پیرانه‌سری به سلامتی

این برنامه پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها ساعت ۲۰ پخش می‌شود و بازپخش آن ساعت ۲۴همان شب و ۱۰صبح روز بعد است. به گفته تهیه‌کننده، مخاطبان پیرانه‌سر در گام اول خود سالمندان و در گام دوم خانواده‌های سالمندان هستند که درباره برخورد با سالمندان به آنها آموزش‌هایی داده می‌شود تا اگر لازم است رفتارشان را اصلاح کنند. مهران رجبی، بازیگر سینما و تلویزیون اجرای این برنامه را بر عهده دارد. سیروس میمنت، مریم مشهور و یاشار کبیری هم بازیگران بخش نمایش برنامه هستند. با سیدمحمدحسین پورفاضلی‌نژاد، تهیه‌کننده و کارگردان پیرانه‌سر گپ زدیم و درباره نگاه‌شان به نیازهای مغفول افراد بالای ۶۰ سال در جامعه پرسیدیم.

«جمعیت ایران با سرعت غیرقابل‌باوری به سمت سالمندی پیش می‌رود و در این میان سیاست‌های جوانی جمعیت با توجه به مشکلات اقتصادی و سیاست‌گذاری‌های داخلی و بین‌المللی با چالش‌های متعددی روبه‌رو شده است. در سال ۶۰، فرزندآوری را تشویق کردیم اما آن زمان فکری برای ۲۰ سال آینده نشد. درحال‌حاضر ۸۰هزار سالمند مجرد داریم اما در آینده این رقم به دومیلیون و ۵۰۰هزار نفر می‌رسد.» اینها بخشی از گفته‌های اخیر احمد دلبری، رئیس انجمن علمی سالمندان است. حرف‌هایی که مخاطبان را نسبت به آینده‌ای که او برای بافت جمعیتی ایران تصویر می‌کند در فکر فرو می‌برد. سیدمحمدحسین پورفاضلی‌نژاد، تهیه‌کننده و کارگردان هم که برنامه پیرانه‌سر را مدتی است با نیم‌نگاهی به همین موضوع مورد بحث روی آنتن دارد، در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم درباره اساس شکل‌گیری ایده برنامه عنوان می‌کند: این ایده بر مبنای بحثی که در شبکه سلامت و شورای سیاست‌گذاری سازمان صورت گرفته بود و همچنین به پشتوانه بحث‌های کلان جمعیتی در کشور شکل گرفت. سالمندی بحث مهمی است که دارد به دغدغه جامعه تبدیل می‌شود. مدام بیان می‌شود که سالمندشدن جمعیت کشور مخاطراتی دارد اما تا امروز این گونه برنامه‌سازی برایش انجام نشده بود. برنامه پیرانه‌سر جزو برنامه‌هایی است که تمام مهمانانش وارد دهه ششم زندگی شدند. یعنی کوچک‌ترین مهمان برنامه ۶۰ سال داشت؛ البته مهمان صدساله هم داشتیم.

گوشی شنوا برای آژیر خطر

از پورفاضلی‌نژاد می‌پرسیم در لایه‌های زیرین محتوای برنامه به بحث تشویق به فرزندآوری هم اشاره داشتند؟ او پاسخ می‌دهد: همان‌طورکه اشاره شد کنار دغدغه‌های مهم این قشر، بحث چالش‌های جمعیت را داشتیم. خواستیم به زبان‌های مختلف گفتاری، طنز نمایشی و آیتم‌ها هم به این مسائل و دغدغه‌ها توجه کنیم. همچنین تلنگری به مسئولان و جامعه بزنیم که زنگ‌خطر واردشدن ایران به دهه سالمندی خیلی وقت است روشن شده و اگر به همین منوال جلو برویم شاید آینده خطرناکی در انتظار کشور باشد. تهیه‌کننده پیرانه‌سر ادامه می‌دهد: این تقریبا اولین برنامه گفت‌وگو با پیشکسوتان ۶۰ سال به بالاست. حتی مجری و شخصیت اصلی بخش نمایشی هم ۶۰ سال به بالا هستند. سعی کردیم از همه صنوف مهمان داشته باشیم یعنی در برنامه ما از کشاورز، خیاط، نانوا، حوزه‌های مختلف حمل‌ونقل و ... مهمان داشتیم تا بزرگان و مفاخر جامعه پزشکی مثل پروفسور فرهود، پدر علم ژنتیک و آقای دکتر افتخاری که جزو پنج دندانپزشک برتر ایران هستند. در حوزه ورزش مثلا از حاج‌آقا طالقانی دعوت کردیم. حتی مردم عادی هم در برنامه حضور داشتند. در ۱۰ - ۸ قسمت برنامه برخی بازنشستگان که گعده‌هایی در پارک داشتند را شناسایی کردیم. این افراد به‌عنوان مهمان در استودیو حاضر شدند و برای گفت‌وگو مقابل مهران رجبی نشستند.

دغدغه امرارمعاش و توجه خانواده

برنامه پیرانه‌سر چند بخش دارد. پورفاضلی‌‎نژاد دراین‌باره توضیح می‌‎دهد: یک بخش مستندهای بیرونی است که به پارک‌ها، کهریزک، سرای محلات و جاهایی که دورهمی‌های پیرزن‌ها و پیرمردها برگزار می‌شود سر زدیم و با این گروه سنی گفت‌وگو کردیم. بخش دیگر گفت‌وگوهای استودیویی است که ترکیبی از آدم‌های سرشناس و چهره‌های عام در آن حضور دارند. بخش دیگر نمایش است. پخش موسیقی‌های دهه ۲۰، ۳۰ و ۴۰ به‌عنوان آیتم خاطره‌انگیز هم داریم. به‌طورکلی آیتم‌ها برای بیان دغدغه‌های این گروه سنی طراحی شدند و همچنین متناسب با فضای سالمندی سرگرم‌کننده هستند.

وی درباره دعوت از آدم‌های عادی در برنامه می‌گوید: آدم‌هایی که دعوت می‌شوند نگاه ملموس‌تری به دغدغه‌های این گروه سنی در جامعه دارند. مواردی نظیر امرارمعاش، ارتباط با نوه‌ها و ... محور گفت‌وگوهاست و در هر قسمت سعی می‌کنیم تلنگری به جامعه درباره مشکلات این گروه بزنیم. افرادی که به‌دلیل سالمندشدن از برخی خدمات اجتماعی محروم می‌شوند یا نسبت به آنها آشنایی ندارند. در کنارش سعی می‌کنیم آموزش هم داشته باشیم. البته دقت داریم که مخاطبان دو حس را از برنامه دریافت نکنند، یکی نصیحت و دیگری افسردگی‌ است.

سعی کردیم با مدیریت آقای رجبی در گفت‌وگوها از نصیحت فاصله بگیریم. همچنین این حس را در مخاطبان ایجاد نکنیم که با خود بگویند این شخص چقدر فعال است و چرا من این‌گونه نیستم. اتفاقا نوعی تلنگر است و این حس را ایجاد می‌کند که این افراد هم آدم‌های معمولی هستند که برای خود مشغولیت ایجاد کردند و شما می‌توانید مثل این آدم‌ها از جای خود بلند شوید.

از تهیه‌کننده می‌پرسیم در مراوده با این افراد دغدغه‌های اصلی‌شان را چه دیده است؟ او بیان می‌کند: مهم‌ترین دغدغه‌هایی که سعی کردیم در برنامه‌مان هم به آنها اشاره کنیم، بحث امرارمعاش و بودن در کانون توجه خانواده است. بخشی از مهمانان ما فرزندان‌شان مهاجرت کرده بودند یا آن‌قدر مشغله‌های کاری داشتند که کمتر می‌رسیدند به پدر و مادرشان سر بزنند. قدیم‌ها پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها در خانه می‌نشستند و فرزندان و نوه‌ها پیش آنها می‌رفتند و الان آن‌قدر مشغله دارند که پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها به آنان سر می‌زنند.

پورفاضلی‌نژاد می‌افزاید: همچنین سعی کردیم روی این موضوع مانور دهیم که هرکدام از این افراد اگر خانواده‌ای با جمعیت بیشتر داشتند نزدیکی بیشتری هم میان‌شان وجود داشت. در واقع خیال‌شان از گرم بودن کانون خانواده راحت‌تر بود. مهمانی داشتیم که یک فرزند داشت و همان فررزند هم مهاجرت کرده بود. به همین خاطر روزگار سخت‌تری را نسبت به شخصی در یک خانواده پرجمعیت می‌گذراند.

این تهیه‌کننده درباره بخش کارشناسی هم اظهار می‌کند: تقریبا یکی از سیاست‌های کلان سازمان صداوسیما و کشور بحث فرزندآوری و ازدواج به‌موقع است. در این برنامه حتی درباره ازدواج سالمندی گپ زدیم و مهمانانی داشتیم که در سن بالا و بعد از فوت همسرشان ازدواج کردند.

وی می‌گوید: این برنامه ۷۵ قسمت ۵۰ دقیقه‌ای است. در هر قسمت یک آیتم نمایشی ۷ ــ ۶ دقیقه‌ای داریم و با حضور سه بازیگر اجرا می‌شود که هربار چالشی مرتبط با سالمندی را به‌صورت نمایش درمی‌‎آورند. بعدش آقای دکتر احمد دلبری، متخصص طب سالمندی و رئیس انجمن علمی طب سالمندان و سالمندشناسی ایران، با توجه به آن موضوع دو تا سه دقیقه یک راهکار ارائه می‌کنند.

او درباره نیازسنجی این گروه سنی و تعیین محتوای برنامه تصریح بیان می‌‎کند: یک اتاق‌فکر متشکل از وزارت بهداشت، شورای سیاست‌گذاری سازمان صداوسیما و چند تن از متخصصان طب سالمندی داشتیم. هرچقدر برنامه پیش‌رفت مهمانان حاضر در برنامه دغدغه‌های تازه‌ای را بیان کردند و ما سعی کردیم سوژه‌های‌مان را کامل‌ کنیم و سراغ موضوعاتی برویم که به جامعه نزدیک‌تر باشد.

ماجراهای رجبی در آنتن

پورفاضلی‌نژاد همچنین در مورد حاشیه‌هایی که اخیرا برای مهران رجبی به دلیل حضور همزمانش در چند سریال و برنامه تلویزیونی مطرح شده است، توضیح می‌دهد: ضبط این برنامه از دی‌ماه سال گذشته آغاز شد و تا آخر مهرماه ادامه داشت. وقتی آقای رجبی را برای اجرای این برنامه انتخاب کردیم در هیچ پروژه‌ای مشغول نبود. بعد از آن سر سریال آقای ده‌نمکی، برنامه شبکه نسیم، سریالی دیگر و برنامه «خودمونی» در شبکه سه رفت. آخرین روز پروژه ما مصادف با اولین روز برنامه شبکه سه بود.

وی درباره دلیل این انتخاب می‎گوید: نمی‌خواستیم اجراکننده برنامه فقط مجری باشد. چون گفت‌‎وگوها خشک است و لازم بود با فضای طنازی تلطیف شود تا شوخی‌ها و خنده‌ها به فضای برنامه کمک کند. دومین نکته، سن مجری بود که می‌خواستیم ۶۰سالگی را آغاز کرده باشد و ایشان همزمان با برنامه ما پا در این سن گذاشتند. سومین معیارمان برای انتخاب آقای رجبی معلمی بود. ایشان سابقه کار در آموزش‌وپرورش دارد و راحت‌تر می‌تواند ارتباط برقرار کند و از دایره لغات و اطلاعات خوبی بهره‌مند هستند که خیلی در طول برنامه به ما کمک کرد.

روزنامه جام جم