یک شبکه پرامید

در واقع این دوران شبیه لبه تیغ است که راه رفتن روی آن هم شوق‌انگیز است و هم خطرناک. البته مدیریت صحیح این دوران براحتی می‌تواند جذابیت‌های حیرت‌انگیز را بیش از پیش نمایان کند و از همه مهم‌تر این‌که بستر مناسبی را فراهم آورد تا فرد در آینده بتواند با استفاده از تجربیات خود زندگی‌اش را سروسامان دهد.

پرواضح است که نقش مسائل فرهنگی در تکوین و شکل‌گیری شخصیت نوجوان تاثیر فوق‌العاده‌ای دارد. تقریبا همه افراد مطرح از دوران نوجوانی به عنوان سکوی پرتاب یاد کرده‌اند که آنها را به سوی علایقی که در آینده کار و زندگی آنها را شکل داده، سوق داده است.

در میان دوره‌های مختلف زندگی، دوره نوجوانی از جهات بسیاری خاص است و اصلا قابل مقایسه با دیگر دوره‌های زندگی نیست. شکل‌گیری شخصیت فرد و شناسایی استعدادهای مختلف او در این بازه زمانی آغاز می‌شود. هرچقدر محیط و اطرافیان توانسته باشند در غنا بخشیدن به این دوران مهم و بشدت تاثیرگذار، بیشتر موفق عمل کنند به همان میزان هم می‌توانند به آینده آن فرد و موفقیت‌های آتی او امیدوار باشند.

«رسانه ملی» به عنوان مرجع رسانه‌ای کشور، خود را در جایگاهی می‌بیند که باید برای این دوره مهم زندگی مخاطبانش برنامه‌‌ریزی‌های هدفمند و کارآمد داشته باشد و همین ضرورت باعث شد تا سرانجام به این نتیجه برسد که باید شبکه‌ای مختص نوجوانان را روی آنتن بفرستد.

امید؛ شبکه‌ای برای فردا

چندی پیش در یک نشست مطبوعاتی مهدی سالم مدیر شبکه امید از افتتاح رسمی این شبکه در سالروز میلاد هشتمین اختر آسمان ولایت و امامت خبر داد. او بر تمرکز شبکه امید روی موضوعات و مسائل نوجوانان تاکید کرد و توجه به مهارت‌آموزی را از اولویت‌های شبکه خواند.

اولین زمزمه‌ها در مورد راه‌اندازی شبکه امید از سال 94 به گوش رسید که پس از رفع موانع در شهریور 95 شبکه اختصاصی نوجوانان با نام شبکه «امید» به صورت آزمایشی راه‌اندازی شد. به این ترتیب و با توجه به سخنان مدیر شبکه امید می‌توان امیدوار بود نیمه مرداد این شبکه رسما افتتاح شود.

راه‌های برقراری ارتباط موثر میان نوجوانان و والدین

بلوغ جسمانی و اقتضائات آن، هویت‌شناسی و هویت‌پذیری، تعلیم و تعلم، رشد جسمی و فکری، ایجاد فضای تعاملی در دنیای دیجیتال امروز و... همه و همه از دغدغه‌های مسئولان راه‌اندازی این شبکه است، مهدی سالم در مورد اهداف، برنامه‌ها و فعالیت‌های این شبکه چنین ادامه می‌دهد: از مهم‌ترین اهداف شبکه امید ایجاد ارتباط موثر میان نوجوانان و والدین آنهاست.

مهدی سالم با اشاره به شکاف میان والدین و کودکان در زمینه ضرورت فضای گفت‌وگو و تعامل در خانواده‌ها می‌گوید: به طور کلی دوران نوجوانی به دلیل شرایط خاص بلوغ ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد و در کشور ما به دلایل فرهنگی و تا حدی مذهبی والدین تلاش می‌کنند به نحوی از بیان این مطالب به نوجوانان پرهیز نمایند. یکی از اهداف ما در شبکه امید آموزش راه‌های موثر ارتباطی میان والدین و فرزندان است.

وی اضافه می‌کند: این که تلاش کنیم هیجانات این دوره را با موضوعاتی مانند کنکور مهار کنیم امری نادرست است و باید تغییر کند. از دیگر اهداف راه‌اندازی شبکه امید ایجاد شور و نشاط در میان این گروه سنی است. به عبارت دیگر تلاش می‌کنیم با تولید و پخش مسابقات ورزشی نوجوانان را نسبت به ورزش‌های سالم تشویق نماییم، چراکه ورزش و تحرک بهترین و موثرترین روش تخلیه و کنترل هیجانات فردی در نوجوانان به شمار می‌رود.

مدیر شبکه امید آگاهی بخشی به والدین را رسالت دیگر شبکه امید می‌داند و در توضیح آن می‌گوید: از ویژگی‌های این گروه سنی پرسشگری است. در ذهن فعال نوجوان هزاران سوال وجود دارد که نیازمند یافتن پاسخ به آن است. پرسشگری را می‌توان تیغ دولبه در زندگی یک نوجوان دانست به طوری که اگر پاسخ مناسبی برای سوالاتشان بیابند جهتگیری‌های بعدی‌شان دقیق خواهد بود. در غیراین صورت باید انتظار اتفاقات ناگهانی و بعضا مهارنشدنی بود.

به منظور پاسخگویی به سوالات نوجوانان تلاش کرده‌ایم راه‌های تعاملی میان والدین، مسئولان و مدیران مربوط ایجاد کنیم. به عبارت دیگر شبکه امید در نظر دارد با انعکاس سوالات نوجوانان مسئولان ذی‌ربط را به میدان آورده و زمینه‌ساز پاسخگویی به این قشر از جامعه را فراهم کند.

مبحث سواد رسانه‌ای موضوع دیگری است که مهدی سالم بر آن تاکید دارد و در این مورد می‌گوید: اطلاع‌رسانی از رویدادهای مختلف در مورد نوجوان برنامه دیگری است که شبکه امید دنبال می‌کند.

نوجوانان نیاز دارند از آخرین اخبار و اطلاعات مربوط به علم و فناوری، اجتماعی و ورزشی در گروه سنی خود آگاه باشند. امروزه نوجوانان ما هدف آماج اخبار و اطلاعات رسانه‌های گوناگون هستند و وظیفه ماست تا با آموزش سواد رسانه‌ای به او یاد دهیم چگونه با این اخبار مقابله کند.

مهارت‌آموزی، از کلید واژه‌های اصلی در شبکه امید

از دیگر موضوعاتی که مدیر شبکه امید به عنوان اهداف راه‌اندازی این شبکه معرفی می‌کند مهارت‌آموزی به نوجوانان در تمام زمینه‌هاست، او درتوضیح بیشتر این موضوع می‌گوید: اگر به خاطر داشته باشید سال‌های قبل در تابستان دانش‌آموزان باید برای یادگیری حرفه و مهارتی در کارگاه‌ها و مغازه‌ها به کارگرفته می‌شدند. سه ماه تابستان همواره برای والدین فرصتی مغتنم بود که نوجوانان‌شان را به فراگیری حرفه‌ای وادارند. به همین دلیل در پایان تحصیلات پسرها اغلب حرفه‌ای مانند مکانیکی، تراشکاری، برق و... و دختران هم خیاطی، بافتنی، آشپزی و... یاد می‌گرفتند. متاسفانه این سنت امروزه تا حد زیادی به فراموشی سپرده شده است و ما به عنوان شبکه نوجوان بنا داریم تا این فرصت را برای نسل فردا فراهم آوریم.

وی در ادامه خاطر نشان می‌کند: ارائه تعریف سطح روابط دخترها و پسرها؛ نقش خانواده‌ها؛ نحوه برخورد با نوجوانان؛ آموزش نه گفتن به نوجوانان در کمال ادب و احترام و... از دیگر مهارت‌هایی است که در شبکه به آن پرداخته می‌شود.

راه‌اندازی اولین باشگاه تولیدکنندگان برنامه‌های هنری نوجوانان

راه‌اندازی باشگاهی همچون «نیمرخ» از وعده‌های اصلی مهدی سالم در نشست خبری و در جمع خبرنگاران بود. او در مورد این باشگاه می‌گوید: در ساختار شبکه امید راه‌اندازی باشگاهی برای آموزش نوجوانان تازه‌کار در نظر گرفته شده است. به این ترتیب نوجوانان علاقه‌مند در تمام استان‌ها می‌توانند در همه زمینه‌های فنی و هنری تولیدات تلویزیون با باشگاه همکاری نمایند. تولیدات این باشگاه روی آنتن شبکه امید می‌رود.

مدیر شبکه امید اضافه می‌کند: یکی دیگر از اقدامات این باشگاه بازبینی آثار تولیدی آن است به عبارت دیگر نوجوانان می‌توانند برنامه‌های ما را در مراحل مختلف تولید و پیش از پخش ببینند و نظرات، پیشنهادها و انتقادات خود را مطرح کنند.

وی با اشاره به تجربه موفق برنامه «نیمرخ» اضافه می‌کند: این برنامه به همگان ثابت کرده اعتماد به نوجوانان و بهره‌گیری از آنها می‌تواند سطح کار را بالا برده و مخاطبان بسیاری را جذب نماید. به طوری که بسیاری از نوجوانانی که کارخود را از «نیمرخ» آغاز کرده‌اند امروز در عرصه تولیدات تلویزیونی و سینمایی صاحب اثر هستند.

آنچه در امید می‌بینید

مدیر شبکه امید از قرار گرفتن تولید چهار مجموعه نمایشی با موضوع نوجوانان در دستور کار شبکه امید خبر می‌دهد و تاکید می‌کند هیچ محدودیتی برای شبکه امید از سوی مدیریت کلان رسانه ملی در نظر گرفته نشده است. او در مورد برنامه‌هایی که روی آنتن این شبکه می‌رود نیز می‌گوید: حدود 30 درصد از حجم برنامه‌های شبکه، تولیدی و 70 درصد دیگر تأمینی است. در نظر داریم به تدریج و با افتتاح رسمی شبکه تولیدات خود را به 50 درصد برسانیم.

وی تصریح می‌کند: برنامه‌های «دانستن امید» و «چاپارخانه» از برنامه‌های تولیدی با طبقه (د) هستند و اکنون از شبکه امید پخش می‌شوند. «دانستن امید» برنامه‌ای با ضرباهنگ تند و متناسب با سن مخاطبان ماست و برنامه‌ساز تلاش می‌کند در آن از ترفندها و دانستنی‌های جذاب رونمایی کند. مهم‌ترین ویژگی برنامه «چاپارخانه» هم برقراری ارتباط دوسویه با مخاطبان است. بیان دیدگاه‌های مخاطبان در مورد شبکه و برنامه‌هایش از اهداف اصلی «چاپارخانه» به شمار می‌رود. برنامه زنده 16 قسمتی «با امید خواهیم آمد» نیز تا افتتاح رسمی شبکه روی آنتن باقی می‌ماند و در آن با استفاده از دیدگاه صاحب‌نظران و افراد مطرح، هویت و ویژگی‌های جذاب دوران نوجوانی تبیین و بررسی می‌شود.

مدیر شبکه امید پخش برنامه‌های متعدد را در طول زمان پخش آزمایشی هدفمند می‌داند و در مورد اهداف پخش انیمیشن‌هایی مانند «رامکال» و «دوقلوهای افسانه‌ای» هم خاطرنشان می‌کند: انیمیشن «رامکال» با رویکرد تربیتی شبکه همخوانی دارد و به صورت هدفمند انتخاب شده است. این برنامه مهارت‌های ارتباطی را به ‌خوبی و به طور غیرمستقیم آموزش می‌دهد و قهرمان آن نوجوانی است که می‌تواند با موفقیت بحران‌های خانوادگی خود همچون مرگ مادر یا ورشکستگی پدر را مدیریت کرده و زندگی را با خوش‌بینی ادامه دهد.

وی از بازپخش «قصه‌های مجید» هم سخن به میان می‌آورد و می‌افزاید: این مجموعه که توسط کیومرث پوراحمد و براساس قصه‌ای به همین نام از هوشنگ مرادی کرمانی سال‌ها پیش ساخته شد قابلیت پخش چندین باره را دارد. مجید نوجوانی جسور و خوشفکر است و در بستر اتفاقات ناخواسته وارد چالش‌های فراوانی می‌شود. این چالش‌ها او را در موقعیت‌های طنز جذابی قرار می‌دهد و بیننده را به خنده می‌اندازد. چنین اثر ارزشمندی به لحاظ ساخت و محتوا را در کشور می‌توان کم‌نظیر دانست و مسلما قابلیت بازپخش چند باره آن را نمی‌توان انکار کرد.

سالم درمورد انیمیشن «دوقلوهای افسانه‌ای» نیز می‌گوید: یکی از موضوعات مهم در دوران نوجوانی توجه به قوه تخیل و تقویت آن است. انیمیشنی افسانه‌ای و کمتر دیده شده برای این رده سنی جذابیت‌های بیشماری دارد مضافا بر این که می‌تواند بال‌های خیال یک نوجوان را به پرواز درآورده و شخصیت وی را تلطیف نماید.

سالم در پایان از شناسایی 400 عنوان برنامه در بخش تامین شبکه خبر می‌دهد و اضافه می‌کند: متاسفانه برنامه‌های روز دنیا رنگ خشونت و بی‌تقوایی به خود گرفته‌اند چنین برنامه‌هایی با اصول فرهنگی و دینی ما تضادهایی آشکار دارند به همین دلیل تهیه و خریداری برنامه‌هایی سازگار با فرهنگ ما سخت‌تر شده است. ولی همکاران ما همچنان در تلاش هستند تا برنامه‌های خوب را شناسایی کنند و روی آنتن ببرند.

لزوم افتتاح یک شبکه برای نوجوانان

محمد سرشار، مدیر شبکه کودک یکی از اشخاصی است که از راه‌اندازی شبکه‌های تخصصی مربوط به سه گروه سنی خردسال، کودک و نوجوان حمایت می‌کند او درباره روند ایجاد کانال‌های پویا، نهال و امید در تلویزیون می‌گوید: «شبکه کودک و نوجوان برای ایجاد یک نگاه تخصصی به برنامه‌سازی مناسب خردسالان تاسیس شد و ایده راه‌اندازی سه کانال تلویزیونی تخصصی برای خردسالان، کودکان و نوجوانان را از شهریور 94، پیگیری کرد. بر همین اساس، کانال‌های پویا، نهال و امید تاسیس شد و به لطف خداوند از بهمن 95، کانال امید با ارتقای تشکیلاتی، تبدیل به یک شبکه تلویزیونی مستقل گردید.»

او تصریح می‌کند: «بین شبکه‌های تلویزیون یک تقسیم کاری برای پوشش مخاطب صورت گرفته است. قرار شده کانال پویا ویژه خردسالان زیر شش سال، کانال نهال ویژه کودکان شش تا 12 سال، شبکه امید ویژه نوجوانان 12 تا 18 سال و شبکه سه ویژه جوانان بالای 18 سال فعالیت کنند. همچنین شبکه دو نیز مخاطب خانواده را مورد توجه قرار دهد.» با چنین دیدگاهی از سوی مسئولان و مدیران تلویزیون می‌توان امیدوار بود به مرور زمان خلأ موجود جبران شود و شبکه امید نیاز امروز و فردای کشور را برطرف نماید؛ شبکه‌ای که به دور از کلیشه‌های رایج و چارچوب‌های موجود نوجوانان را تشویق کند تا دور از دنیای پراز تازه‌های جذاب، سرگرمی‌های بی‌بهره و تفریحات ناسالم پای تلویزیون آمده و خود را در این قاب پیدا کنند.

محراب سیاوشان