در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
کانونهای اصلی بحران در منطقه مساله گروههای تروریستی و آتشافروزیهای ناخواستهای است که به دلیل دخالت قدرتهای جهانی و توسعهطلبیهای برخی قدرتهای منطقه به وجود آمده و همچنان استمرار دارد. در اینجا به صورت خلاصه به چند کشور و مسائل مبتلا به آنها توجه میکنیم؛ مسائلی که در آخرین هفتههای سال 2016 به نفع مردم سوریه تغییر کرد.
عراق؛ عزم جدی برای شکست نهایی تروریستها
محور تحولات عراق در سال 2016 میلادی حوادث تروریستی و شروع عملیات بزرگ برای آزاد سازی موصل بود. روز یکشنبه 13 تیرماه 95 انفجار دو بمب در بغداد باعث کشته شدن حداقل
213 نفر و زخمی شدن 200 نفر شد. آذرماه نیز گروه تروریستی داعش اقدام به یک حمله انتحاری به زائران ایرانی کرد که از کربلا برگشته و قصد داشتند از طریق فرودگاه بغداد دوباره خود را به ایران برسانند. این انفجار بعد از راهپیمایی باشکوه اربعین رخ داد و عمق کینه تکفیریها رانسبت به شیعیان بخصوص مشتاقان اربعین حسینی آشکار کرد.
هردوی این حملات انتحاری بیانگر نومیدی تروریستها از پیشروی نیروهای عراقی در جبهههای جنگ با تکفیریها بود، هرچند به لحاظ تعداد، حملات تروریستی در عراق کاهش پیدا کرده است، اما حملات انتقام جویانه تکفیریها که بیشتر از سر یاس و ناکامی است همچنان ادامه دارد.
مهرماه گذشته پس از ماهها کشمکش سیاسی و تدارکات نظامی، حیدر العبادی عملیات بزرگ آزادسازی موصل را کلید زد. تاکنون بخشی از شرق این شهر در کنار دهها روستای حومه آزاد شده است. نیروهای عراقی از چهارسو شهر موصل را محاصره کردهاند. نیروهای حشد الشعبی موفق شدند بخشهای غرب موصل را امن کرده و تا مرزهای سوریه پیشروی کنند. آنان شهر تلعفر را آزاد کرده و گروههای تروریستی را بشدت تحت فشار گذاشتند. آخرین خبرها حکایت از مرحله جدید عملیات موصل دارد. مقامات دولت عراق قول داده بودند تا پایان سال جاری میلادی این شهر به طور کامل آزاد شود، اما بدی آب و هوا و حضور غیرنظامیان که تکفیریها از آنان به عنوان سپر دفاعی استفاده میکنند، تاکنون موجب کند شدن پیشرویها بوده است.
یمن؛جنگ جنگ تا پیروزی
گرچه انفجار تروریستی در یک مجلس عزا در صنعاء در روز 8 اکتبر که 140 کشته برجای گذاشت، بازتابی گسترده در شبکههای خبری داشت و یک بار دیگر عربستان را در مظان ارتکاب جنایت جنگی قرار داد، اما رژیم عربستان همچنان به جنگ تحمیلی خود علیه مردم مظلوم یمن ادامه میدهد. دولت کویت تابستان گذشته هرچند میزبان چند دور از گفتوگو بین طرفهای درگیر در یمن بود، اما این گفتوگوها به دلیل کارشکنیهای عربستان سعودی به نتیجه نرسید. درنهایت نیز وقتی طرح جان کری برای برونرفت از بحران یمن به میز مذاکرات آمد و دو طرف درگیری یعنی سعودیها از یک طرف و انصارالله و نیروهای علی عبدالله صالح از طرف دیگر با آن موافقت کردند، مقامات دولت مستعفی منصور هادی آن را نپذیرفتند و باز مذاکرات به شکست انجامید. درمجموع گفتوگوهای میانجیگرانه زیر نظر سازمان ملل متحد تاکنون نتوانسته است رخنهای در مواضع طرفهای درگیر به وجود آورد و بنابراین حل و فصل بحران یمن به سرنوشت جبهههای جنگ سپرده شده است. در طول یک سال گذشته نیروهای انقلابی وابسته به انصارالله از خود مقاومت بینظیری نشان داده و حتی در مواردی با شلیک موشکهای متنوع مواضع سعودیها را در خاک عربستان زیر آتش گرفتند. با این حال عربستان سعودی به کمک متحدان غربی خود و در سکوت مجامع بینالمللی به تجاوزات خود ادامه داده و بخصوص بارها مناطق مسکونی و غیرنظامی را در صنعاء، تعز و سایر شهرهای این کشور بمباران کرده است. این بمبارانها تا آنجا خسارتبار بود که در رسانههای جهانی رژیم عربستان به «رژیمی کودککش» شهرت پیدا کرد و یک بار نیز بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد نام عربستان سعودی را در فهرست سیاه رژیمهای کودک کش قرار داد، اما بلافاصله مقامات سعودی با تهدیدهای آشکار و پنهان خود دبیرکل سازمان ملل متحد را مجبور به عقبنشینی کردند.
لبنان؛ خیز جدید در عرصه سیاست
پیشنهاد سیدحسن نصرالله مبنی بر ریاست جمهوری میشل عون و نخستوزیری سعد حریری بنبست دوساله در لبنان را شکست و راه را برای تشکیل دولت جدید در این کشور هموار کرد. این پیشنهاد همزمان بود با شکافهای پیدرپی در جبهه 14 مارس به رهبری سعد حریری و حتی رویگردانی عربستان سعودی از او. بنابراین حریری پیشنهاد یادشده را غنیمت شمرد و از نامزدی میشل عون، رهبر جریان مسیحیان آزاد برای ریاست جمهوری لبنان حمایت کرد. وی پیشتر از نامزدی سمیر جعج و بعد از نامزدی سلیمان فرنجیه حمایت کرده بود، اما در هر دو مورد شکست خورد.
با حمایت حریری، میشل عون به ریاست جمهوری لبنان رسید و وارد کاخ بعبدا شد. پس از آن وی حریری را به عنوان نخستوزیر جدید لبنان معرفی کرد. حزبالله و گروه امل به رهبری نبیه بری گفتند به حریری رای مثبت خواهند داد. مسیحیان نیز تقریبا همین موضع را گرفتند. روز چهارشنبه هشتم دی ماه دولت حریری موفق شد از پارلمان رای اعتماد گرفته و به صورت عملی کارش را شروع کند. اسامی 30 نفر از وزرای پیشنهادی حریری که منتشر شد، نشان میدهد در این دولت تقریبا قدرت به صورت مساوی بین دو ائتلاف 14 و 8 مارس تقسیم شده است. مهمترین ماموریت دولت حریری تدوین قانون انتخابات و برگزاری آن در سال پیشروست. با برگزاری این انتخابات عرصه سیاسی لبنان آرایش جدیدی پیدا خواهد کرد و در آن نیروهای فعال حضوری تازه خواهند داشت. تجربه گذشته لبنان نشان داده است که جنگ و کشمکش در این کشور هرگز اثراتی مثبت نداشته و تنها گفتوگوهای چندجانبه و مسالمتآمیز است که میتواند مثمرثمر باشد.
فلسطین؛ رویاهای جدید
فلسطینیها بهرغم همه مشکلاتی که داشتند، از انتفاضه اخیر خود دست نکشیده و همچنان آن را ادامه میدهند. انتفاضهای که تقریبا با دستهای خالی انجام شده و با بیتوجهی رسانههای غربی مواجه است، حتی این رسانهها با اسم گذاشتن «انتفاضه چاقو» درصدد مخدوش کردن این انتفاضه برآمدند و مقامات دولت خودگردان نیز از آن اعلام برائت جستند. با این حال به شهادت آمارها و ارقام همین انتفاضه چراغ مقاومت را در فلسطین روشن نگهداشته و تاکنون بیش از 200 شهید تقدیم انقلاب فلسطین کرده است، هرچند سال گذشته میلادی شاهد جنگی تمامعیار یا عملیاتی خاص در فلسطین نبودیم، اما به صورتی تدریجی مقاومت فلسطینیها در قالب انتفاضه و اعتصاب غذای زندانیان (مقاومت معدههای خالی) ادامه داشت. در روزهای پایانی سال 2016 میلادی بود که در یک حرکت کمسابقه شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه 2334 را در محکومیت شهرکسازیها صادر کرد و از اسرائیل خواست فورا این روند را متوقف کند. تصویب این قطعنامه با 14 رای موافق و یک رای ممتنع (آمریکا) سیلی محکمی بر صورت بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر افراطی رژیم صهیونیستی بود.
پس از آن نیز اعلام شد جان کری، وزیر خارجه آمریکا طرحی جامع را برای حل بحران فلسطین آماده کرده است و قصد دارد آن را تا چند روز دیگر در کنفرانس صلح پاریس ارائه کند. هنوز جزئیات این طرح روشن نیست و از سوی دیگر معلوم نیست که طرفهای درگیر آن را قبول داشته باشند. برخی گزارشها حاکی از آن است که در این طرح تشکیل یک دولت فلسطینی در مرزهای 1967 و نیز پذیرفتن اسرائیل به عنوان یک «دولت یهودی» پیشبینی شده است. باید صبر کرد و دید در روزهای آینده طرفهای فلسطینی و اسرائیلی تا چه حد نسبت به این طرح روی خوش نشان داده یا این طرح قابلیت اجرایی خواهد داشت. برخی بر این باورند که اقدامات لحظه آخری آمریکا درباره فلسطین بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و نباید به آن دلخوش بود، اما برخی دیگر میگویند دولت اوباما قصد دارد در روزهای آخر و پیش از تحویل دادن دولت به دونالد ترامپ انتقام خود را از باند حاکم بر رژیم صهیونیستی بگیرد.
رحیم محمدی/ روزنامهنگار
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
برای بررسی کتاب «خلبان صدیق» با محمد قبادی (نویسنده) و خلبان قادری (راوی) همکلام شدیم