رد خون با شلیک ۶۰ گلوله

به گزارش جام‌جم آنلاین سید حسن آیت یکی از جنجالی‌ترین چهره‌های سیاسی و در عین حال جزو گمنامان تاریخ سیاسی ایران است که اگرچه درباره او مطالب متعددی گفته شده، اما همچنان سیر زندگی و اندیشه او در پرده ابهام باقی مانده است.

او متولد سوم تیر ۱۳۱۷ در نجف آباد اصفهان است. تحصیلات او در نجف آباد و اصفهان و تهران گذشت و در نهایت با مدرک فوق لیسانس جامعه شناسی از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد. وی زمانی که ۱۵ سال  داشت با پیوستن به حزب زحمتکشان مظفر بقایی وارد دنیای سیاست شد. البته در همان دوران با توجه به شروع نهضت ملی به جرگه طرفداران آیت الله کاشانی پیوست و با توجه بروز اختلافات میان کاشانی و محمد مصدق با جریان ملی به مخالفت برخاست و به موازات مبارزات سیاسی با حکومت پهلوی با ملی گرایان هم مخالفت می‌کرد و آن‌ها را جریان انحرافی می‌دانست و از این رو از هر فرصتی برای نشان دادن خطوط انحرافی آنان استفاده می‌کرد.

سیر مطالعاتی او در رشته‌های علوم اجتماعی، حقوق، ادبیات، جامعه شناسی و هم چنین فراگیری دروس حوزوی و آشنایی با زبان‌های عربی، انگلیسی و فرانسوی باعث ارتباط هر چه بیشتر او با دانشجویان شد.  حضور آیت در حزب زحمتکشان بعد‌ها به دلایل مختلف از جمله تهی بودن حزب از رنگ و بوی دینی محدود شد و این مطلب در نامه‌ای ۹۴ صفحه‌ای آیت به مظفر بقایی هم مورد تاکید قرار گرفت.

بعد‌ها با شکل گیری نهضت اسلامی و مردمی به رهبری امام خمینی سیر مبارزاتی آیت هم تغییر پیدا کرد. او در این مقطع با توجه به تقلای جدید جبهه ملی برای گسترش فعالیت سیاسی، سید حسن آیت برآن شد تا در قالب افشاگری‌های سیاسی وابستگی سیاسی جبهه ملی و انگلیس را برملا کند. اقدام دیگری او برگزاری کلاس‌هایی در دانشگاه‌های مختلف مثل مدرسه عالی قضایی قم، مدسه عالی لاهیجان، دانشگاه علم و صنعت و مدرسه عالی اراک به تدریس جامعه شناسی و تاریخ نهضت اسلامی ایران پرداخت و همین مساله باعث حساسیت ساواک و احضار آیت و بازجویی‌های مفصل از او شد.

آیت، پیش از پیروزی انقلاب اسلامی از آن جا که راه مبارزه با رژیم پهلوی را مسلحانه می‌دید، به تشکیل هسته‌های منظم ضد رژیم در دل ارتش شاهنشاهی با عضویت نیرو‌های مذهبی ارتش و برگزاری جلسات متعدد با آنان همت گمارد. گرچه این کادرسازی زیرزمینی با پیروزی انقلاب اسلامی ناتمام ماند، ولی ثمره اش شناخت نیرو‌های نظامی مذهبی ای، چون شهیدان نامجو و کلاهدوز بود.

پس از انقلاب اسلامی آیت به عضویت مجلس خبرگان قانون اساسی درآمد. آنچه آیت را پس از پیروزی انقلاب اسلامی مورد توجه محافل سیاسی و تاریخی قرار داده، صرفاً نظرات او در مورد ملیون و دکتر مصدق نیست، بلکه نقش او در تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز، قابل توجه است. بعد از پیشنهاد گنجاندن اصل ولایت فقیه در قانون اساسی از سوی آیت الله بهشتی، چند نفر از فقها و حقوقدانان مجلس، به تبیین شرعی و عقلانی اصل ولایت فقیه پرداختند که یکی از این افراد دکتر حسن آیت نماینده مردم نجف آباد در مجلس خبرگان قانون اساسی بود. آیت در تأیید سخنان آیت الله دکتر بهشتی در مجلس خبرگان قانون اساسی گفت: ولایت امر به عهده کسی است که به آن صفات از طرف اکثریت مردم پذیرفته شده باشد، مفهوم آرای مردم، این نیست که آرای مردم بتواند هر کاری را انجام بدهد. اگر مردم به اتفاق رأی دادند که فلان شخص باید برده باشد، چنین رأیی معتبر نیست. زیرا این استبداد اکثریت است؛ زیرا بسیاری از حقوق افراد سلب شدنی نیست، یعنی انسان هم از خودش نمی‌تواند آن حقوق را سلب کند، چه برسد اکثریت مردم. در خیلی موارد می‌بینیم تلاش می‌شود که آرای عموم را مغایر با اصول ولایت فقیه بدانند. فقیه شخص بخصوصی نیست، این‌ها صفات است، عیناً مثل این است که بگوییم رئیس جمهور باید ایرانی باشد و شما بگویید حاکمیت ملی را زیر پا گذاشته ایم، نه، این یک اصل است.

 وی از مؤسسین حزب جمهوری اسلامی و منصب دبیر سیاسی این حزب را عهده دار بود. در دوره اول مجلس شورای اسلامی، آیت به نمایندگی از مردم تهران وارد مجلس شد. وی یکی از مخالفان ملیون و در رأس آن‌ها مصدق بود، بنابراین در این زمان اختلافات او با بنی‌صدر اولین رئیس جمهور به اوج رسید.  در مجلس اول، از مسائل بحث‌برانگیز در خصوص تصویب اعتبارنامه، بررسی صلاحیت حسن آیت از حزب جمهوری اسلامی و احمد سلامتیان از یاران و دوستان بنی صدر بود. براساس گزارش‌های رسیده، در مورد هر دو نماینده ابهاماتی وجود داشت که باید روشن می‌شد و از سوی دیگر نگاه جناحی و گروهی نیز مساله را حساس می‌کرد. سلامتیان نماینده منتخب مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی بود که هماهنگی‌های موثری با ابوالحسن بنی‌صدر داشت و برخی از موضع‌گیری‌های او در مورد مسائل سیاسی خشم نیرو‌های اصولگرا را برانگیخته بود و احتمال این می‌رفت که با توجه به این سوابق اعتبارنامه وی توسط نمایندگان رد شود، اما با وجود این‌که اکثریت نمایندگان مجلس جزو نامزد‌های پیشنهادی حزب جمهوری اسلامی یعنی جریان اکثریت مجلس بودند این اتفاق روی نداد.

در مورد حسن آیت نیز مسائلی وجود داشت. انتقاد‌های تند و تیز او علیه بنی‌صدر و همکارانش از وی چهره‌ای آشتی‌ناپذیر با رئیس‌جمهور وقت ساخته بود و تمام سعی دوستان بنی‌صدر بر این اساس بود که از همه امکانات برای رد اعتبارنامه او استفاده کنند و حتی در گزارش‌هایی که علیه او منتشر کردند اشاره‌ای به سوابق همکاری او با مظفر بقایی کرمانی و حزب زحمتکشان ایران داشتند. با این وصف حسن آیت در مقام دفاع از خود پرفروغ ظاهر شد و توانست آرای لازم را برای تصویب اعتبارنامه خود از مجلس بگیرد.

وی صبح روز ۱۴ مرداد ۶۰ هنگامیکه به همراه دو محافظش از منزل خود واقع در خیابان ۳۰ متری نارمک کوی افشار برای ارائه مدارکی در مجلس خارج می‌شد با ۶۰ گلوله به شهادت رسید.