جنگ و صلح با سیارک‌ها

به طور مثال نسل دایناسورها حدود 65 میلیون سال پیش بر اثر برخورد یک جرم فضایی به زمین منقرض شد. جالب است بدانید قطر این جرم حدود 10 کیلومتر بود. این در حالی است که تاکنون حدود 13 هزار سیارک‌ و جرم فضایی نزدیک به زمین که قطر آنها بالای یک کیلومتر است، کشف شده است. این تعداد تقریبا به اندازه 90 درصد از اجرامی است که دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند در نزدیکی زمین وجود داشته باشد.

اما دانشمندان اعتقاد دارند که ده‌ها هزار جرم کوچک‌تر و ناشناخته دیگر نیز در نزدیکی سیاره ما وجود دارد که می‌توانند ساکنان زمینی را غافلگیر کنند. به طور مثال در زمستان 1391، ورود شهابسنگی به جو زمین، به انفجار آن در فاصله چند کیلومتری از سطح زمین بر فراز آسمان شهر «چلیابینسک» روسیه منجر شد. این حادثه خوشبختانه تلفات جانی نداشت. اما شوک صوتی ناشی از انفجار آن باعث شکسته‌شدن شیشه‌های صدها ساختمان شد و بیش از 1500 نفر را مجروح کرد.

کارشناسان تخمین زده‌اند که این شهابسنگ حدود 20 متر قطر داشت و با سرعت 20کیلومتر بر ثانیه وارد جو زمین شد. اگر شهابسنگ چلیابینسک به زمین برخورد می‌کرد، قدرت تخریب آن برابر با انفجار 25 بمب اتمی بود که در انفجار هسته‌ای هیروشیما مورد استفاده قرار گرفت. این اتفاق بدون‌شک باعث مرگ چند صد هزار نفر می‌شد.

یا در نمونه‌ای دیگر برخورد یک شهابسنگ در تابستان 1278 در تانگوسکای روسیه، باعث آتش‌سوزی گسترده‌ای در جنگل‌های این منطقه شد و بیش از 80 میلیون درخت را نابود کرد. به نظر می‌رسد قطر شهابسنگ تانگوسکا بین 60 تا 190 متر بود و اگر این اتفاق در منطقه‌ای مسکونی رخ می‌داد، میلیون‌ها انسان جان می‌باختند.

حال بر اساس برنامه دفاع سیاره‌ای، ابتدا لازم است شبکه شناسایی و ردیابی اجرام نزدیک به زمین گسترش پیدا کند. زیرا دانشمندان از اجرامی می‌ترسند که کشف نشده‌اند. همچنین برای مقابله با شرایط خطرناک باید تمهیداتی نیز اندیشیده شود. برای این کار چندین ایده ارائه شده است. مثلا منحرف‌کردن مدار یا نابودی سیارکی که به زمین نزدیک می‌شود. یا همواره موشک‌هایی را برای مقابله سریع با چنین تهدیداتی به صورت آماده‌باش نگه داشت. اما طبیعتا عملی‌شدن برنامه دفاع سیاره‌ای به همکاری و تلاشی بین‌المللی نیاز دارد و ما فعلا در برابر برخورد سیارک‌ها به زمین کاملا بی‌دفاعیم.

با این حال سیارک‌ها همیشه برای زمین خطرناک نیستند. مطالعه آنها می‌تواند به بهبود دیدگاه‌های ما از پیدایش منظومه شمسی و سیارات کمک کند. تاکنون چندین ماموریت فضایی با هدف کاوش سیارک‌ها به فضا پرتاب شده‌اند. در تازه‌ترین خبر از ماموریت‌های سیارکی، ناسا اعلام کرد در سال‌های 1400 و 1401، دو فضاپیما با نام‌های «لوسی» و «سایکی» را به فضا پرتاب خواهند کرد.

قرار است لوسی با شش سیارک که در نزدیکی سیاره مشتری به دور خورشید می‌گردند، ملاقات کند. فضاپیمای سایکی هم به ملاقات سیارکی خاص در کمربند سیارک‌ها می‌رود. این سیارک به طور عمده از آهن و نیکل تشکیل شده است. در حالی که اغلب سیارک‌ها از یخ و سنگ به وجود آمده‌اند.

محمدرضا رضائی