شوخیه مگه کپی کنی و بمونی!

ماجرا از این قرار بود که حمید هیراد، خواننده جوان موسیقی پاپ در حالی در آثارش خود را سراینده ترانه‌هایش معرفی می‌کرد، که تنها چند کلمه را در ابیاتی که سروده‌های شاعران دیگر بود، تغییر می‌داد.

به قول یکی از شاعران این خواننده جوان مقداری ادویه «های های» و «یار یار» و «نیمه جان» هم به شعر می‌افزود و خود را شاعر آن می‌دانست.

داد شاعران درآمد

مجموع این ماجرا بالاخره شاعران را برآن داشت تا در تعطیلات نوروز امسال بیانیه‌ای را منتشر کنند و خواهان جلوگیری از این سرقت‌های ادبی شوند البته واکنش تند محمد ناصری در یک پست اینستاگرامی که منتقدان هیراد را «یه مشت شاعرنمای سرخورده و سرشار از حقارت‌های درونی و اجتماعی به دلیل دیده نشدن» خواند، قضیه را تشدید کرد. هر چند ناصری این پست را بعداً پاک کرد، ولی تصویر آن هنوز هم در صفحات مجازی پیدا می‌شود.

در بیانیه شاعران که امضای استاد محمدعلی بهمنی، علیرضا آذر، علیرضا بدیع، روزبه بمانی، سعید بیابانکی، ایرج زبردست، امید صباغ‌نو، حامد عسکری، حسن علیشیری، صابر قدیمی، نیلوفر لاری‌پور، امیرحسین مدرس و... را دارد، می‌خوانیم:

«ما جمعی از شاعران و ترانه‌سرایان ضمن ناپسند دانستن سرقت ادبی و محکوم کردن آن، موارد زیر را که توسط حمید هیراد خواننده صورت گرفته‌است ناشایست دانسته و خواستار رسیدگی مراجع ذی‌ربط در جهت احقاق حقوق از دست رفته صاحبان آثار هستیم:

1ـ استفاده اثر بدون کسب مجوز از صاحب اثر

2ـ ضایع کردن حقوق مادی ـ معنوی شاعران و ترانه‌سرایان

3ـ جعل نام و دستبرد در متن بدون اطلاع و رضایت صاحب اثر

4ـ تلفیق ابیاتی از شعرای مختلف بدون کسب اجازه و ثبت تمامیت این کلاژ به نام حمید هیراد در پوستر و صفحه شخصی او

5ـ هتاکی و طرح داعیه شکایت از منتقدان و افرادی که در جهت تنویر افکار عمومی اقدام کرده‌اند

6ـ اهانت‌های زننده مدیر برنامه‌های حمید هیراد به منتقدان!»

هیراد سکوتش را شکست

حمید هیراد اما تا 11 فروردین درباره این اتفاقات سکوت کرده و تنها به انتشار یک استوری در اینستاگرامش بسنده کرده بود، بالاخره بیانیه‌ای صادر کرده و واکنش نشان داد. او ابتدا در استوری خود نوشته بود: ««مرداب از رود پرسید: چه کردی که زلالی؟ رود گفت: گذشتم. الهی همه عاقبت بخیر بشیم». یک روز بعد از این کار اما بیانیه‌ای رسمی صادر کرد و استفاده از شعر شاعران را پذیرفت، گفت در آثار اخیرش نام شاعران را آورده و عذرخواهی کرد.

او در ابتدای این بیانیه حرف‌های هوادارانش را درباره تضمین ادبی تکرار کرد، اما مهم‌ترین بخش بیانیه، را می‌توان در بخش پایانی دید. او در این بخش نوشته است: «شاید قدمی به اشتباه رفته باشم یا کلامی به پختگی نگفته باشم؛ به گمانم فرصت اصلاح شیوه‌ها و ترمیم اشتباهات سهوی، همیشه فراهم است و همچون امید به لطف واسعه خداوند.»

این عذرخواهی ضمنی اتفاق خوبی است و می‌توان آن را برای هیراد به‌عنوان خواننده‌ای که توانسته مخاطبان موسیقی پاپ را به خود جلب کند، مسیر تازه‌ای دانست.

حواشی همیشگی

حواشی همیشه چاشنی اتفاقات کوچک و بزرگی هستند که در هر عرصه‌ای رخ می‌دهند. در اتفاقاتی که میان شاعران و ترانه سرایان و هیراد رخ داد هم اتفاقات به همین شکل بود. برخی این بیانیه و اعتراضات شاعران را اتفاقی نامطلوب و به ضرر موسیقی دانستند که البته باید گفت حرفشان نادرست است. اگر موسیقی قرار باشد مسیر غلطی را برود و همه به‌خاطر این که راه رفتنش را نگیرند، سکوت کنند اشتباه به مراتب بزرگ‌تری است. فارغ از هر گونه دسته‌بندی‌هایی که مطرح شده، اصل ماجرا سرقت ادبی است که در هیچ جای دنیا اتفاق خوبی نیست.

نام اعضای شورا در بیانیه!

نام اعضای شورای شعر دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در بیانیه به چشم می‌خورد. محمد علی بهمنی و سعید بیابانکی از جمله افرادی بودند که در فضای مجازی مورد انتقاد قرار گرفته بودند. انتقادها همه به این برمی گشت که اعضای شورا چگونه خود به این ترانه‌ها مجوز داده‌اند و متوجه سرقت‌های ادبی هیراد نشده‌اند.

بیابانکی در این باره به جام‌جم گفت: مرز تشخیص سرقت ادبی ما نیستیم. وقتی شعری به دفتر موسیقی ارائه می‌شود، ما آن را بررسی می‌کنیم تا از نظر عقیدتی، سیاسی، اخلاقی و‌... موردی نداشته باشد. ما هم همه شعرهایی را که در ایران سروده می‌شود حفظ نیستیم تا بتوانیم این سرقت‌ها را تشخیص بدهیم. طبعا اگر شعر خیلی مشهور باشد، متوجه می‌شویم اما نمی‌توان توقع داشت همه شعرها را حفظ باشیم.

او درباره سازوکار قانونی دفتر موسیقی برای دریافت شعرها و ترانه‌ها توضیحاتی ارائه کرده و افزود: در دفتر موسیقی از شرکت‌هایی که شعر را ارائه می‌کنند، تعهد گرفته می‌شود حقوق پدیدآورندگان از جمله آهنگساز، ترانه سرا، تنظیم‌کننده و‌... را پرداخته‌اند. وقتی هم تخطی کنند با شکایت پدیدآورنده مواجه می‌شوند و شکایت‌ها مانند هر شکایت دیگری در مراجع قضایی پیگیری می‌شود. دفتر موسیقی هم در صورت اثبات جلوی انتشار آلبوم را می‌گیرد، یا مانع برگزاری کنسرت از آن آثار شده و در مواردی شخص را مدتی ممنوع‌الفعالیت می‌کند.

این عضو شورای شعر دفتر موسیقی درباره پیشنهاد ترانه‌سرایان جوان به این شورا، عنوان کرد: پیشنهاد خوبی است و اگر مدیر دفتر موسیقی انجام آن را صلاح بداند ما استقبال می‌کنیم‌؛ اما به نظرم مشکل به این صورت حل نمی‌شود. قرار است اتفاق بهتری رخ دهد و همه شرکت‌های فعال موسیقی ملزم به داشتن مشاور ادبی شوند تا کمتر شاهد چنین اتفاقاتی باشیم.

قضاوت با شما

خیلی‌ها هم در میان دعواهای شاعران و حمید هیراد از آب گل‌آلود ماهی گرفتند و صدا و سیما را هم در اتفاقاتی که رخ داد، مقصر دانستند. حال با هم مروری به ماجراهای این اتفاق در برنامه‌های رسانه ملی داشته باشیم و خودمان قضاوت کنیم.

ابتدا حمید هیراد در برنامه دورهمی مهمان مهران مدیری شد و آنجا گفت وقت چندانی برای کتاب خواندن ندارد، ولی کتاب‌های باباطاهر را در کتابخانه دارد. کمی بعدتر در برنامه تلویزیونی پر مخاطب «چشم شب روشن» از شبکه چهار، علیرضا بدیع خطاب به هیراد گفت: «کسانی هستند که کتاب می‌خوانند و می‌توانند شعر مولانا و فلان شاعر خانم خراسانی را از شعر ایشون تشخیص بدهند و متوجه کلاژ ایشان بشوند»‌. بعد هم صابر قدیمی در برنامه «ساعت 25» شبکه پنج همین موضوع را به صورت طنز بیان کرد که فایل‌های تصویری هر سه برنامه را می‌توان با یک جست‌و‌جوی ساده در فضای مجازی پیدا کرد.

برنامه‌های تلویزیونی هم فرصت معرفی حمید هیراد را فراهم کرده و هم این امکان را در نظر گرفتند تا شاعران در دیگر برنامه‌ها هم که شده به بیان نقدهایشان نسبت به عملکرد نادرست این خواننده جوان بپردازند. در واقع در آنچه رخ داد شاهد بودیم اطلاعات به‌صورت شفاف میان مردم و شاعران و اهالی رسانه رد و بدل شد و حتی نخستین نقدهای جدی هم که به عملکرد این خواننده وارد شد و مورد توجه مردم قرار گرفت، در رسانه ملی مطرح شد. ضمن این که ما هم در میانه اسفند سال گذشته در گزارشی با تیتر «خواننده‌های همه فن حریف» به این موضوع پرداخته بودیم. حالا قضاوت با شما، خودتان ببینید این انتقادات با توضیحاتی که ارائه شد منطقی است یا نه؟

زینب مرتضایی‌ فرد - روزنامه‌نگار