چرا آمریکا از سوریه خارج می‌شود؟

تصمیم ناگهانی ترامپ با اعتراض پنتاگون مواجه شد تا جایی که ژنرال جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا با صدور بیانیه شدید‌‌اللحنی علیه تصمیم اخیر رئیس‌جمهور آمریکا، از سمت خود استعفا کرد. باور ماتیس که یک ژنرال حرفه‌ای نیروی دریایی آمریکا تلقی می‌شود این است که عقب‌نشینی تفنگداران دریایی آمریکا از سوریه به مفهوم شکست نظامی آمریکا خواهد بود و راه را برای تقویت ارتش سوریه و محور مقاومت هموار خواهد ساخت.
اما ترامپ که در جریان مبارزات انتخاباتی خود در سال 2016 از حضور نیروهای آمریکا در خاور‌میانه انتقاد کرده بود، پس از ورود به کاخ سفید تغییر عقیده داد و تلاش کرد حضور نیروهای آمریکا در سوریه و افغانستان را توجیه کند. ترامپ که نوعا در تصمیم‌گیری‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی خود همه نخبگان آمریکا را غافلگیر می‌کند، اخیرا با ورود به حوزه نظامی سوریه و صدور دستور عقب‌نشینی نیروهای آمریکا از منطقه البوکمال سوریه، شکاف وسیعی میان تیم سیاسی و نظامی خود ایجاد کرد. این تصمیم حتی موجب شد نزدیک‌ترین یاران ترامپ از حزب جمهوریخواه در کنگره، از این تصمیم ناگهانی انتقاد کنند به‌گونه‌ای که وزیر دفاع آمریکا که آخرین شخصیت از حلقه یاران نزدیک ترامپ تلقی می‌شد از وزارت دفاع استعفا کند.
با عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی از سوریه، رژیم صهیونیستی در واقع بزرگ‌ترین پشتوانه نظامی خود را در سوریه از دست داد، زیرا ضریب آسیب‌پذیری امنیتی و نظامی این رژیم در برابر محور مقاومت افزایش خواهد یافت.
در تجزیه و تحلیل چرایی خروج ناگهانی تفنگداران دریایی آمریکا از شرق فرات دو نظریه متفاوت وجود دارد.
نخست این‌که این نیروها نتوانستند ماموریت تعریف شده خود را مطابق سلیقه و خواست رئیس‌جمهور آمریکا عملیاتی کنند و این البته با رویکرد کاخ سفید برای کاهش هزینه‌های نظامی کاملا منافات دارد. سرکوب داعش توسط نیروهای مسلح سوریه و محور مقاومت و پاکسازی بیش از 95 درصد اراضی سوریه از وجود گروهک‌های تروریستی نشان داد نیروهای آمریکایی در برابر محور مقاومت نا‌توان هستند. محور مقاومت با هماهنگی دولت و نیروهای مسلح سوریه به‌‌رغم کار‌شکنی‌های اسرائیل و آمریکا توانست بخش وسیعی از خاک سوریه را از لوث وجود گروهک‌های تکفیری پاکسازی کند.
نظریه دوم این است که ترامپ با صدور دستور عقب‌نشینی نیروهای آمریکا از سوریه و افغانستان قصد دارد روی منطقه خلیج‌فارس متمرکز شود تا بتواند از ثروت‌های نفتی موجود در کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس برای تقابل با کشورهای مستقل منطقه، بهره‌بر‌داری کند.
اما بر خلاف همه تحلیل‌ها، اساسا تجربه ثابت کرده همه ماموریت‌های نظامی آمریکا در طول سال‌های اخیر در سومالی، عراق و افغانستان با شکست مواجه شده و آمریکا دیگر نمی‌تواند با تکیه بر هژمونی نظامی خود در منطقه از منافع خود و هم‌پیمانان منطقه‌ای خود دفاع کند. رویکرد جدید نظامی دونالد ترامپ نیز مبتنی بر این نظریه است، زیرا سیاست نظامی رئیس‌جمهور آمریکا سپردن نقش مستقیم نظامی و امنیتی به هم‌پیمانان آمریکا در منطقه است و آمریکا تنها نقش مدیریتی و کنترل از راه دور را به‌عهده خواهد داشت.

حسن هانی‌زاده

کارشناس غرب آسیا