شورای شهر و مدیریت بحران

آیا در زمینه مدیریت بحران شورای کنونی شهر تهران موفق بوده است؟ مهم‌ترین نهاد شهرداری تهران در زمینه مدیریت بحران «سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران» است که سازمانی کارشناسی و تخصصی است و مصوبات شورای پنجم شهر تهران خروجی درخور توجه و مهمی را به عنوان رویکردی حمایتی از این سازمان نشان نمی‌دهد.

کمیته ایمنی و مدیریت بحران، یکی از کمیته های تخصصی شورای اسلامی شهر تهران است که زیر نظر کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری در حوزه ایمنی و مدیریت بحران فعالیت می کند. فعالیت ها و اقدامات این کمیته بیشتر در زمینه مساله کرونا و تمرکز بر واکسن کووید 19 بوده به طوری که از جنبه های دیگر مدیریت بحران در دایره فعالیت های این کمیته خبری نیست.

درهمین دوره مدیریت شهری، سیلاب سراسری فروردین 98 نیز رخ داد و بارش های مهمی در تهران و پیرامون آن اتفاق افتاد ولی مشاهده نشد که در راستای ارتقای سطح ایمنی در برابر سیلاب به‌ویژه برای بهبود سیستم پیشگیری و هشدار و مدیریت بحران سیلاب در شهر تهران، گامی در این شورا برداشته شود.

پایش و ارزیابی ناایمنی ها در سطح شهر همچنان متکی به سامانه های پایش سنتی است و این در حالی است که تمرکز فعالیت های پایش و هشدار سیلاب امروزه برای همه کلانشهرها به صورت برخط در دنیا انجام می شود.

در همین دوره شورای شهر بود که زمین لرزه های 29آذر96 و 19 اردیبهشت 99 هردو در نیمه شب تهران و شهروندانش را لرزاند و موجب خسارت جانی و مالی شد ولی همچنان کار قابل توجهی در زمینه ایمنی و کاهش ریسک زلزله و برقراری سامانه هشدار پیش هنگام شهری و هشدار برخط در محل (برای سامانه های حساسی مانند قطارهای مترو و نیروگاه ها و...) انجام نشد.

یک عضو شورای شهر تهران روز 27 اریبهشت 1400 اعلام کرد: «در پایتخت ۳۳هزار پلاک ناایمن شناسایی شده است، تهران ساختمان‌های پرخطر و ناایمن زیادی دارد اما فقط ۲۰۰ ساختمان ایمن‌سازی شده و حدود 3000 ساختمان هم در مسیر ایمن‌سازی قرار دارند. متاسفانه برای حدود ۲۹ هزار ساختمان هیچ اقدامی صورت نگرفته است». این اعلام از موضع عضو شورا بیشتر مناسب مطالبه گری برای دیگران است، نه مناسب مسند تصمیم گیری که باید نقشه راه کاهش ریسک در تهران را تدوین کند.

رئیس شورای اسلامی شهر تهران روز5 اردیبهشت 1400 گفت: « توقف روند شهرفروشی و قانون فروشی و عدم تجاوز از طرح تفصیلی تهران در بارگذاری و لغو مصوبه برج باغ از مهم‌ترین دستاوردهای شورای پنجم بوده است».

البته اتفاق خوبی در زمینه توقف مصوبه برج باغ ها رخ داد ولی ما همچنان گرفتار ناایمن بودن برج های ساخته شده و عدم تمرکز بر بهبود و ارتقای ایمنی ساختمان های بلند موجود هستیم. ضمنا رئیس شورای شهر تهران از مخالفان جدی اجرای قانون تمرکز زدایی و انتقال پایتخت از تهران بوده و هست. با مخالفت ایشان و بیشتر اعضای دیگر این شورا، مساله تمرکز زدایی از پایتخت اساسا پیگیری نشد.

شهرداری تهران در 19 اسفند 99 در پاسخ به فرمانداری تهران، تغییر نام سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران به «سازمان پیشگیری و مدیریت بحران، بهداشت و ایمنی محیط کار شهر تهران» را رد کرد. این مساله (تاکید بر اسم سازمان مدیریت بحران) اگر در جهت حمایت از تمرکز سازمان روی پیشگیری و مدیریت بحران باشد، اقدام خوبی است.

در همین دوره مسوولیت مدیریت بحران شهر تهران از سوی وزیر کشور به شهردار تهران سپرده شد، ولی این کار بدون توجه به الزامات و محدودیت هایی که شهرداری در حوزه اجرایی مدیریت بحران دارد صورت گرفت و عملا و هنگام هر رخداد و سانحه مهم، بی اثر یا کم اثر خواهد بود.

با درنظر گرفتن مجموعه اتفاقاتی که در چهار سال گذشته در حیطه مدیریت بحران شهر تهران رخ داد، می توان عملکرد شورا را با رویکردی نسبتا مثبت ولی بسیار ضعیف ارزیابی کرد.

دكتر مهدی زارع - کارشناس  مدیریت بحران / روزنامه جام جم