شیر نوعی مایع خوراکی است که با توجه به خواصی که دارد باعث می شود تا سموم از بدن خارج شده و از ورود غذاهای ناسالم به بدن جلوگیری کند. یکی از فواید مهم شیر خنثی کردن سموم آن از بدن می باشد. سمومی که وارد بدن انسان می شود بسیار خطرناک است و باعث تهدید سلامتی می شود. شما برای از بین بردن سموم بدن حتما شیر میل کنید.
اما باید توجه داشت شیری که خریداری می کنیم تا چه اندازه بهداشتی و قابل استفاده هستند.
شیر در ابتدا مایع خوراکی زنده ای است که از رسیدن آن از دست تولیدکنندگان و تا به مصرف کننده ها ممکن است دچار خطراتی شود. زیرا باید دارای کیفیت مطلوب و عاری از هر گونه آلودگی باشد تا هم نیازهای جامعه را تامین و هم از انتقال بیماریهای گوناگون جلوگیری نماید
هنوز در بسیاری از مناطق روستایی و عشایری با توجه به شرایط منطقه ای، نوع و تعداد دام، شیر دوشی با دست و به روش سنتی انجام می گیرد که بدون توجه به مسائل بهداشتی از وسایل نا مناسب و غیر بهداشتی در تهیه آن استفاده می شود که منجر به فاسد شدن شیر می گردد .
عواملی مثل سلامت دام، بهداشت دام و همچنین نوع دوشیدن شیردر بالا بردن کیفیت شیر در دامداریها موثر هستند و در کنار این موارد اهمیت وجود امکاناتی از جمله دستگاه شیر سردکن و پلیت کولر و تانکرهای حامل شیر را نباید نادیده گرفت.
امکاناتی نظیر دستگاه شیرسرد کن که جزو دستگاههای ضروری تولید و توزیع کنندگان شیر است به دلیل بالا بودن قیمت ان به راحتی در اختیارشان قرار نمی گیرید و عده کمی از تولیدکنندگان از این امکان برخوردار هستند. درحالیکه اگر حمایت شود به سود همه اقشار در جهت جسمی سالم خواهد بود. با توجه به اینکه قیمت شیر روز به روز افزایش می یابد آیا این حق مردم نیست از شیری که مصرف می کند اطمینان خاطر داشته باشد که عاری از هر گونه الودگی و میکروبی است؟!
عبدالله سید سیاح یکی از تولیدکنندگان بزرگ و معتبر در زمینه تولید شیر است که روزانه بیش از یک تن شیر تولید می کنند. سیدسیاح این شغل را از پدر به ارث برده و سابقه کارشان به نیم قرن می رسد. به گفته خودش 50 نفر در این زمینه فعالیت دارند که 40 نفر بعنوان راننده و کارگرهای کارخانه و 10 نفر نیز در دامداری فعالیت می کنند و در سالهای گذشته با پگاه اردبیل و در حال حاضر با چند شرکت دیگر همکاری می کنند.
این تولیدکننده درباره روش نگهداری شیرها می گوید: شیرخام عمر بسیار محدودی دارد و به سرعت باید مصرف و یا فراوری شود در غیر اینصورت فاسد می شود بر همین دلیل ما شیرها را در شیرسردکن نگهداری می کنیم. زیرا دستگاه شیرسردکن به سرعت دمای شیرخام را به 3 الی 4 درجه سانتی گراد می رساند و به صورت مداوم آن را هم میزند تا فاسد نشود.
وی در ادامه می گوید: عده ای از تولیدکنندگان به شیرها مایعاتی اضافه می کنند تا فاسد نشود اما ما تولیدمان روزانه است و به سرعت جمع آوری شده و در کارخانه ها توزیع می شود یعنی تولیدمان هر روز روانه بازار می شود و نیاز به افزدونی های خاصی نداریم. ما معمولا با استفاده از دستگاه اوکومک از اسیده و بار میکروبی می توانیم متوجه شویم که شیر عاری از هر گونه آلودگی است.
این دامدار در ادامه از نامعلوم بودن آینده صنعت شیراستان می گوید و اضافه می کند: هزینه های بالا و گزاف خورد و خوراک دام باعث شده صنعت شیر استان با مشکلاتی روبرو شود. حتی به جرات می توانم بگویم تعداد کمی از تولید و توزیع کنندگان شیر از امکاناتی مانند شیرسردکن برخوردار هستند زیرا هزینه خرید این دستگاه بسیار بالاست بنابرین همه تولید کنندگان قادر به خرید این دستگاه نیستند و طبیعتا در زمینه نگهداری شیر با مشکلاتی روبرو خواهیم شد.
وی در ادامه از عمده مشکلات تولید و توزیع کنندگان شیر در اردبیل می گوید: از عمده مشکلات ما تولیدکنندگان در حال حاضر قیمت بالای خورد و خوراک و علوفه است که باعث شده دامدار نتواند به خوبی سود کند بنابراین شیر نیز در این راستا گران شده و مصرف کنندگان با مشکل روبه رو خواهند شد. همچنین این مشکل باعث شده است بسیاری از دامداران دام هایشان را به کشتار گاه بدهند.
باباپور سرپرست امور دام سازمان جهادکشاورزی استان اردبیل، توليد سالانه شيرخام استان ١٨٠,٢٧٨ تن عنوان کرد و ادامه داد: حدود ٨٠ % آن توسط گاو توليد شده و ٢٦.٥% آن شير صنعتي است.
وی در ادامه از تعداد راس دام شيرده و گاوداري در حال فعاليت گفت و افزود: طبق آخرين آمار تعداد جمعيت گاو و گوساله استان ٢٨٣٠٤٠ راس است كه ٢٥٩٢٠ راس آن از نژاد اصيل و مابقي از نژادهاي آميخته و بومي هستند. در حال حاضر تعداد گاوداري هاي صنعتي استان ١١٠ واحد با ظرفيت مولد ١٥٤٠٧ راس (كل گله ٣٠٨١٤ راس) بوده و دو شركت كشت و صنعت و دامپروري مغان با ظرفيت ١٠٠٠٠ راس و پارس با ظرفيت ١٠٠٠ راس مولد بزرگترين واحدهاي استان هستند.
این مسئول در ادامه اضافه کرد: گاوداري هاي صنعتي براي حدود ١٥٠٠ نفر اشتغال مستقيم و براي حدود دو برابر آن اشتغال غيرمستقيم (از جمع آوري ، فرآوري تا توزيع محصول) ايجاد كرده است. همچنین در سطح استان تعداد ٤١ واحد كارخانه و كارگاه فرآوري صنايع لبني با ظرفيت ٤٣١,٢٥٨,١ تن در سال فعالیت می کند و تعداد مراكز جمع آوري شير استان ٣٥ مركز با ظرفيت ١٦٩ تن در روز است.
این مسئول در ادامه از سطح تولید شیر استان گفت و افزود: استان اردبيل با توليد حدود ٢.٤٧% شير كشور در رتبه ١٤ بين استانهاي كشور قرار داشته و شهرستان اردبيل با توليد حدود ١٦.٤% شير استان پس از شهرستان پارس آباد در رتبه دوم استان قرار دارد.
وی با بیان اینکه اردبيل از دامداري صنعتي برخوردار است. اضافه کرد: استان اردبیل داراي ١١٠ واحد گاوداري شيري صنعتي است كه حدود ١٠% جمعيت گاو استان (از نژاد اصيل) در آنها پرورش يافته و حدود ٢٦.٥% شير استان را توليد مي كنند.
باباپور در خصوص توسعه كار كشاورزان در جهت افزايش علوفه و توليد محصولات لبني در اردبيل گفت: در مناطقي كه گاوداري هاي بزرگ وجود دارد از جمله شهرستان هاي پارس آباد و بيله سوار، كار كشاورزان بسيار توسعه يافته است بطوري كه در اين شهرستان ها اغلب كشاورزان سالانه دوبار كشت و در برخي موارد حتي سه بار كشت انجام مي دهند و يكي از قطب هاي توليد علوفه بويژه ذرت علوفه اي محسوب گرديده و علاوه بر تامين نياز علوفه اي منطقه به ساير مناطق استان و همچنين استان هاي همجوار نيز صادر مي گردد. در ضمن مجتمع بزرگ دامپروري كشت و صنعت مغان و كشت و صنعت پارس در اين شهرستان ها واقع شده اند. شركت كشت و صنعت مغان داراي يك كارخانه شير با ظرفيت ١٨٠ تن در روز است كه شير توليدي خود را در آن فرآوري و عرضه مي كند كه محصولات آن از با كيفيت ترين محصولات لبني محسوب مي گردند.
این مسئول معتقد است كشاورزان استان و شهرستانهای اردبیل از تسهيلات يارانه دار متناسب با تسهيلات تخصيصي به استان، بسته به ميزان برخورداري مناطق از تسهيلات يارانه دار برخوردار مي شوند.و ادامه داد: براي توسعه واحدهاي توليدي محصولات لبني ، حمايت از سرمايه گذاري و توسعه گاوداري هاي شيري صنعتي و با ظرفيت هاي بالا – فعال سازي واحدهاي راكد و نيمه فعال با تامين تسهيلات بانكي و نهاده هاي موردنياز – توسعه واحدهاي موجود بويژه شركتهاي كشت و صنعت مغان و پارس – پيگيري خريد شير خام توليدي با قيمت تضميني توسط كارخانجات – جذب و حمايت از سرمايه گذاران صنعت گاو شيري در استان و ... چه برنامه هاي خواهیم داشت
وی ادامه داد: در حال حاضر نمايندگي شركت سهامي صنايع شير ايران (پگاه) در استان فعال بوده و ايجاد گاوداري صنعتي بزرگ و كارخانه فرآوري محصولات لبني در استان جزو برنامه هاي آن مي باشد. همچنين شركت شستا در حال پيگيري احداث چندين گاوداري شيري صنعتي ٢٠٠٠ راسي در سطح شهرستانهاي استان بوده و كارهاي آن در دست پيگيري است كه با احداث چنين واحدهايي، كارخانجات لبني استان نيز از حالت ركود خارج شده و در توسعه اقتصادي و تامين مواد غذايي موردنياز استان و كشور نقش به سزايي مي تواند ايفا نمايد.
وی در خصوص اینکه چرا دامداري استان اردبيل همچنان بصورت سنتي و براي رفع معيشت است. گفت: از دلايل اصلي اين موضوع مي توان به مشكلات سرمايه اي و عدم امكان تامين وثايق درخواستي از سوي بانكها ، مشكل فروش شيرخام توليدي در سطح استان ، عدم خريد تضميني شيرخام توليدي ، گراني نهاده ها ، فقدان توجيه اقتصادي و ريسك نسبتاً بالاي آن در مقايسه با ساير فعاليتهاي اقتصادي و ... اشاره نمود.
باباپور در حال حاضر مشكلات توليدكنندگان و توزيع كنندگان شير را در مشكلات اقتصادي و سرمايه اي دانست و اضافه کرد: وارداتي بودن قسمت عمده نهاده ها و كمبود و گراني آنها (علوفه ، جو ، ذرت ، ... ، واكسن و دارو) بدليل تحريم هاي ظالمانه ، پائين بودن قيمت فروش شير ، عدم خريد تضميني شيرخام توليدي ، خشكسالي و كمبود شديد علوفه و ساير نهاده هاي دامي ، فقدان توجيه اقتصادي و ريسك بالاي توليد در شرايط كنوني ، بدهيهاي معوق بانكي و جرائم متعلقه ، عدم پرداخت تسهيلات بانكي مناسب و كم بهره ، مشكلات فرآوري و نگهداري محصولات لبني در سطح شهرستانها و ....همه از مشکلات تولید و توزیع کنندگان شیر استان هستند.
وی در جواب اینکه ايا همه توليد و توزيع كنندگان شير از امكانات مانند داشتن شيرسردكن برخوردار هستن و نكات بهداشتي را رعايت مي كنند. گفت: اغلب توليدكنندگان بزرگ از امكانات مناسب (شيردوش و شيرسردكن و ...) برخوردار هستند ولي برخي توليدكنندگان خرد و مخصوصاً جمع آوري كنندگان سيار و سنتي از امكانات و تجهيزات مناسب برخوردار نبوده و يكي از معضلات جمع آوري شير در استان بويژه در سطح روستاها استفاده از وسايل غيربهداشتي بويژه سطل هاي پلاستيكي است كه باعث افت كيفي شير مي گردد.
وی در پایان گفت: با توجه به پتانسيل هاي موجود در سطح استان بويژه وجود كارخانجات لبني بيش از ظرفيت توليد شير استان ، وجود دشت حاصلخيز مغان در استان ، كاشت و فراواني علوفه و ذرت علوفه اي ، وجود شركتهاي كشت و صنعت مغان و پارس و برنامه هاي توسعه اي در حال اجراي آنها ، حضور شركتهاي بزرگ كشور از جمله شستا و پگاه و آمادگي و پيگيري براي سرمايه گذاري در صنعت گاو شيري ، تعداد چشمگير فارغ التحصيلان رشته دامپروري در مقاطع تحصيلات تكميلي در سطح استان ، شرايط آب و هوايي مناسب استان براي پرورش دام، توريستي بودن استان و حضور تعداد قابل توجه گردشگران در فصول مختلف سال و ... آيندة صنعت گاو شيري استان بسيار اميدواركننده و رو به رشد و توسعه پيش بيني مي گردد.
سولمازنعمتی – خبرنگار جام جم آنلاین
