در سوگ اشک و لبخند

در بخشی از مراسم و در حضور زندهیاد استاد کریمی، بدون هماهنگی قبلی، خطاب به جمعیت حاضر در مراسم گفتم: «من مصرعی ناتمام میخوانم، شما تکمیل کنید.»و مصرعی طنز از استاد کریمی خواندم و ادای واژه انتهایی آن را به حاضران سپردم. بیش از ۴۰۰ نفر، آن کلمه را همنوا فریاد زدند، و این حکایت کسی است که بیشک پرمخاطبترین شاعر تاریخ ادبیات آذربایجان است و بسیاری از شعرهای او به بخشی از حافظه جمعی مردم تبدیل شده. در دیدار معروف مرحوم استادشهریار با مقام معظم رهبری ــ که آنزمان رئیسجمهور بودند ــ وقتی استادشهریار شاعران حاضر در جلسه را برای رهبری معرفی میکند و نوبت به کریمیمراغهای میرسد، رهبر بزرگوار میفرمایند: «من رنگارنگهای ایشان را در جوانی خواندهام.» «رنگارنگ» عنوان مجموعهشعرهای طنز استاد کریمی ــ به زبان ترکی آذری ــ است که اولین جلد آن سال ۱۳۳۶ چاپ شد و چاپ جلدهای بعدی آن تا زمان درگذشت آن زندهیاد ادامه داشته است. بعید است در مناطق ترکزبان ایران کسی پیدا شود که بیتی از او را به یاد نداشته باشد. بیش از ۷۰ سال شعرهای طنز او حتی در دورافتادهترین روستاها نیز نقل محافل و شادیآفرین جمعهای دوستانه و خانوادگی بوده است. از طرف دیگر طنز او سالیان سال با کژرویهای رژیم ستمشاهی پهلوی، غربزدگی، ریاکاری و قشریگری به نبرد برخاست و انتقادات تند و تیز او درباره اسلامستیزی، وطنفروشی و ترویج بیبندوباری در رژیم پهلوی، مبارزهای فرهنگی را رقم زد.در طول ۷۰ سال، شعر و سبک او ــ مخصوصا در طنز ــ الهامبخش خیل عظیمی از شاعران بوده است. او طنزپردازی بینظیر و بیتکرار است و این گفته از روی مهر و تعصب نیست، چراکه بسیاری از صاحبنظران ادبیات ترکیآذری بر آن اتفاقنظر دارند. در کنگره ملی نکوداشت زندهیاد استاد کریمی، شاعران مشهوری مانند ساعد باقری، دکتر اسماعیل امینی و ناصر فیض سخنرانی کردند و جالب اینکه هر سه در سخنرانیهایشان اشاره کردند که در نوجوانی و جوانی شعرهای استاد کریمی را میخواندهاند و تحتتأثیر او بودهاند.محبوبیت مرحوم استاد کریمی پا را از مرزهای میهن فراتر نهاده است و این شاعر مردمی در کشور جمهوریآذربایجان و ترکیه نیز هواداران بیشماری دارد. در یکی از سفرهایش به کشور جمهوریآذربایجان خانم محققی با دستهگلی به پیشواز او رفته و گفته بود که رساله دکتریاش بررسی شعرهای او بوده است.مرحوم کریمیمراغهای اگرچه اغلب با طنز شناخته شده است، حجم آثار آیینی و مدایح و مراثی او چندبرابر اشعار طنزش است. پیرغلام اهلبیتی که بسیاری از نوحههای ماندگار آذربایجان حاصل طبع او بوده است.چند روز پیش در مراسم تشییع پیکر استاد کریمیمراغهای حاضر بودم. در شهر مراغه عزای عمومی اعلام شده بود و حتی مدارس تعطیل بودند. خیل عظیم جمعیت که حتی از دیگر استانها مانند تهران، زنجان، قزوین، اردبیل، آذربایجانغربی و ... خود را برای وداع با استاد رسانده بودند، غافلگیرکننده بود. یکی از مداحان اهلبیت قبل از اینکه روضهای بخواند، گفت: «استاد وصیت کرده است که بعد از مرگ او و در مراسمش فقط از عاشورا و امامحسین(ع) یاد شود.»استاد کریمی مراغهای در۲۰بهمن۱۴۰۱ و در ۹۲سالگی در جوار رحمت حق آرام گرفت. مردی که اشکها و لبخندهای مردم، سالیان سال با شعرهای او گره خورد. بیشک با گذشت زمان، جایگاه والای او در ادبیات ترکی بیشتر و بیشتر آشکار خواهد شد. روحش شاد بهخاطر آنهمه شادی و احساسات لطیفی که برای مردم سرزمینم به ارمغان آورد. روزنامه جام جم