7 ماه و 7 روز

خلف وعده‌های اروپایی

اروپایی‌ها از زمان خروج آمریکا از برجام در 18اردیبهشت از ایران خواستند در این توافق بماند و وعده دادند با اقداماتشان خساراتی را که از ناحیه خروج آمریکا از برجام متوجه ایران می‌شود، جبران کنند. در اوایل، صحبت از یک فرصت دو هفته‌ای و بعد 45 روزه مطرح بود، اما اروپایی‌ها اعلام کردند اجرایی کردن ساز و کارهای لازم، پیچیدگی‌های زیادی دارد و برای این کار چند ماه زمان نیاز است. مقامات مختلف اروپایی با این وجود تاکید داشتند که پیش از آغاز تحریم‌های آمریکا در نوامبر (13آبان) این ساز و کار عملیاتی می‌شود. البته تا پیش از 13 آبان، بسیاری از شرکت‌های بزرگ اروپایی از ترس تحریم‌های آمریکا کشورمان را ترک کردند و به‌این ترتیب عملا وعده اروپایی‌ها مبنی بر حفظ منافع ایران در برجام، مخدوش بود اما به همین وعده مخدوش هم عمل نکردند و باز هم اما و اگر آوردند که پیچیدگی‌های فنی، باعث زمانبر شدن اجرای ساز و کار مالی شده است.

با این‌حال اخباری که از اروپا می‌رسید حکایت از این داشت که نه فقط پیچیدگی‌های فنی که برخی اختلافات از جمله در میزبانی دفتر اس‌.پی.وی باعث عقب افتادن اجرای آن شده و هیچ کشور اروپایی از ترس تحریم آمریکا حاضر به میزبانی این دفتر نیست.

جزئیات ناامید کننده از اس.پی.وی

نهایتا در هفته‌های اخیر اعلام شد فرانسه و آلمان در میزبانی دفتر اس.پی.وی توافق کرده‌اند و دفتر این ساز و کار به صورت نهادی در فرانسه مستقر شده و یک آلمانی ریاست آن را برعهده خواهد داشت، اما نکته جالب، جزئیاتی بود که از موارد مشمول این ساز و کار منتشر شد.

اولین بار رویترز بود که مدعی شد موضوع فروش نفت ایران از ساز و کار ویژه مالی اروپا برای ایران حذف شده و بعد یک روزنامه آلمانی هم با انتشار برخی جزئیات، همین ادعا را تکرار کرد. براساس این ادعاها سازوکار مالی ویژه شامل نفت نیست و در ابتدا برای مصون ماندن از تحریم‌های آمریکا فقط به کالاهای اولویت‌دار همچون غذا و دارو محدود خواهد بود.

گرچه وزیر خارجه کشورمان با رد ادعاها مبنی بر حذف نفت از ساز و کار مالی اروپا گفته بود فروش نفت محور کانال مالی اروپا با ایران است، اما تا الان و با توجه به فرصت کم باقیمانده تا پایان سال 2018، هنوز اروپایی‌ها در تکذیب یا تایید این گزارش‌ها موضعی نگرفته‌اند.

موگرینی: برای رسیدگی به برنامه موشکی ایران باید برجام را حفظ کرد

مواضعی که از سوی اروپایی‌ها در این مدت اتخاذ شده بیشتر معطوف به حفظ اصل برجام است؛ موضوعی که به لحاظ حیثیتی برای اروپایی‌ها اهمیت دارد و البته خواب‌هایی هم در سر دارند که امیدوارند بتوانند با حفظ برجام آنها را تعبیر کنند. موگرینی چندی قبل در همین زمینه به دغدغه‌های اروپا درخصوص فعالیت‌های موشکی ایران اشاره کرده و گفته بود: ما در جایگاه اتحادیه اروپا قطعا می‌خواهیم به مساله موشک‌های بالستیک ایران رسیدگی کنیم. می‌خواهیم به مساله اشاعه تسلیحاتی در منطقه هم رسیدگی کنیم. برای انجام این کار، لازم است توافق هسته‌ای (برجام) حفظ شود.

فدریکا موگرینی تصریح کرد: به لطف این توافق، همان‌طور که برخی تحولات اخیر در زمینه یمن نشان داده ما اکنون کانال‌های جدیدی برای تعامل سازنده با ایران و بحث درباره مسائل منطقه‌ای و همچنین مسائل امنیتی در اختیار داریم.

موگرینی گفت: بدون توافق هسته‌ای، هر نوع مذاکره با ایران دشوارتر خواهد بود نه آسان‌تر.

این اظهارات موگرینی در حالی است که جمهوری اسلامی ایران همواره تأکید کرده قدرت موشکی ایران یک قدرت دفاعی بازدارنده است و تهران برای افزایش قابلیت‌های آن از هیچ تلاشی فروگذار نخواهد کرد و مذاکره در این زمینه را نیز بی‌معنی می‌داند.

مجموعه‌ای از زیاده‌خواهی بدعهدی

مجموع خبرهایی که از سوی اروپا در هفته‌ها و ماه‌های اخیر منتشر شده امیدوارکننده نیست و مجموعه‌ای است از زیاده‌خواهی و کم‌کاری، اما آنها حتی برای حفظ جایگاه و پرستیژ اروپا نیز نتوانسته‌اند گام عملی در راستای اجرای تعهدات خود برای حفظ برجام بردارند.

همین مساله باعث برخی بدبینی‌ها نسبت به جدیت اروپا برای حفظ برجام شده و برخی در کشورمان معتقدند اروپا صرفا با برگ برجام و ایران در حال معامله با آمریکاست و اقدام جدی از این اتحادیه برای حفظ برجام دیده نخواهد شد؛ به‌ویژه این‌که برخی در کشورمان معتقدند سه کشور اروپایی، انجام هرگونه اقدامی در مورد اس‌.پی.وی را منوط به تصویب لوایح اف.ای.تی.اف در ایران کرده‌اند و اقدامات خود را تا زمان نشست بعدی این نهاد مالی به تعویق خواهند انداخت.

اینها ادعاهایی است که در محافل سیاسی و رسانه‌ای مطرح است و تا چند روز آینده مشخص خواهد شد که چه مقدار از این ادعاها واقعیت داشته و چه بخشی از آنها صحت نداشته است.

حسین نیکپور

سیاسی