۵ مطالبه از صادرکنندگان ریزگرد

پایتخت کشورمان در واقع در تیرماه میزبان نشست وزرای محیط‌زیست کشورهای همسایه است؛ نشستی که می‌تواند نه فقط یک اجلاس بلکه راهی برای رسیدن به زبان مشترک درحوزه محیط‌ زیست منطقه باشد، آن هم بر سر موضوعی همچون گرد و خاک که نشان داده می‌تواند زندگی را در منطقه خاورمیانه و غرب آسیا مختل کند.

این نشست، یک فرصت چانه‌زنی تمام عیار است؛ اجلاسی برای روی میز گذاشتن همه داشته‌ها و نداشته‌ها و طرح مطالبات از همسایه‌ها به‌خصوص برای ایران ما که ریزگردهای مهاجر و مزاحم در سال‌های اخیر، ابعاد اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی وسیعی پیدا کرده است.

ما از کارشناسان پرسیده‌ایم برای این‌که اجلاس به فرصتی طلایی برای کشورمان تبدیل شود و گشایش‌هایی درحوزه مهار ریزگردها -که منشا اصلی آنها همان ۱۰کشور مهمان اجلاس هستند-روی دهد مسوولان ایرانی باید دست روی چه موضوعاتی بگذارند.

سدها محور گفت‌وگوها

اگر آمارها می‌گوید ۲۳میلیون هکتار از مساحت عراق، سه‌میلیون هکتار از وسعت سوریه، ۹۳میلیون هکتار از اراضی کشورهای عربستان، اردن و کویت یا ۶۶ میلیون هکتار از مساحت کشورهای تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان و ترکمنستان کانون گرد و غبار هستند، نقطه مشترک این میلیون‌ها هکتار مساحت، کمبود آب است.

با این که آسیای مرکزی، غرب آسیا و خاورمیانه گرفتار اقلیم خشک و کم بارش است اما سدسازی‌هایی که در سال‌های اخیر در این منطقه شدت گرفته،‌ بر دامنه بحران خشکسالی افزوده و به خیزش ریزگردها دامن زده است.

به همین علت فاطمه ظفرنژاد، کارشناس منابع آب و توسعه پایدار به جام‌جم توضیح می‌دهد محور اصلی گفت‌وگوها دراجلاس تهران باید احیای رودخانه‌هایی باشد که در ۷۰سال گذشته به علت سدسازی‌های افراطی، گرفتار کم‌آبی و خشکیدگی شده و اراضی پایین‌دست را بیابانی کرده‌اند.

او به سدسازی در ترکیه اشاره می‌کند و طرح گاپ و اخیرا طرح داپ را که هدفش سدسازی روی رود ارس است، مورد انتقاد قرار می‌دهد و می‌افزاید جلوگیری از ساخت سدهای جدید و تامین حقابه رودخانه‌های کشورمان باید جزو مطالبات اولویت‌دار مسوولان ایرانی از کشورهای همسایه باشد.

احیای پوشش گیاهی

میلیون‌ها هکتار از اراضی بیابانی در جوار مرزهای ایران -که اکنون به عنوان کانون‌های ریزگرد شناخته می‌شوند- یک وجه مشترک دارند که عریان بودن و از دست رفتن پوشش گیاهی در آنهاست. از این رو کامران مقدم،‌ کارشناس جنگل و منابع طبیعی به جام‌جم تاکید می‌کند چون از بین رفتن پوشش گیاهی و خشک شدن تالاب‌ها در کشورهای همسایه باعث خیزش گرد وغبار در ابعاد منطقه‌ای می‌شود باید طرح این موضوع در دستور کار قرار بگیرد.

وی می‌گوید: در تصاویر دریافتی از ماهواره‌ها و پایش‌های روزانه دیده می‌شود که کانون‌های عمده ریزگردها در بخش غربی عراق و در کشورهای عربستان، سوریه و جنوب ترکیه واقع است. بنابراین بررسی تاثیرات اکوسیستم و پوشش گیاهی، یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که باید در اجلاس تهران مورد بررسی قرار گیرد. ایران مطالعات زیادی در حوزه پوشش گیاهی دارد و چون کشوری چهارفصل است می‌تواند در تامین و صادرات نهال به کشورهای همسایه اقدام کند. ایران حتی این امکان را دارد که کارشناسان خود را به سایر کشورها اعزام کند تا اقدامات بیابان‌زدایی را به کمک استقرار پوشش گیاهی مناسب انجام دهد.

مقدم البته تاکید دارد از آنجا که تحقق این مطالبات از سوی همسایه‌ها حتما با دشواری‌هایی همراه است، بهتر است مسوولان کشورمان از کنوانسیون بین‌المللی بیابان‌ زدایی و مقابله با اثرات خشکسالی و کنوانسیون سازمان ملل برای مقابله با بیابان‌ زایی کمک بگیرد.

برخی کانون‌های ریزگرد که به ایران آسیب می‌زنند
یمن ، عمان، امارات عربی متحده، قطر و بحرین
۱۹.۹میلیون هکتار

​​​​​​​تاجیکستان، ازبکستان ، قزاقستان و ترکمنستان
۶۶.۶میلیون هکتار

آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و روسیه
۳میلیون هکتار

مریم خباز - گروه جامعه روزنامه جام جم