یمن، ویتنامِ آل سعود

این رویکرد سوالاتی را درباره دلیل انفعال غرب در برابر نقض حقوق بشر از سوی ریاض، عملکرد حاکمان جدید عربستان، انسداد سیاسی در رژیم آل‌سعود و چشم‌انداز حمایت ترامپ از عربستان در جنگ یمن مطرح کرده است. در همین رابطه با دکتر سیدسلمان صفوی رئیس مرکز بین‌المللی مطالعات صلح در لندن گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

چرا دولت‌های اروپایی و آمریکا به روند موجود کودک‌کشی عربستان پایان نمی‌دهند؟

کارخانجات تولید سلاح در غرب یکی از اضلاع مهم ساختار قدرت در غرب هستند. آنها نیاز دارند که تولیداتشان را بفروشند تا کارخانه به سوددهی ادامه دهد و سهامداران بهره‌مند شوند. بازار سعودی با درآمدهای هنگفت نفتی یکی از بازارهای جذاب فروش کالاهای جنگ‌سالارانه آنهاست. دولت‌های غربی نیز که تحت تاثیر یا کنترل لابی‌های کارخانجات اسلحه‌سازی هستند، از منافع آنها برای بهره‌برداری از بازار سعودی حمایت می‌کنند. از سوی دیگر سلاح‌های مذکور در راستای منافع غرب در خاورمیانه استفاده می‌شود. سلاح‌های غربی به دست سعودی جهت واگرایی و جنگ داخلی در جهان اسلام به‌کار می‌رود. درگیری داخلی مسلمانان در راستای منافع کلان غربی‌هاست.

ریاض از هیچ مکانیزم مردم سالارانه‌ای برای حکمرانی استفاده نمی‌کند. آیا غربی‌ها نباید برای دموکراتیک شدن ریاض به آل سعود فشار بیاورند؟

تا رژیم سعودی در راستای منافع غرب حرکت کند، دولت‌های غربی نه تنها فشاری به آن نمی‌آورند، بلکه حمایت نیز می‌کنند. دولت‌های غربی بخصوص انگلیس و آمریکا، سعودی را مهم‌ترین عامل سد توسعه نفوذ ایران در خاورمیانه می‌دانند و لذا دیکتاتوری سعودی اولویت آنها نیست. دولت محافظه‌کار انگلیس نیز برای جذب سرمایه‌های سعودی به لندن در مقابل فقدان دموکراسی در سعودی چشمان خود را بسته است. آنها امیدوارند با توجه به احتمال تنش بین سعودی و دولت ترامپ، سعودی بخشی از سرمایه خود در دوره ترامپ را از آمریکا به لندن منتقل کنند.

جنگ یمن به اعتراف سازمان ملل یک کودک‌کشی و نسل‌کشی آشکار است. فکر می‌کنید ترامپ برای ادامه این جنگ همچنان به عربستان کمک کند؟

به نظر می‌رسد با توجه به سیاست ترامپ برای اولویت دادن به امور داخلی آمریکا و از سوی دیگر به‌خاطر عدم خشنودی‌اش از عرب‌ها حمایت بیشتری از سعودی در جنگ متجاوزانه به یمن نخواهد کرد. البته از آن جهت که جنگ یمن، ویتنام سعودی خواهد بود، آمریکا در راستای متلاشی شدن سعودی در یمن نخواهد ایستاد، چرا که منافع راهبردی اسرائیل و آمریکا در آن نهفته است.

آیا نزدیکی عربستان و اسرائیل که در سال گذشته میلادی با برخی آمدوشدها جنجال‌برانگیز شد، ادامه پیدا می‌کند؟

متاسفانه دشمنی با ایران چشم سعودی را کور کرده است. آنها متوجه نیستتد که اسرائیل فقط بهره‌برداری کوتاه مدت از آنها خواهد کرد وگرنه با دیدگاه راهبردی جمع قدرت پترودلار و قدرت مذهبی به عنوان خادم الحرمین برای اسرائیل خطرناک است و آنها خواهان تجزیه عربستان هستند. سعودی با سیاست‌های واگرایانه و ماجراجویانه در راستای منافع راهبردی اسرائیل ناآگاهانه حرکت می‌کند.

با توجه به انسداد سیاسی در رژیم آل سعود، فکر می‌کنید این کشور در آستانه یک انقلاب است؟

سعودی با ازدیاد جمعیت و تغییر بافت جمعیت جوانان روبه‌روست. با توجه به تاثیر گسترده شبکه‌های اجتماعی که بیشتر خواهان ارزش‌های تجدد می‌گردند. اما حکومت مرتجع وهابی مخالف مظاهر نوگرایی و دموکراسی هستند و جوانان مقابل آنها خواهند ایستاد. از سوی دیگر نادیده گرفتن حقوق اساسی زنان اسباب تنش بین نسل جوان زنان سعودی و حاکمیت و وهابیسم خواهد شد. هزینه‌های گسترده سیاست‌های تجاوزطلبانه میلیتاریستی اسباب فاصله گرفتن آنها از ارائه خدمات اجتماعی به جامعه خواهد شد، لذا چند مولفه مذکور اسباب واگرایی در جامعه و شکاف گسترده بین مردم و حاکمیت سعودی خواهد شد که می‌تواند زمینه‌های یک انقلاب را فراهم کند.

عملکرد حاکمان جدید عربستان پس از مرگ عبدالله را در مقایسه با حکمرانان پیشین این رژیم چطور ارزیابی می‌کنید؟

حاکمان جدید سعودی دارای تجربه کافی سیاسی، حکومت داری و دیپلماسی نیستند، لذا با توجه به تغییرات گسترده در خاورمیانه متاسفانه سیاست‌های ماجراجویانه نظامی پیش گرفته‌اند و در باتلاق یک جنگ نیابتی تمام‌عیار در سوریه، یمن و عراق علیه ایران فرو رفته‌اند، که تاکنون جز شکست مفتضحانه دستاورد دیگری برایشان نداشته است. در عین حال چهره سعودی به‌خاطر حمایت از تروریست‌های تکفیری در افکار عمومی غرب، آسیب جدی دیده است. اگر حاکمان سعودی به خود آیند و متوجه شوند که می‌توانند تعامل سازنده با ایران داشته باشند ممکن است بتوانند خودشان را از مخمصه سیاسی و اقتصادی و امنیتی موجود نجات دهند، وگرنه حاکمان جدید سعودی همه دستاوردهای اجداد خود را به‌خاطر قمار خطرناک فعلی علیه ایران از دست خواهند داد. ایران آماده بخشیدن خطاهای زیانبار سعودی با شرایطی است و می‌تواند در صورت تغییر سیاست‌های خصمانه سعودی علیه ایران، سیاست همگرایی سازنده را برای برقراری صلح و امنیت در خلیج فارس و خاورمیانه مشترکا با سعودی پیگیری کند.

گفت و گو: معصومه زارع