲ به ثبت رسیدهاست، نشان میدهد در اولین سال ثبت این آمار، کشور از محل تولید و فروش سیگار، چیزی بالغ بر ۸.۷میلیارد دلار درآمد داشتهاست. بر اساس این آمار، میزان درآمد مالیاتی حاصل از سیگار در ایران طی یک بازه زمانی ۲۱ساله افزایشی چشمگیر پیدا کرده است به طوری که در هفتماه امسال۱۴۰۲ میزان درآمد مالیاتی حاصل از سیگار در کشور به ۵۳۹۱ میلیارد تومان رسیدهاست. آمارهای رسمی وزارت صمت نشاندهنده این امر است که ایرانیها در سال۱۳۹۶، چیزی حدود ۵۵میلیارد نخ سیگار مصرف میکردند که این تعداد تاسال۱۴۰۱ به ۷۳میلیارد نخ رسیدهاست. برخی گزارشها حاکی از سیگاری بودن حدود ۹ میلیون نفر سیگاری در ایران است. در این صورت سرانه مصرف هر ایرانی روزانه ۲۲ نخ خواهدبود که کمی غیرطبیعی به نظر میرسد. اگر۷۳میلیارد نخ سیگار را ۹میلیون نفر مصرف کردهباشند، بهلحاظ شاخصهای سلامت وضعیتی خطرناک پیش روی ایرانیهای سیگاری و نظام سلامت است.