بدن در محاصره «کیست»

یکی از مشکلاتی که نشانه‌های آن می‌تواند باعث مراجعه خانم‌ها به پزشک متخصص زنان شود، «سندرم پلی‌کیستیک تخمدان (pco)» است. گرچه این سندرم درمان قطعی ندارد ولی فرد مبتلا به آن، باید حتما تحت نظر پزشک متخصص زنان باشد، چون این سندرم می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در بدن شود. دکتر عزیزه قاسمی‌نژاد، فوق‌تخصص نازایی وعضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران شما را با این سندرم آشنا می‌کند.

سندرمی با هزار و یک مشکل!

سندرم پلی‌کیستیک تخمدان بیماری‌ای است که بسیاری از خانم‌‌ها به آن مبتلا می‌شوند. آن دسته از خانم‌هایی که به سندرم‌ پلی‌کیستیک تخمدان مبتلا هستند، با مشکل تخمک‌گذاری مواجه می‌شوند. تخمدان این دسته از افراد به جای این‌که تخمک آزاد کند، کیست می‌گذارد. ابتلا به این سندرم می‌تواند مشکلاتی را به وجود بیاورد که می‌توان به رویش موهای زائد و جوش صورت اشاره کرد. بسیاری از افرادی که به سندرم‌پلی‌کیستیک تخمدان مبتلا هستند، قاعدگی نامنظمی دارند و ممکن است فاصله بین قاعدگی‌های آنها، دو تا سه ماه باشد. عدم تخمک‌گذاری می‌تواند باروری این دسته از خانم‌‌ها را با مشکل مواجه کند. بسیاری از خانم‌های جوان مشکل موهای زائد و جوش صورت خود را جدی نمی‌گیرند و برای بررسی این مشکل به پزشک مراجعه نمی‌کنند که این مساله می‌تواند در آینده برای آنها مشکلاتی را ایجاد کند. علاوه بر این خانم‌های مبتلا به سندرم پلی‌کیستیک تخمدان، معمولا خیلی چاق هستند، البته لاغری بیش از اندازه نیز در برخی از این خانم‌ها دیده می‌شود.

در بدن چه می‌گذرد؟

قاعدگی یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی است که در بدن خانم‌ها می‌افتد و هرگونه اختلال در این مساله می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به یک بیماری باشد که البته تشخیص این مساله برعهده پزشک متخصص زنان است. برای تخمک‌گذاری، باید یک‌سری تغییرات در بدن اتفاق بیفتد. هیپوتالاموس مغز در ابتدا باید هیپوفیز را تحریک کند، پس از تحریک هیپوفیز مغز، دو هورمون اف.اس.اچ (FSH ) و ال.اچ (LH) آزاد می‌شوند که این دو هورمون، روی تخمدان‌ها تاثیر می‌گذارند. در چنین حالتی ابتدا استروژن بالا می‌رود و بعد از تخمک‌گذاری، سطح پروژسترون نیز تغییر می‌کند. تمامی این اتفاقات، باعث رها شدن تخمک و قاعدگی می‌شود. اما در بدن آن دسته از خانم‌هایی که به سندرم پلی‌کیستیک تخمدان مبتلا هستند، چنین چیزی دیده نمی‌شود یا بندرت وجود دارد، در نتیجه بیشتر مواقع تخمک‌گذاری اتفاق نمی‌افتد. هورمونی به نام آندروژن (هورمون مردانه) در بدن مبتلایان به سندرم‌ پلی‌کیستیک تخمدان، غالب است و باعث می‌شود تغییرات عادی در روند تخمک‌گذاری، با اختلال مواجه شود. بدن یک خانم ‌سالم، معمولا به‌صورت سالانه حدود 11 تا 12 تخمک آزاد می‌کند اما در بدن خانم‌های مبتلا به این سندرم، معمولا بیش از سه‌چهار تخمک آزاد نخواهد شد، به همین دلیل احتمال باروری در این دسته از خانم‌ها، پایین‌تر است.

همیشه پای ارث در میان است

دلیل اصلی ابتلا به سندرم‌پلی‌کیستیک تخمدان، ارث محسوب می‌شود و معمولا در مادر یا یکی از نزدیکان افراد مبتلا نیز، این سندرم دیده می‌شود. فردی که حدود 2 تا 3 سال از قاعدگی او می‌گذرد ولی هنوز هم با مشکل اختلال قاعدگی مواجه است، باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کند.

خطر در کمین است

عوارض اصلی سندرم‌ پلی‌کیستیک تخمدان، با افزایش سن بروز می‌کند و بسیاری از افرادی که به این سندرم مبتلا هستند، ممکن است در زمان جوانی با این عوارض مواجه نشوند.

چنانچه مبتلایان به سندرم پلی‌کیستیک تخمدان تحت درمان قرار نگیرند (درمان قطعی ندارد) و سندرم‌شان با دارو کنترل نشود، می‌توانند به مشکلاتی چون سقط جنین، نازایی، بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت، افزایش چربی و تری‌گلیسرید خون و حتی گاهی پوکی استخوان، دچار شوند. علاوه بر این، عفونت معده نیز ممکن است در برخی از مبتلایان به سندرم پلی‌کیستیک تخمدان وجود داشته باشد.

توقف برای سندرم

یکی از دغدغه‌های اصلی بسیاری از زوجین، مساله بچه‌دار شدن است به همین دلیل خانم‌هایی که به سندرم پلی‌کیستیک تخمدان دچار هستند، باید به برخی از نکات دقت کنند تا برای باروری به مشکل برنخورند. هر چه فرد برای درمان سندرم پلی‌کیستیک تخمدان زودتر به پزشک متخصص زنان مراجعه کند، احتمال این‌که بتواند باردار شود، بیشتر است. به‌طور کلی همه خانم‌هایی که ازدواج کرده‌اند و بدن‌شان طبیعی است، باید تا قبل از 30 سالگی، اقدام به بارداری کنند چون با افزایش سن، شانس باروری کاهش پیدا خواهد کرد. بیشترین شانس بارداری، معمولا سن 25 سالگی محسوب می‌شود. خانم‌هایی که به سندرم پلی‌کیستیک تخمدان مبتلا هستند باید به سن بارداری توجه بیشتری داشته باشند و آن را به تعویق نیندازند چون شانس باروری در این دسته از افراد بسیار پایین‌تر از افراد دیگر است. برای تشخیص سندرم پلی‌کیستیک تخمدان باید آزمایش داد، علاوه بر این پزشک متخصص زنان، ممکن است سونوگرافی را نیز به فرد توصیه کند تا دقیق‌تر بتواند وضعیت فرد را بررسی کند. تشخیص سریع و مراجعه زودهنگام به پزشک متخصص زنان، می‌تواند جلوی پیشرفت این سندرم را بگیرد. درمان سندرم پلی‌کیستیک تخمدان بیشتر حالت کنترل‌کننده دارد، درست مانند فردی که فشار خون بالا دارد و باید دائما تحت نظر پزشک باشد، فرد مبتلا به سندرم پلی‌کیستیک تخمدان نیز، نباید ارتباط خود را با پزشک قطع کند. افرادی که به سندرم‌پلی‌کیستیک تخمدان مبتلا هستند، در وهله اول از نظر عفونت معده و قند خون باید مورد بررسی قرار بگیرند. علاوه بر این بررسی میزان ویتامین دی در بدن مبتلایان به سندرم پلی‌کیستیک تخمدان ضروری است. همچنین میزان چربی خون و تری‌گلیسرید نیز باید مورد بررسی قرار بگیرد. این خانم‌ها باید حتما داروهایی را که پزشک متخصص زنان برای آنها در نظر می‌گیرد، مصرف کنند. در صورت جدی نگرفتن این سندرم، باید انتظار مشکلات بسیاری را داشت.

بهاره جلالوند