زمزمه تغییر یارانه نقدی

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، درآمد دولت از اصلاح قیمت‌ها در چارچوب قانون هدفمندی یارانه‌ها در سال گذشته حدود 70 هزار میلیارد تومان بوده، اما تنها نیمی از این رقم به عنوان یارانه نقدی به مردم پرداخت شده است. درحالی که این آمار از نفع اقتصادی دولت از اجرای هدفمندی یارانه‌ها حکایت دارد، از سوی برخی مسئولان، پرداخت یارانه نقدی، مصیبت عظما شمرده می‌شود.

به گزارش جام‌جم، قانون هدفمندی یارانه‌ها از سال 89 اجرایی شد و بر این اساس هر یارانه‌بگیر 45 هزار تومان بابت جبران افزایش قیمت‌ها از دولت دریافت کرد، اما ارزش این رقم در طول سال‌های اخیر کاهش یافته و با وجود افزایش قیمت‌ها این رقم رشدی نداشته است. وجود تورم در سال‌های گذشته کشور، ثابت ماندن رقم یارانه و از سوی دیگر حذف یارانه افرادی که نیازمند دریافت یارانه هستند، از جمله معضلاتی است که مردم با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و دولت تاکنون اراده‌ای مبنی بر افزایش رقم یارانه نقدی حداقل برای اقشار کم‌درآمد نشان نداده است. اکنون درحالی لایحه برنامه ششم توسعه در مجلس در حال بررسی است و بودجه سال‌های آینده باید بر مبنای آن تهیه و تدوین شود که برخی نمایندگان مجلس خبر از اصلاح نحوه پرداخت یارانه نقدی می‌دهند.

هرچند در سال‌های اول اجرای هدفمندی یارانه‌ها، تراز آن منفی بود و دولت همه‌ساله مجبور به برداشت از منابع بودجه‌ای برای پرداخت یارانه نقدی می‌شد، اما با توجه به مثبت شدن تراز هدفمندی یارانه‌ها در یکی‌دو سال اخیر به علت کاهش قیمت نفت و فرآورده‌های نفتی وارداتی، به نظر می‌رسد مشکلی برای افزایش یارانه نقدی اقشار کم‌درآمد وجود نداشته باشد.

افزایش قدرت خرید مردم در برنامه ششم توسعه

دکتر هادی قوامی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در این‌باره به جام‌جم گفت: کاهش ارزش پول ملی در سال‌های اخیر باعث شده تا 45 هزار تومانی که در سال 89 با شروع هدفمندی یارانه‌ها پرداخت شد، اکنون ارزش 11 هزار تومانی داشته باشد.

وی افزود: اگر بخواهیم مبلغی با ارزش سال 89 به یارانه‌بگیران پرداخت کنیم، باید به هر یارانه‌بگیر حدود 180 هزار تومان یارانه بپردازیم. ارزش 45 هزار تومان در سال‌های اخیر یک‌چهارم شده است. قوامی تصریح کرد: در طول این سال‌ها، قیمت حامل‌های انرژی افزایش یافته و قدرت خرید مردم کاهش داشته است، اما مبلغی که هم‌اکنون به یارانه‌بگیران می‌دهیم قدرت خرید بالایی ندارد. این نماینده مجلس عنوان کرد: اگر افزایشی که در سال‌های اخیر در قیمت حامل‌های انرژی اتفاق افتاده را بخواهیم جبران کنیم، رقم یارانه باید حدود 250 هزار تومان باشد. وی با اعلام ارائه پیشنهادهایی در مجلس برای افزایش قدرت خرید یارانه‌بگیران ادامه داد: در ماده 12 لایحه برنامه ششم توسعه پیشنهادهایی در این‌باره مطرح شده است، اما باید منتظر مصوبات آن و تصمیمات نهایی صحن علنی مجلس باشیم تا بتوانیم در این خصوص اظهارنظر مطمئنی داشته باشیم.

یارانه نیازمندان افزایش یابد

مسعود رضایی، عضو کمیسیون تلفیق نیز در این‌باره به خبرنگار ما گفت: یارانه باید به افراد ضعیف پرداخت شود و برای این کار نیازمند تکمیل یک بانک اطلاعاتی در این زمینه هستیم. در سایر کشورها متناسب با رشد اقتصادی یارانه به افراد نیازمند پرداخت می‌شود و از آنجا که دولت ایران گزارش رشد اقتصادی را می‌دهد، باید یارانه اقشار ضعیف را افزایش دهد. عضو کمیسیون اجتماعی مجلس عنوان کرد: متاسفانه برای اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها خیلی برنامه‌ریزی دقیقی نداشتیم و به صورت فله‌ای کار را پیش بردیم و می‌خواهیم در بخش پرداخت یارانه نقدی و مسائلی از این قبیل بر مبنای دلسوزی اقداماتی را انجام دهیم، اما به میانه کار که می‌رسیم مشاهده می‌شود که هنوز منابع درآمدی و هزینه آن تعریف نشده است و مشکلات زیادی را به وجود می‌آورد.

رضایی ادامه داد: اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها به شکل فعلی دارای ایرادات زیادی است و باید یارانه افراد ثروتمند و همه افراد جامعه بجز خانوارهایی که عضو کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی هستند، حذف شوند و یارانه افراد کم‌درآمد افزایش یابد. این عضو کمیسیون تلفیق تصریح کرد: کار اصلی کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی شناسایی نیازمندان است و دولت می‌تواند از این بانک اطلاعاتی استفاده خوبی کند. زمانی که گفته می‌شود به روستاییان باید یارانه پرداخت شود، اشتباه بوده و باید تنها به نیازمندان پرداخت شود. برخی افراد هستند که در روستا فعالیت و تولیدات صادراتی انجام می‌دهند و این ارقام در زندگی آنها تاثیری ندارد، اما در این میان برخی افراد هستند که ماهانه 50 هزار تومان از سازمان بهزیستی کمک دریافت می‌کنند و پرداخت یارانه حتی با رقم بالاتر برای این افراد واجب است.

نیازمندان را دریابیم

دکتر شهاب نادری، عضو کمیسیون تلفیق نیز به خبرنگار ما گفت: هدفمندی یارانه از سال 89 به اجرا درآمد و برخی کالاها و خدمات روند اصلاح قیمتی را طی کرد و قرار شد که یارانه نقدی به افراد جامعه به منظور پوشش افزایش قیمت پرداخت شود، اما طبق دستور مجلس باید ثروتمندان از لیست یارانه‌بگیران حذف شوند و دولت نیز موظف به این کار است.

وی افزود: بررسی‌ها نشان می‌دهد دولت در حذف یارانه ثروتمندان، بانک اطلاعاتی لازم را نداشته و افرادی را از دریافت یارانه محروم می‌کند که نیاز زیادی به این مبلغ برای گذراندن امورات زندگی دارند.

نادری افزود: برخی خانوارها در سال هزینه‌های خود را با دو میلیون تومان کنترل می‌کنند و یارانه برای این افراد حتی با مبلغ بالاتر واجب است.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: رقم یارانه نقدی برای افراد نیازمند باید افزایش یابد و به منظور تحقق این موضوع تغییراتی در برنامه ششم توسعه حاصل می‌شود.

وی تاکید کرد: با توجه به درآمد دولت از محل اصلاح قیمت‌ها باید مصارف دولت نیز شفاف و مشخص شود که در چه بخش‌هایی هزینه و در چه بخش‌هایی درآمد کسب کرده است. اگر میزان تورم را در سال‌های اخیر در نظر گرفته شود، اکنون رقم یارانه باید بیش از این ارقام باشد، اما متاسفانه شنیده‌ها حاکی از آن است که یارانه افراد نیازمند نیز در حال حذف است.

پرداخت یارانه‌ها هدفمند نیست

همچنین سیدمهدی فرشادان، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس، با انتقاد از ضعف دولت در اصلاح مسیر هدفمندی یارانه‌ها گفت: در حال حاضر پرداخت یارانه هدفمند نیست و همه افراد جامعه نباید از این بخش منتفع شوند.

وی در گفت‌وگو با خانه ملت با بیان این‌که از زمان آغاز هدفمندی یارانه‌ها تاکنون تنها چهار میلیون و صد هزار نفر را حذف کرده‌ایم، افزود: این رقم در مقابل آمار بالای دریافت‌کننده یارانه نقدی بسیار زیاد است.

فرشادان با تاکید بر این‌که 75 میلیون ایرانی درحال حاضر یارانه دریافت می‌کنند، تصریح کرد: پرداخت یارانه به سبک و سیاق فعلی کمبود بودجه شدیدی برای کشور به همراه داشته است.

وی با بیان این‌که بیش از 40 میلیون نفر نیازی به دریافت یارانه ندارند، افزود: دولت باید با حذف یارانه این اقشار تولید کشور را به رونق نزدیک کند.

هدفمندی یارانه‌ها کسری ندارد

براساس محاسبات مرکز پژوهش‌های مجلس، سرجمع منابعی که از مصرف‌کنندگان داخلی بابت فروش حامل‌ها در سال 1394 جمع شده است حدود 6/69 هزار میلیارد تومان بوده است. پس از کسر مالیات بر ارزش افزوده و هزینه شرکت‌های دولتی از مبلغ مذکور، حدود 36 هزار میلیارد تومان به سازمان هدفمند کردن یارانه‌ها بابت پرداخت یارانه نقدی واریز شده است. به بیان دیگر برآورد می‌شود که در سال 1394 تنها نیمی از پول پرداختی مردم بابت گران شدن حامل‌ها، صرف بازپرداخت نقدی میان آنها شده است. با این حساب، می‌توان گفت هدفمندی یارانه‌ها اکنون کسری ندارد و به محل درآمدی دولت و شرکت‌های دولتی هم تبدیل شده است.

محمدحسین علی‌اکبری

اقتصاد