تبلور دیپلماسی فرهنگی در منطقه

آنچه مسلم است با توجه به افزایش عمق و وسعت ارتباطات عمومی در دنیای امروز و رشد ضریب تاثیرگذاری مولفه‌های فرهنگی و اجتماعی بر متغیرهای سیاسی و اقتصادی، تبلور دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی کشورها، نقش اساسی و مهمی ایفا خواهد کرد.

دیپلماسی فرهنگی پویا، بر مبنای احصای نقاط اشتراک فرهنگی و خلق نقاط اتصال فرهنگی جدید میان بازیگران در یک محیط منطقه‌ای یا جغرافیایی صورت می‌گیرد. طی روزهای اخیر، شاهد تحرکات امیدوارکننده و مساعدی در عرصه دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران هستیم.

حضور وزیر فرهنگ قطر، آقای عبدالرحمن بن حمد بن آل ثانی در تهران، زمینه مساعد و امیدوارکننده‌ای برای توسعه روابط فرهنگی دو کشور ایجاد کرده است.

تهران و دوحه می‌توانند با تقویت اضلاع دیپلماسی فرهنگی مستمر، متقابل و هدفمند، فرصت‌های بی‌بدیلی را به سود منافع ملی خود خلق کنند.

دیدار مسؤولان فرهنگی کشورمان از جمله حجت الاسلام ایمانی‌پور، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دکتر اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی کشور، نقطه عطفی برای تبلور دیپلماسی فرهنگی کشورمان در منطقه محسوب می‌شود.

بدون شک این رابطه دوجانبه، قابل تعمیم به دیگر کشورها نیز خواهد بود. این نگاه جمعی و مشترک، رمز موفقیت ما در ترسیم چنین ساختار گسترده‌ای خواهد بود.

دیپلماسی فرهنگی، نه یک پروژه است، نه یک مفهوم انتزاعی. این نوع دیپلماسی، در آینده‌ای نزدیک، قابلیت ایجاد یک منظومه پویا و جمعی را بر اساس رویکرد فرهنگی مشترک کشورها و بازیگران منطقه خواهد داشت.

بدیهی است در چنین شرایطی، دیپلماسی فرهنگی به مثابه یک مجرای انتقال موثر پیام‌های منطقه‌ای و فراتر از آن، نقطه اتصال کشورهای منطقه و نقطه حل‌وفصل منازعات فیمابینی کشورها مورد استفاده و استناد قرار خواهد گرفت بنابراین، منظومه‌ای که بر اساس دیپلماسی فرهنگی و با نقش‌آفرینی کشورهای منطقه ایجاد می‌شود، آثار و تبعات ایجابی گسترده‌ای دارد.

ماهیت فرهنگی و گفتمانی انقلاب اسلامی کشورمان ایجاب می‌کند جمهوری اسلامی ایران در این عرصه به یک بازیگر فعال و کلیدی تبدیل شود.

دشمنان امنیت و موجودیت جهان اسلام و منطقه طی دهه‌های متمادی، نقاط اتصال بالقوه در مسیر ایجاد این منظومه (شبکه دیپلماسی فرهنگی در منطقه)را هدف قرار داده‌اند.

در چنین شرایطی، قطعا به کشورهای پیشرو و با انگیزه ای نیاز است که بتوانند این نقاط اتصال و ظرفیت‌های بالقوه را از حالت سکون خارج کنند و در بالفعل‌سازی آنها، پیشگام شوند.

یکی از مهم‌ترین و امیدوارکننده‌ترین پیام‌های سفر وزیر فرهنگ قطر به ایران و دیدار وی با مقامات فرهنگی کشورمان، افزایش سطح آمادگی جمهوری اسلامی ایران و کشورهای منطقه و جهان اسلام برای شکل‌دهی این ساختار و منظومه فرهنگی است.

قطعا شکل‌گیری این منظومه، علاوه بر آن‌که پیوند بازیگران منطقه را تقویت و منافع مشترک جدیدی برای آنها ایجاد خواهد کرد، مکملی قوی برای ارتقای روابط سیاسی و راهبردی آنها خواهد بود.

حنیف غفاری - دکترای روابط بین‌الملل / روزنامه جام جم