تماشاگه بازار

بر اساس آمارهای بانک مرکزی، قیمت مواد غذایی پرمصرف در یک سال اخیر بیش از 50 درصد افزایش پیدا کرده است. با آن‌که چند دستگاه مسؤولیت تنظیم بازار مواد غذایی را برعهده دارند، اما بلاتکلیفی در دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های مسؤول موجب تلاطم قیمت‌ها شده است.

این روزها شاهد افزایش قیمت در یک کالا هستیم، یک روز تخم‌مرغ گران می‌شود، روز دیگر گوجه‌فرنگی و یک روز هم سیب‌زمینی. گرانی‌های اخیر با کمبود و نایابی کالاها هم همراه است به‌طوری که گویا برخی مواد غذایی از بازار، جمع شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد دستگاه‌های مسؤول تنظیم بازار از تحولات بازار، جامانده‌اند. مثلاً در حالی که از ابتدای امسال صادرات گوجه‌فرنگی دو برابر شد، وزارت صنعت و وزارت جهاد کشاورزی زمانی به فکر جلوگیری از صادرات افتادند که این محصول در بازار داخل کمیاب و گران شد.

مدتی است ستاد تنظیم بازار به‌صورت منفعلانه با گرانی سرسام‌آور موادغذایی و کالاهای اساسی برخورد می‌کند و بیش از این‌که بخواهد وارد عمل شود نظاره‌گر مشکلات است.

افزایش قیمت برخی کالاهای اساسی به دلیل کاهش عرضه باعث شده تا فشار اقتصادی در این شرایط خاص بیش از گذشته لمس شود و پاسخگوی اصلی این ماجرا ستاد تنظیم بازار است.

هفته گذشته بود که تعدادی از معاونان وزیر صنعت، معدن و تجارت به دلیل اجرا شدن قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان در دستگاه‌های دولتی یک‌باره استعفا کردند. حسن یونس سینکی یکی از همان معاونان بود که مسؤولیت و ریاست ستاد تنظیم بازار را به عهده داشت اما با استعفای وی این ستاد به صورت خودگردان اداره می‌شود. از سوی دیگر وزیر صنعت هم استعفا کرده و وزارتخانه بلاتکلیف‌تر از گذشته شده است.

برخی کارشناسان در بحث تنظیم بازار عنوان می‌کنند وزارت صنعت، معدن و تجارت در این موضوع مقصر نیست و ایراد از قانونی است که برخی اختیارات را از این وزارتخانه گرفت.

علت گرانی گوجه‌فرنگی

قیمت گوجه‌فرنگی و رب در بازار مصرف طی هفته‌ها و ماه اخیر افزایش چند برابری نسبت به گذشته پیدا کرده است. براساس آخرین آمار رسمی منتشرشده از سوی بانک مرکزی نیز هر کیلوگرم گوجه‌فرنگی به طور متوسط ۴۵۲۴ تومان در سطح شهر تهران در هفته منتهی به ۳۰ شهریورماه فروخته شده است که نسبت به هفته قبل6/15درصد نسبت به هفته مشابه ماه قبل1/42درصد و نسبت به هفته مشابه سال قبل 107 درصد گران‌تر شده است. همچنین قیمت هر قوطی رب گوجه‌فرنگی ۸۰۰ گرمی در برندهای مختلف بیش از دو تا سه برابر افزایش یافته به‌طوری که قیمت این محصول که در اسفند سال گذشته کمتر از 6000 تومان بود به ۱۳۸۰۰ تا ۱۸۰۰۰ تومان رسیده است.

به گفته اسدا... کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه افزایش صادرات این محصول در کنار افزایش تقاضای داخلی آن از سوی کارخانه‌ها عامل گرانی آن بوده است.

این در حالی است که دبیر سندیکای صنایع کنسرو می‌گوید سه ماه قبل در جلسه رسمی به وزارت جهاد کشاورزی هشدار دادیم که فوراً صادرات گوجه‌فرنگی را ممنوع کند وگرنه بازار داخل با کمبود شدید مواجه خواهد شد، اما کسی در دولت گوش شنوا نداشت. براساس آمار رسمی منتشرشده طی پنج‌ماهه نخست امسال بالغ بر ۳۵۴ هزار تن گوجه‌فرنگی به ارزشی بالغ بر ۱۸۰ میلیون دلار به کشورهای مختلف صادر شده است که از نظر وزنی 3/87 درصد و از نظر ارزشی 82/65 درصد بیشتر از همین بازه زمانی در سال گذشته بوده است. اما مشخص نیست مسؤولان وزارت جهاد کشاورزی به عنوان تأمین‌کننده و تنظیم‌کننده بازار و مسؤولان دستگاه‌های نظارتی مانند سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان چرا اقدامی در این زمینه انجام نمی‌دهند که هفته به هفته گوجه‌فرنگی نایاب‌تر می‌شود.

سیب‌زمینی هم ناز کرد

قیمت هر کیلوگرم سیب‌زمینی در بازار داخلی به حدود 4000 تا 5500تومان رسید و رکوردی بی‌سابقه را از خود به جای گذاشت.

عرضه سیب‌زمینی نیز در برخی مناطق بشدت کاهش یافته و حتی در برخی میادین میوه و تره‌بار تهران هم سیب‌زمینی یافت نمی‌شود.

هنوز کسی در دولت علت گرانی و نایابی سیب‌زمینی را به عهده نگرفته است.

نظارت قوی وجود ندارد

قاسم نوده‌فراهانی، رئیس اتاق اصناف تهران درباره وضعیت تنظیم بازار به خبرنگار ما می‌گوید: ستاد تنظیم بازار که قبلاً همه مسؤولیت‌های آن در اختیار وزارت صنعت، معدن و تجارت بود، بخشی از اختیارات آن به وزارت جهاد کشاورزی سپرده شد و جلسات این ستاد در استانداری با نمایندگان بخش‌های مختلف برگزار می‌شود.

وی تاکید کرد: به نظر می‌رسد این پراکندگی مسؤولیت باعث شده تا هیچ‌کس پاسخگوی مشکلات به وجود آمده نباشد.

نوده فراهانی با بیان این‌که ستاد تنظیم بازار از نظارت ضعیفی برخوردار است تصریح کرد: دو هفته قبل روغن نباتی به‌دلیل کاهش عرضه توسط کارخانجات افزایش قیمت را تجربه کرد و برخی مردم با مراجعه با مراکز مختلف خواستار دریافت این کالا بودند در حالی که ستاد تنظیم بازار به محض کمبود این کالا باید یا به کارخانجات اولتیماتوم می‌داد و یا اقدام به واردات می‌کرد تا آنها احساس نکنند می‌توانند کالای خود را گران‌تر به بازار عرضه کنند.

رئیس اتاق اصناف تهران با اشاره به این‌که توزیع و نظارت بر اقلام محرم مانند گوشت بخوبی انجام شد گفت: اقداماتی که در دهه اول محرم برای تأمین کالاهای مورد نیاز هیات‌ها، مساجد و... انجام شد نمونه بارز یک عملکرد بسیار خوب بود و همین رویه باید برای همه کالاهای اساسی در طول سال به‌کار گرفته شود.

وی با بیان این‌که باید اقلام به میزان مصرف عرضه شود افزود: میزان مصرف هر کالا در طول هر ماه و هر سال مشخص است. ستاد تنظیم بازار با رصد مصرف کالاها باید اقدام به تولید یا واردات محصولات کند تا هیچ کالایی در بازار با کمبود عرضه مواجه نشود.

به گفته نوده فراهانی، زمانی که مردم احساس می‌کنند کالایی در بازار با کاهش عرضه مواجه است اقدام به خرید بیشتر می‌کنند که این موضوع می‌تواند منجر به احتکار خانگی شود که قابل رصد هم نیست. ستاد تنظیم بازار نیز در این شرایط سخت اقتصادی باید عملکردی داشته باشد که نه‌تنها احتکارهای بزرگ صورت نگیرد بلکه احتکار خانگی هم که البته هر دو اینها به ضرر عامه مردم است اتفاق نیفتد.

رئیس اتاق اصناف ایران به عملکرد ضعیف ستاد تنظیم بازار پرداخت و تصریح کرد: اکنون در بحث مرغ یا تخم‌مرغ و محصولات دیگر وزارت جهاد کشاورزی آن‌قدر دیر اقدام به صدور مجوز واردات یا تولید می‌کند که قیمت‌ها پس از افزایش با نارضایتی مردم مواجه می‌شود. در آن زمان تازه تصمیم گرفته می‌شود که چه اقدامی باید انجام شود.

افزایش قیمت محصولات لبنی

دبیر انجمن صنایع لبنی ایران گفت: با اصرار دولت بر حفظ قیمت‌های قبلی، محصولات لبنی، کارخانجات لبنی حتما ورشکسته خواهند شد. رضا باکری در مصاحبه با خبرگزاری صداوسیما افزود: با توجه به این‌که دولت نتوانست عرضه مواد پتروشیمی و قیمت آن را کنترل کند و در نتیجه آن افزایش قیمت‌های مواد پتروشیمی اتفاق افتاد. همچنین افزایش قیمت شیر خام موجب شده تولید محصولات لبنی با قیمت‌های قبلی مقرون به صرفه نباشد. وی اضافه کرد: صنایع لبنی برای حفظ اشتغال و ادامه روند تولید حتماً باید افزایش قیمت را در محصولات خود داشته باشد در غیر این صورت تولید به صرفه نخواهد بود. وی افزود: هیات وزیران در آخرین ابلاغ خود قیمت مواد پتروشیمی را آزاد کرد به‌طوری که قیمت مواد اولیه پتروشیمی از کیلویی 4000 تا 7000 تومان هم‌اکنون به کیلویی 14 هزار تا 30 هزار تومان افزایش یافته است. همچنین مواد بسته‌بندی نیز افزایش قیمت 3 تا 7 برابری داشته ضمن این‌که برای شیر خام نیز که قیمت مصوب کیلویی 1570تومان تعیین شده است دامدار به این قیمت عرضه نمی‌کند بلکه هم‌اکنون کیلویی 2200 تومان به کارخانجات صنایع لبنی تحویل می‌شود.

مرغ هم دوباره پر کشید

قیمت هر کیلوگرم مرغ گرم که در روزهای گذشته تا 8400تومان کاهش یافته بود دوباره گران شد و تا ۱۱ هزار و صد‌تومان افزایش یافت. رئیس اتحادیه پرنده و ماهی با اشاره به افزایش حدود 2000تومانی قیمت مرغ در بازار، گفته است: دلیل این گرانی عدم عرضه مرغ به بازار توسط مرغداران است. براساس اعلام کارگروه تنظیم بازار، هر کیلوگرم مرغ در بازار نباید از 8175 تومان بیشتر به فروش برسد و در صورتی که نرخ آن بیشتر شود، شرکت پشتیبانی امور دام، ملزم به کنترل قیمت‌ها است اما مرغداران حداقل قیمت منطقی مرغ را بیش از 9000 تومان می‌دانند. گفته می‌شود برخی مرغداران در نبود نظارت کافی اقدام به قاچاق تولیدات خود به کشورهای همسایه می‌کنند. افزایش نرخ دلار طی ماه‌های اخیر مهم‌ترین عامل عدم عرضه مرغ به بازار داخلی و قاچاق آن عنوان می‌شود. برخی مرغداران به صراحت می‌گویند دلیلی نمی‌بینند مرغ را با قیمت 7000 تا 8000 تومانی بفروشند و در عوض آن‌را با نرخ روز دلار به برخی کشورهای همسایه قاچاق می‌کنند که سود بسیار زیادی را نصیب آنها می‌کند.

نان سنگک به طور غیررسمی گران شد

قیمت نان سنگک به صورت غیررسمی از ۸۰۰ به ۱۰۰۰ تومان افزایش یافت.

به گزارش فارس، در حالی که هیچ‌گونه مجوزی برای افزایش قیمت نان صادر نشده است برخی نانوایی‌های سنگکی قیمت این نوع نان را از ۸۰۰ تومان به ۱۰۰۰ تومان افزایش دادند. یک مقام مسؤول در حوزه نان در ارتباط با افزایش قیمت نان سنگک گفت: عدم صدور مجوز افزایش قیمت نان مشکلات فراوانی را برای نانوایان به وجود آورده به طوری که نانوایان توان تأمین هزینه‌های تولید را ندارند. وی افزود: پس از مدت‌ها تلاش برای اخذ مجوز افزایش قیمت نان بالاخره بر اساس یک تصمیم جمعی بین اتاق اصناف ایران، اتحادیه نانوایان سنگکی و مسؤولان وزارت صنعت مقرر شد قیمت نان سنگک بدون اعلام مصوبه از ۸۰۰ به هزار‌تومان افزایش یابد. این فعال حوزه نان اظهار کرد: این تصمیم در راستای حل پاره‌ای از مشکلات عدیده مالی نانوایان اتخاذ شده است.

وی افزود: متأسفانه مسؤولان نسبت به مسائل مالی نانوایان بی‌توجه‌اند و این به توجهی به مشکلات یک صنف درنهایت مسائلی از قبیل اعتصاب کامیونداران را به وجود می‌آورد که برای رساندن خواسته‌های خود به گوش مسؤولان ناچار به اعتصاب شده‌اند.