ضیافت تلویزیون در پاییز

سنتی دیرینه که همچنان مورد توجه مدیران شبکه‌های مختلف تلویزیون قرار داشته و پاییز امسال هم از این قاعده مستثنی نبوده است. به همین بهانه نگاهی به برنامه‌های مختلف تلویزیون بخصوص سریال‌ها در سه ماهه پاییز می‌اندازیم.

شبکه یک: از گشت ویژه تا فرمول یک صبحگاهی

شبکه یاد شده در این مدت تکرار سریال معمای شاه را به شکل روتین در دستور کار قرار داده تا پس از اتمام این قسمت‌ها، بخش‌های باقیمانده را هر شب روی آنتن ببرد. کاری که با توجه به تعدد قسمت‌های این مجموعه، درست و منطقی به نظر می‌رسد و می‌تواند در جذب مخاطبان بیشتر هم تاثیرگذار باشد. در ماه محرم هم شبکه اول سیما با توجه به هفته پلیس و تقارن آن با دهه اول محرم، سریال گشت ویژه را به کارگردانی مهدی رحمانی روی آنتن برد. طلا معتضدی و صادق خوشحال که نگارش فیلمنامه گشت ویژه را به عهده داشته اند برای روایت داستان خود از قالبی آشنا و تا حدود زیادی امتحان پس داده بهره گرفته و هر یک یا دو اپیزود را به داستانی مجزا به عنوان داستان اصلی اختصاص داده‌اند. داستان‌هایی که از دل پرونده‌های واقعی بیرون آمده و با مقداری تغییر به یک داستان مستقل با شروع و پایان تبدیل شده‌اند. این ساختار اپیزودیک برای آثار پلیسی بسیار مناسب به نظر رسیده و تنوع خوبی به آن می‌بخشد تا جایی که مخاطب به هیچ‌وجه احساس خستگی نکند. در واقع آنها در هر قسمت با شخصیت‌های تازه‌ای روبه‌رو می‌شوند که قصه جدیدی را روایت کرده و به سرانجام می‌رسانند. در این فرمول کلاسیک، نیاز به چند شخصیت ثابت وجود دارد تا اپیزودها همچون دانه‌های تسبیح پشت سر هم قرار بگیرند. فرمول یک با اجرای علی ضیا دیگر برنامه جدید تولیدی این شبکه است که صبح‌ها روی آنتن می‌رود. کاری با ریتم مناسب که برای شروع یک روز کاری، مناسب و جذاب به نظر می‌رسد. پرداختن به مسائل روز جامعه را می‌توان نقطه قوت فرمول یک به حساب آورد که گاه وجه ژورنالیستی آن حاشیه‌هایی را هم به وجود آورده است که نمونه آن را در قضیه پنالتی زدن بازیکن تیم صبا به مهدی رحمتی در جام حذفی فوتبال کشور شاهد بوده ایم.

شبکه 2 : برگ برنده‌ای به نام هشت و نیم دقیقه

این شبکه در فصل پاییز دست پری نسبت به شش ماهه اول سال داشته است: در ایام محرم مجموعه تلویزیونی در قصه‌ها زندگی می‌کنند ساخته داوود بیدل را روی آنتن برده و پس از آن سریال پربیننده هشت و نیم دقیقه به کارگردانی شهرام شاه حسینی را پخش کرد. اولی سریالی اپیزودیک است که هر داستان آن فقط در یک قسمت روایت شده و در آخر هم سرنوشت قهرمان‌ها و ضدقهرمان‌های آن مشخص می‌شود. همین امر هم به کمک این سریال آمده و مخاطب امروزی را که حوصله و صبر زیادی برای دنبال کردن داستان‌های طولانی ندارد پای گیرنده‌ها نشاند. در اینجا تمرکز نویسنده فیلمنامه روی قصه‌هایی با مضامین اخلاقی بوده که از این نظر شباهت‌هایی هم با سریال شاید برای شما اتفاق بیفتد دارد. اما پرمخاطب ترین برنامه این شبکه از آغاز سال تا به امروز، سریال هشت و نیم دقیقه است. هشت و نیم دقیقه برخلاف بسیاری از مجموعه‌های تلویزیونی ایرانی، نام جذاب و رمزآلودی دارد که برای مخاطب کنجکاوی برانگیز نشان می‌دهد. نکته مهمی که خیلی وقت‌ها از چشم سازندگان یک اثر تلویزیونی دور مانده و شهرام شاه حسینی آن را به مخاطبان کارش گوشزد کرده است. علی دادرس، آزیتا ایرایی و بابک کایدان به عنوان نویسندگان فیلمنامه هشت و نیم دقیقه در همان دو قسمت نخست، شخصیت‌های اصلی خود را به خوبی معرفی و رابطه میان آنها را به شکل مینیمال و فشرده طرح کردند. مثلث مهندس تاجیک و پسرهایش(احسان و امیر) هر چند که تا اندازه‌ای کلیشه شده به نظر می‌رسد اما در چارچوب قصه به خوبی جا افتاده و خبر از حوادثی می‌دهد که در آینده رخ خواهد داد. نقطه قوت این مجموعه هم فیلمنامه آن است که پیچ و تاب مناسبی داشته و از یک ضد قهرمان خوب پرداخت شده به نام فرزین سود می‌برد. از طرف دیگر نمی‌توان به بازی‌های خوب و استاندارد بهرنگ علوی، آشا محرابی و شبنم قلی خانی اشاره‌ای نکرد که شاه حسینی هماهنگی خوبی هم میان آنها به وجود آورده است. این شبکه همچنین در روزهای پایانی آذر مجموعه کمدی همسایه‌ها را به کارگردانی مهران غفوریان روی آنتن برده است؛ یک کمدی آپارتمانی با تیپ‌های آشنا و بازیگرانی که مخاطب از آنها پیشینه ذهنی خوبی دارد که برای مثال می‌توان به جواد رضویان، سیروس گرجستانی و خود غفوریان اشاره کرد. هر چند که برای قضاوت درباره آن باید صبر و قسمت‌های بیشتری را مشاهده کرد. البته این سریال در ادامه از شبکه نسیم پخش شد.

شبکه3: از حالا خورشید تا ماه و پلنگ

شبکه یاد شده در ایام محرم مبادرت به بازپخش مجموعه تلویزیونی وفا به کارگردانی محمدحسین لطیفی کرد که با توجه به قصه جذاب و نیز ساختار حرفه‌اش بار دیگر مورد توجه طیفی از مخاطبان قرار گرفت که نخستین بار پخش آن را به یاد نداشته‌اند. عاشقانه‌ای با محوریت ژوبین پناهی و دختری به نام وفا که به ماجرای جاسوسی پیچیده‌ای گره خورده و مخاطب را تا پایان همراه خود می‌کشاند. بازی خوب فرهاد قائمیان در کنار هانیه توسلی و پوریا پورسرخ از نقاط قوت آن به حساب می‌آید که باید به آن کارگردانی خوب لطیفی را اضافه کرد. سریال ماه و پلنگ ساخته احمد امینی تنها سریال غیر تکراری این شبکه است که امید زیادی هم به موفقیت آن می‌رفت. سعید مطلبی فیلمنامه آن را براساس فرمولی آشنا برای مخاطب نوشته و در آن از کلیشه‌ها بیشترین استفاده را برده است. ماه و پلنگ در دو بخش روایت می‌شود که بخش نخست آن با محوریت حاج صنعان و پسرش شکل گرفته که وکلایی جوان به نام محسن و ملکا آن را به بخش دوم پیوند می‌زنند. انتقام تم اصلی فیلمنامه ماه و پلنگ است که در پیشبرد داستان نقشی کلیدی ایفا می‌کند و در کنار آن تم‌های فرعی زیادی قرار داده شده است. با همه اینها بخش دوم این مجموعه با همه تنش‌هایش کیفیت بخش نخست را نداشته و به لحاظ شخصیت پردازی هم با مشکلاتی روبه‌روست. حالا خورشید با اجرای رضا رشیدپور دیگر برنامه شبکه سه در این فصل است که هر روز ساعت 7 و30 دقیقه روی آنتن می‌رود. یک جنگ ترکیبی گفت‌وگومحور که بسیار به اجرای رشیدپور متکی بوده و در عین حال از بخش‌های متنوعی هم بهره می‌برد که می‌تواند برای مخاطبان صبحگاهی این شبکه جذاب باشد.

شبکه 4: چشمی که به شب روشن شد

این شبکه هم که عموما برای مخاطبان نخبه خود برنامه‌سازی می‌کند، در فصل پاییز با چشم شب روشن به موفقیت چشمگیری رسید. در این برنامه محمد صالح علا همراه کارشناسان حوزه فرهنگ و هنر روبه‌روی مخاطبان قرار گرفته و گفت‌وگوهای جذابی را شکل داده‌اند. چشم شب روشن را می‌توان نسخه تازه‌ای از دو قدم مانده به صبح به حساب آورد که در زمان پخش خود مخاطبان بسیاری را پای گیرنده‌ها نشاند و جالب این‌که ستاره هردو برنامه کسی جز خود صالح علا نیست.

شبکه 5: مینی سریال لبه تیغ

شبکه پنج سیما در محرم امسال یک مینی سریال پنج قسمتی با عنوان لبه تیغ را به کارگردانی سیامک خواجه وند روی آنتن برد که با وجود برخورداری از یک تم جذاب نتوانست آنچنان که باید موفق عمل کند. مردی میانسال که زمانی ثروتمند بوده و حال ورشکست شده، در خیابان و هنگام رانندگی تصادف کرده و سهوا در یک دعوا باعث مرگ مردی همسن و سال خودش می‌شود. پسر جوان مقتول که رابطه سردی هم با پدرش داشته تصمیم به رضایت دادن دارد اما با مخالفت سفت و سخت پدر بزرگ خود روبه‌روست. پس از مرگ ناگهانی پدر بزرگ، مرد جوان که به مرور دلبسته هانیه(دختر قاتل پدر) خود شده، گذشت کرده و تصمیمش برای ازدواج با او را با خانواده هانیه در میان می‌گذارد که در نهایت به نتیجه‌ای نمی‌رسد. در این مینی سریال، شخصیت هانیه بهتر از بقیه از کار درآمده که در قبال پیشنهاد ازدواج مرد جوان منطقی برخورد می‌کند. البته در کنار این مجموعه باید به بازپخش سریال دختران حوا به کارگردانی حسین سهیلی زاده هم اشاره کرد.

شبکه نمایش: از رویای فرمانروای کره‌ای تا بازی قدرت خانه پوشالی

نمایش فیلم همچنان در صدر جدول پخش این شبکه بوده که در کنار آن سریال‌های غیر ایرانی هم به نمایش در آمده است. خانه پوشالی با بازی کوین اسپیسی و رویای فرمانروای بزرگ محصول کره جنوبی از جمله آنها به حساب می‌آیند که فصل پاییز روی آنتن رفته‌اند. اولی داستانی پیچیده در رابطه با کاخ سفید و سیاست‌های ایالات متحده است که کاملا متکی بر گره افکنی و ساختاری لابیرنت مانند شکل گرفته و در عین حال از بازی خوب اسپیسی هم در نقش اصلی خود بهره گرفته است. دومی هم سریالی هفتاد قسمتی است که داستان یکی از فرمانروایان کره‌ای به نام کیم چونچو را روایت می‌کند که به کمک یکی از فرماندهان خود دوران طلایی حکومتش را پایه‌گذاری می‌کند. بخش مهمی از این سریال گذشته کیم را به تصویر کشیده و راهی را که وی برای رسیدن به قدرت طی کرده به نمایش می‌گذارد. بازیگر نقش اول رویای فرمانروای بزرگ، چویی سو جونگ است که مخاطبان ایرانی او را با سریال امپراتور دریا می‌شناسند.

شبکه افق : مستندهایی جذاب

افق هم در این بازه زمانی سه ماهه برنامه‌های مختلفی را روی آنتن برد که طیف متنوعی را شامل می‌شد. از مستندهای جذاب تا آثاری از سینمای ایران در کنار جنگ‌های گفت‌وگو محور و مجله خبری افق. در کنار اینها نمی‌توان از بازپخش نسخه پالایش شده سریال دیدنی کوچک جنگلی ساخته بهروز افخمی هم به سادگی عبور کرد که همچنان سرزنده و با طراوات به نظر می‌رسد. در حوزه مستند هم می‌توان به مستند تنها وش اشاره کرد که روایتی است از وضعیت بغرنج زندگی آخرین بازماندگان نسل یوزپلنگ ایرانی و تلاش محققان برای یافتن تعداد بیشتری از آنها در مناطق مختلف کشور.

شبکه آی‌فیلم: مرور تاریخ تلویزیون با آینه و همسران

در این دوره سه ماهه، بازپخش مجموعه‌های تلویزیونی زیادی روی آنتن آی‌فیلم رفته که از جمله آنها می‌توان به آینه، حس سوم، یلدا، زیر هشت، همسران، آسمان من و کیف انگلیسی اشاره کرد. از میان آنها، آینه با توجه به این‌که سه دهه از زمان تولید آن گذشته جذابیت‌های زیادی برای مخاطبان داشته است. همین‌طور کیف انگلیسی که جزو سریال‌های فاخر تلویزیون به حساب می‌آید و جمعی از بهترین‌های سینما و تلویزیون را با خود دارد. همسران هم با توجه به این‌که نخستین سریال آپارتمانی موفق سیما به حساب می‌آید، می‌تواند برای علاقه‌مندان جدی‌تر تلویزیون و اهالی رسانه جالب توجه باشد.

محمد جلیلوند