«تکیه» بر شور حسینی

تلویزیون هم در همین راستا با قاب‌های ساده اما جان‌داری که خلق می‌کند، یک تکیه تصویری ساخته تا همه آنهایی که دست‌شان به هر دلیل از حضور در تکایای شهر کوتاه است، قطره اشکی با رسانه‌ملی بریزند و اسم‌شان را در میان عزاداران امام‌حسین(ع) ثبت کنند.

برنامه «تکیه» به‌واسطه دکور ساده‌ای که دارد، توانسته این اصالت را به مخاطب منتقل کند. این دکور ساده در کنار طرح مسائل عمیق مرتبط با عاشورا در برنامه، توانسته شور را در کنار شعور قرار دهد و یک عزاداری عمیق را به مخاطب ارائه کند. جام‌جم برای بررسی اجرای خاص تکیه، سراغ یکی از مجریان آن رفته تا زوایای مختلف برنامه را مورد بررسی قرار دهد. شفیع شعله‌کار پیش از این سابقه اجرای برنامه‌های معارفی مختلفی داشته و در گفت‌وگوی پیش رو، از دغدغه‌های خاص برنامه تکیه می‌گوید که هر شب از شبکه افق روی آنتن می‌رود. 

شفیع شعله‌ کار، مجری برنامه درخصوص سیاست‌های ساخت تکیه که آن را به شکل خاصی شبیه به یک هیات واقعی کرده، به جام‌جم می‌گوید: تلاش ما این بوده برنامه تکیه همان‌طور که از نامش برمی‌آید، به شکل یک هیات مردمی باشد. مثلا در دکور، از فرش استفاده کردیم. هنگام ورود به حسینیه اولین چیزی که به چشم می‌‌خورد فرش است. شاید در مراسمی که صندلی باشد، آن‌طور که باید به دل شما نمی‌نشیند. برای همین از فرش استفاده می‌کنیم. در عین حال، سعی‌ کردیم برای مردم تصویر‌سازی کنیم. حضور مهمان، گذاشتن منبر یا شعرخوانی آن هم به شکل فاخر، همه در خدمت این تصویرسازی است. مثلا آقای طباخیان در برنامه حضور دارد تا روی تاریخ‌نگاری علوی کار و مطالبی را بیان کنیم که در موکب‌ها و هیات‌ها گفته نمی‌شود. مطالبی که هم شیرین است و هم به چرایی عاشورا می‌پردازد. ما در اتفاق عاشورا هم چگونگی داریم و هم چرایی. تلاش کردیم روی چرایی این مسأله تأکید کنیم؛ این‌که چه شد در ۶۰سال بعد از هجرت و در ۶۱هجری، این اتفاق برای سیدالشهدا افتاد. ما برای چرایی این اتفاق خیلی در برنامه تکیه حساس هستیم.
   
چالش‌های اجرای یک برنامه زنده 
این مجری درباره چالش‌های اجرای برنامه زنده هم این‌طور می‌گوید: اجرای برنامه زنده با برنامه ضبطی بسیار متفاوت است. خودم برنامه زنده را دوست دارم چون زنده در مقابل چشم مردم قرار گرفتن، خیلی شیرین‌تر است. اما در برنامه ضبطی ــ که خودم هم زیاد انجام می‌دهم ــ کار متفاوت است. وقتی در برنامه زنده از مخاطبان می‌خواهی برای همه آنهایی که زحمت امام حسین و مجالس او را کشیده‌اند دعا کنند، خیلی متفاوت‌تر از برنامه ضبطی است و زیر زبان مردم مزه می‌کند. با این حال، چالش‌های بسیاری در برنامه زنده وجود دارد و هیچ چیزی در این نوع از برنامه قابل پیش‌بینی نیست. واقعا همه چیز بر اساس خواست خدا و سیدالشهداست.

وی در خصوص بیان جذاب چنین برنامه‌هایی هم عنوان می‌کند: موضوعیت در برنامه تکیه، نفس خدمت به خاندان پیامبر است. وقتی در یک مجلس حاضر می‌شوید، شاید توجه نکنید که چند نفر در تلاش هستند تا شما راحت عزاداری کنید. از آشپز، کودک فعال در ‌ایستگاه صلواتی، کسی که تهویه را چک می‌کند و دیگر خادمان، همه در برپایی چنین مجالسی دخیل بوده‌اند. در واقع نفس خدمت مهم است. ما هم در این برنامه تلاش کردیم همین رویکرد را داشته باشیم. ما معتقدیم نباید تنها آنهایی را عزادار امام حسین(ع) دانست که مشکی می‌پوشند یا به هیات ‌می‌روند. گاهی یک مادر در خانه عزاداری می‌کند و با خوردن یک نذری یا آهی که می‌کشد، در مصیبت سیدالشهدا سهم دارد. ما در برنامه تکیه تلاش کردیم بر همه مؤلفه‌ها تأکید کنیم. من تلاش کردم در هماهنگی با آقای رکن الدین که از شاعران بزرگ کشور هم هستند، مؤلفه‌هایی مثل حماسه، عاطفه، بیداری و اصالت را در پلاتو‌ها منتقل کنم. منظورم از اصالت این است که نوا‌های اصیل، محلی و اتفاقاتی که هر گروهی برای خودش در این عزاداری‌ها دارد را مورد تأکید قرار دهیم. در عین حال در برنامه، مردم را به پویش‌های مختلف مثل روضه خانگی و هیات کودکان دعوت می‌کنیم. 
     
احساس در کنار حماسه و شور 
شعله‌کار می‌گوید: هرجا احساس کنیم در حال دور شدن از اصالت هستیم آن را یادآوری می‌کنیم. مثلا یکی از مهمان‌ها در برنامه، از کمبود فضا برای هیات گفته بود و ما در برنامه از مسئولان خواستیم که رسیدگی کنند که بعد‌ها مدیون امام حسین نشوند. ممکن است برخی بگویند در محرم جای این چیز‌ها نیست؛ اتفاقا معتقدیم محرم وقت این است که درباره این چیز‌ها صحبت کنیم. مجموعه‌ای از مطالبه، اصالت، حریت و حماسه و نفس لطافت که در روضه‌های سیدالشهدا هست را در برنامه تکیه داریم. سعی‌مان این است که در پلاتو‌های‌مان موارد این‌چنینی را با مردم در میان بگذاریم تا همزمان احساس و لطافت، حماسه و شور را هم داشته باشند.شعله‌کار در اشاره به بحث بیداری و تبیین مسائل روز، تصریح می‌کند: حرکت سیدالشهدا یک حرکت بیداری از ازل تا ابد است. هیچ حرکتی شبیه به این حرکت نیست. اگر کسی به این سمت برود، ناخودآگاه در حال حرکت به سمت بیداری است. شیعه روی این موضوع تأکید ویژه کرده است. باید پرسید، چرا امامان معصوم این‌قدر مردم را به سمت حرکت به کربلا تشویق کرده‌اند؟ کما این‌که پیش از این هم رهبری گفته‌اند: «ما هیات سکولار نداریم». وقتی کسی در مجلس امام حسین(ع) قرار گفت، در مجلس انقلاب و بیداری و شوریدن علیه ظلم قرار گرفته است و در واقع این را فریاد می‌زند که می‌خواهد تا قیام قیامت علیه ظلم حرکت ‌کند. ما هم در برنامه تکیه تلاش کردیم سهمی از این موضوع داشته باشیم. مثلا در چند وقت اخیر همه هیاتی‌ها نسبت به مسأله اهانت به قرآن کریم واکنش نشان دادند و ما هم در برنامه همین کار را کردیم. من در یکی از پلاتو‌ها، قرآن در دست گرفتم، بالا آوردم و گفتم ما آماده شهادت برای قرآن هستیم. این در وجود جوان و نوجوان ما بیداری ایجاد کرده و جریان‌ساز خواهد بود. وظیفه ما رسانه‌ای‌ها صرفا برگزاری یک جلسه نیست، بلکه باید به سمت جریان‌سازی برویم.

ماجرای یک دکور ویژه
شعله‌کار درباره دکور برنامه و حال‌وهوای آن هم عنوان می‌کند: من در دکور خیلی دخیل نیستم اما این‌طور بگویم که در برنامه تلاش کردیم عمومی بودن در مکتب امام حسین(ع) و خاص بودن آن را تأکید کنیم. اگر در دکور فرش می‌گذاریم برای همین است. هیچ چیزی مثل دستگاه امام حسین(ع)، دستگاه عمومی نیست. هیچ موردی را نمی‌توان مثال زد که مثل این دستگاه باشد. استفاده از پیکره یک سربند که مزین به نام امام حسین(ع) است، برای تأکید روی این مسأله بوده که این عمومی بودن را بگوییم. مثلا در سال‌های ۹۰ ــ‌۸۵ دکور‌های خاص و سنگین بر هیات‌ها حاکم شد اما الان هیات‌های خاص آنهایی هستند که قدیمی‌ها می‌گذارند؛ یعنی یک پارچه مشکی با یک سربند یاحسین. همین فضاسازی می‌تواند در انتقال اصالت به جوانان کمک کند و نشان دهد همه اینها بازی است و اصل قصه همان تأکید بر مفهوم سرخ قیام سیدالشهداست. ما روی سربند برنامه تکیه به نمایندگی از مردم، نام سیدالشهدا را نوشتیم. بی‌تعارف می‌گویم اگر می‌توانستیم و محدودیت‌های رسانه‌ای را نداشتیم، روی زمین می‌نشستیم و گفت‌و‌گو می‌کردیم تا این بی‌تکلف بودن را به نمایش بگذاریم.