گنجی که زیر خاکی بود

چون اساسا سایر مجموعه‌ها فاقد کیفیت لازم برای جلب‌نظر مخاطبان است. اتفاقی که امسال هم تکرار شد تا از میان چهار سریال آماده‌شده برای پخش از شبکه‌های یک، دو، سه و پنج سیما، فقط دو مورد از آنها مورد توجه جدی مخاطبان قرار گیرد تا نمره تلویزیون در زمینه پخش مجموعه‌های نمایشی در نوروز 1401، «متوسط رو به پایین» باشد.

این در حالی بود که به‌طورکلی در نوروز امسال، وضعیت برنامه‌های تلویزیونی در زمینه جلب‌نظر مخاطبان بهتر از سریال‌ها بود. اما سریال‌های موفق چه ویژگی‌هایی داشتند که مخاطب را با خود همراه کردند و سریال‌های ناموفق از چه ناحیه‌ای ضربه خوردند که در نهایت موفق به جلب‌نظر مخاطبان سختگیر تلویزیون نشدند؟

روی دور موفقیت با «زیرخاکی»

براساس آنچه که مرکز تحقیقات صداوسیما در روزهای پایانی تعطیلات نوروز منتشر کرد، در میان مجموعه‌های نوروزی رتبه اول متعلق به فصل سوم مجموعه «زیرخاکی» با 69.2درصد بیننده و 86.3درصد رضایت مخاطب است؛ آماری که نشان‌دهنده اقبال گسترده مخاطبان به فصل سوم این مجموعه نمایشی بود.

زیرخاکی که پشتوانه اقبال مخاطبان در دو فصل قبلی را در فصل سوم داشت در شرایطی راهی آنتن نوروزی شبکه یک سیما شد که از همان ابتدا نیز مشخص بود با ترکیب چیده‌شده برای سریال‌های نوروزی 1401، احتمالا این مجموعه پرمخاطب‌ترین سریال تلویزیون در این ایام خواهد بود.

زیرخاکی در فصل سوم دو برگ‌برنده داشت، اولین برگ‌برنده آن را باید پشتوانه موفق دو فصل قبلی این مجموعه دانست؛ مجموعه‌ای که جلیل سامان آن را کارگردانی کرد و ترکیب درخشان پژمان جمشیدی و ژاله صامتی آن را از سطح کیفی سریال‌های معمول تلویزیون بالا کشید. برگ‌برنده دوم زیرخاکی‌3 نیز دقیقا همین ترکیب بازیگران است.

زیرخاکی چه در نقش‌های اصلی و چه در نقش‌های فرعی شاهد حضور بازیگرانی است که همه به بهترین شکل ممکن نقش‌هایشان را ایفا کرده‌اند.

از گیتی قاسمی که با لهجه شیرین لری نقش «کشور» را بازی می‌کرد تا نادر فلاح که با لکنت‌ زبانی جالب نقش منفی «اسکندر» را برای مخاطبان ایفا کرد.

سایر نقش‌های فرعی که بازیگرانی همچون هومن برق‌نورد، اصغر نقی‌زاده و پیام احمدی‌نیا نیز ایفا کردند هم ازجمله بازی‌های خوب کارنامه کاری آنها بود. رایان سرلک هم بازیگر نونهالی بود که در هر سه فصل سریال زیرخاکی خوش‌درخشید.

همچنین نباید از این نکته نیز غافل شد که شاید یکی از دلایل بیشتر دیده‌شدن زیرخاکی‌3 را باید ضعیف بودن رقبا دانست. به‌جز «نجلا 2»، آن دو سریال نوروزی دیگر اساسا شانسی برای رقابت با زیرخاکی نداشتند.

اینها همه در شرایطی است که پخش زیرخاکی با پرمخاطب‌ترین برنامه تلویزیون در ایام نوروز یعنی «عصرجدید» نیز تلاقی داشت و بخشی از زمان پخش این سریال با برنامه عصرجدید همزمان بود و اگر این تلاقی زمانی اتفاق نمی‌افتاد، بدون‌شک مخاطبان زیرخاکی نیز بیشتر از پیش می‌شد.

سازندگان زیرخاکی البته برای پایان‌بندی این سریال در فصل سوم هم دست به اقدامی ابتکاری زدند و قصه را به شکلی به اتمام رساندند که سریال ظرفیت ادامه‌یافتن برای فصل چهارم را هم داشته باشد و مخاطبانی که سه فصل همراه قصه پرفراز و نشیب فریبرز و خانواده‌اش شده‌اند فرصت این را داشته باشند تا یک‌بار دیگر نیز به تماشای دنباله این قصه بنشینند.

«خداداد» کمدی که کم خنداند!

«خداداد» عنوان مجموعه تلویزیونی شبکه دو در ایام نوروز 1401 بود. مجموعه‌ای با حال‌و‌هوای کمدی که احتمالا انتظار می‌رفت به‌دلیل ژانر داستانی طنزش مورد اقبال مخاطبان قرار بگیرد اما قصه لاغر و کم‌جان آن، شانسی برای جلب نظر مخاطبان نداشت.

قصه خداداد درباره مشکلات مالی یک خانواده امروزی‌ ایرانی است که اعضای آن درگیر برخی معضلات اجتماعی و طبقاتی می‌شوند و به همین بهانه نگاهی انتقادی نیز به وضعیت اقتصادی این روزهای جامعه ایرانی دارد. دلیل دیگر عدم استقبال از خداداد را می‌توان در حضور نداشتن چهره‌های سرشناس در این مجموعه نمایشی جست‌وجو کرد.

هر چند که بازیگرانی چون رضا ناجی، پیام دهکردی، سوسن پرور، آرش نوذری، افشین نخعی، زهره حمیدی، شیرین بینا و... در این مجموعه ایفای نقش کردند اما واقعیت این است که هیچ‌کدام از این بازیگرها، قابلیت جذب مخاطبان عام را ندارند حتی حضور اینفلوئنسرهایی مثل علی صبوری نیز تاثیر چندانی در جلب نظر مخاطبان نداشت البته نباید از این نکته غافل شد که اگر قصه سریال پتانسیل جذب مخاطب را داشته باشد، عدم حضور چهره‌های سرشناس تاثیر چندانی روی ارتباط‌گیری مخاطبان با اثر نمی‌گذارد. اما وقتی قصه سریال کم‌جان باشد، حتی حضور ستاره‌ها نیز نمی‌تواند باعث رشد چشمگیر مخاطبان اثر شود. از این نظر خداداد کمدی‌ای بود که مخاطبانش را نمی‌خنداند. این سریال را علی غفاری کارگردانی کرد و تهیه‌کننده‌اش هم سعید سعدی بود؛ تهیه‌کننده‌ای که در یک اتفاق نادر در نوروز دو سریال روی آنتن داشت. این ترکیب کارگردان و تهیه‌کننده، پیش از این ساخت سه فصل از سریال تلویزیونی «بچه مهندس» را هم در کارنامه کاری خود به ثبت رساندند. تجربه‌ای که البته آن نیز با حاشیه‌هایی همراه شد.

«نجلا 2» بدون نجلا!

«نجلا» دیگر سریال نوروزی تلویزیون بود که به شکل دنباله‌دار ساخته می‌شد. فصل دوم این سریال بعد از موفقیت فصل اول این مجموعه در دستور ساخت قرار گرفت اما مشکل اصلی اینجا بود که بازیگر نقش اصلی سریال یعنی سارا رسول‌زاده حاضر نشد در فصل دوم این سریال حضور پیدا کند و همین موضوع تبدیل به پاشنه‌آشیل فصل دوم این مجموعه شد.

هرچند که بازیگر جایگزین نیز از منظر چهره شباهت‌هایی به نجلای فصل اول داشت اما شیوه بازی او نتوانست جای خالی رسول‌زاده را در این نقش پر کند.

فصل اول نجلا حال‌وهوایی متناسب با محرم و زیارت سیدالشهدا(ع) داشت. قصه‌ای عاشقانه با حال‌وهوای سال‌های ابتدایی انقلاب اسلامی.

عاشقانه‌ای متفاوت درباره یک شرط عجیب از سوی معشوق پیش روی عاشق! قصه فصل اول این سریال درباره دختری به نام نجلا بود که برای پسری که عاشق اوست شرط می‌گذارد اگر بتواند او را به زیارت اربعین ببرد، دختر نیز به پسر جواب مثبت خواهد داد.

اما قصه نجلا 2 که دنباله‌ای بر قصه همان رابطه عاشقانه میان نجلا و عبد است با وجود آن‌که در رتبه دوم سریال‌های پرمخاطب نوروزی تلویزیون قرار گرفت، نتوانست آن موفقیت مورد انتظار را به ارمغان آورد.

شاید یکی از اصلی‌ترین دلایل این موضوع را باید در عدم تناسب حال‌وهوای این قصه با زمان پخش آن یعنی ایام نوروز دانست. در شرایطی که حال و هوای نوروز نیازمند سریال‌هایی با رویکرد طنز است پخش قصه‌های ملودرام نمی‌تواند باعث جلب‌نظر مخاطبان شود.

البته برنامه‌ریزی سازندگان نجلا 2 بر ساخت یک مجموعه نمایشی 40 قسمتی بود به همین دلیل پخش این مجموعه تلویزیونی از ایام نوروز 1401 آغاز شد و این روزها و در ایام ماه مبارک رمضان نیز ادامه پیدا کرده است.

از این نظر بعید نیست که با توجه به اتمام سفرهای نوروزی و ورود به ایام معنوی ماه رمضان، اقبال مخاطبان نسبت به این سریال تلویزیونی افزایش پیدا کند.

هر دو فصل نجلا به کارگردانی خیرا... تقیانی‌پور و تهیه‌کنندگی سعید سعدی تولید شده‌اند و از شبکه سه سیما روی آنتن رفتند.

«دردسرهای شیرین» یک سریال اولی

«دردسرهای شیرین» عنوان سریال شبکه پنج سیما برای ایام نوروز 1401 بود؛ شبکه‌ای که چند سال است، تجربه موفقی در زمینه سریال‌سازی نداشته است و از روزهای اوج خود در دهه 80 به‌شدت فاصله گرفته است.

از این نظر دردسرهای شیرین تغییر چندانی در وضعیت سریال‌های نمایش داده شده در این شبکه در چند سال اخیر ایجاد نکرد و درجا زدن این شبکه همچنان ادامه دارد.

دردسرهای شیرین اولین تجربه سریال‌سازی سهیل موفق است. کارگردانی که تجربه‌های موفقی در سینمای کودک داشت و برخی تصور می‌کردند دردسرهای شیرین می‌تواند تکرارکننده موفقیت‌های او در سینما باشد؛ هر چند که این دردسرهای شیرین ضامن موفقیت او در تلویزیون نشد!

داستان این سریال درباره زوج جوانی است که بعد از ازدواج در زندگی‌شان با مشکلاتی جدی روبه‌رو می‌شوند. در کشاکش این مشکلات، حوادث و اتفاقاتی دیگر برای آنان رخ می‌دهد. قصه دردسرهای شیرین در اصل درباره تولید ملی است و پیرامون چند جوان که تصمیم می‌گیرند تولید خودشان را راه بیندازند تا بتوانند خودشان تولیدکننده باشند.

این مجموعه نمایشی از منظر گروه بازیگران، ترکیب قابل‌قبولی داشت. پوریا پورسرخ و مریم مومن نقش زوج قصه دردسرهای شیرین را به‌عهده داشتند و افسانه بایگان، یوسف مرادیان، پاشا جمالی و سمیرا حسینی همراه رضا توکلی، شهین تسلیمی و مرتضی کاظمی، دیگر نقش‌های اصلی این مجموعه نمایشی را ایفا می‌کردند.

با این همه دلیل اصلی قرار گرفتن این سریال در رده آخر سریال‌های نوروزی را باید در ضعف فیلمنامه و البته زمان نامناسب پخش جست‌وجو کرد.

ساعت اختصاص یافته به این سریال برای پخش در نوروز، ساعت 20 بود که معمولا ساعت اوج مهمانی‌های نوروزی یا زمان حضور خانواده‌ها در پارک‌ها و فضای بیرون از خانه است.

درواقع بهترین زمان برای پخش سریال‌های نوروزی از ساعت 21 به بعد است که افراد در مهمانی سر سفره شام نشسته‌اند یا بعد از حضور در طبیعت، در حوالی این ساعت به خانه رسیده‌اند. البته اگر دردسرهای شیرین قصه و فضایی تازه داشت و تبلیغات آن نیز خوب بود؛ قطعا در مرحله بازپخش بیشتر از وضعیت فعلی دیده می‌شد و بخشی از معضل زمان نامناسب پخش را جبران می‌کرد.

یک حاشیه از پیش تعیین نشده!

در کنار چهار سریال آماده شده برای پخش از شبکه‌های سیما در ایام نوروز 1401، شبکه نسیم نیز قصد داشت سریالی با عنوان «جناب‌عالی» را روی آنتن بفرستد.

مجموعه‌ای کمدی به کارگردانی عادل تبریزی که با زبانی طنز به سراغ نقد ساختارهای اداری و دولتی کشور رفته است.

قصه‌ای در ارتباط با معضل بیکاری جوانان تحصیلکرده که با برخی از موضوعات مرتبط با سیستم اداری کشور پیوند می‌خورد.

این سریال تا چند روز پیش از آغاز پخش از شبکه نسیم، از سوی سازندگانش تبلیغ می‌شد اما به یک‌باره اعلام شد که از کنداکتور نوروزی شبکه نسیم حذف شده است.

هر چند انتقاداتی نسبت به حذف ناگهانی این مجموعه از کنداکتور تلویزیون مطرح شد اما در نهایت تصمیم بر این شد تا این مجموعه به شکل اختصاصی از تلوبیون پلاس نمایش داده شود.

پخش سریال جناب‌ عالی از ابتدای ماه مبارک رمضان از این پلتفرم آغاز شده است و تا آخر این ماه ادامه دارد.

حسین مبارکی - خبرنگار / ضمیمه قاب کوچک روزنامه جام جم