درباره مستند ـ مسابقه «خانه ما»

ترسیم سبک زندگی با مستند

راستش را بخواهید خود من هم گمان نمی‌کردم که می‌توان در قالب ساختار مستند هم مسابقه‌ای ترتیب داد و درواقع به یک ژانر ترکیبی رسید، اما مستند ـ مسابقه «خانه ما» نمونه‌ای از این مدل است که از ظرفیت مستند برای طراحی و اجرای یک مسابقه تلویزیونی استفاده کرده است.

کد خبر: ۹۶۳۹۷۹

مسابقه‌ای که صرفا سویه و کارکرد رقابتی و سرگرم‌کننده ندارد و قرار است نوعی فرهنگ سازی و آموزش مهارت‌های زندگی به شرکت‌کنندگان و بالطبع مخاطبان مستند داده شود. در واقع نوعی تجربه زندگی از طریق مشارکت و تماشاگر بودن یک مستند اتفاق می‌افتد. خانه‌ ما، مستند مسابقه‌ای خانوادگی است که به دنبال نگاهی تازه به روش‌های متفاوت مصرف‌ کردن است. سه خانواده در رقابتی حدودا یک ماهه به خرج گروه سازنده برنامه زندگی می‌کنند و با چالش‌هایی روبه‌رو می‌شوند. هر خانواده‌ای که فکر می‌کند الگوی مصرف خاص خود را دارد، می‌تواند در این مسابقه شرکت کند. البته انگیزه بالا برای تغییر و همراه شدن با مسابقه مهم‌ترین امتیاز برای حضور در این مسابقه است. خانه ما تلاش می‌کند از طریق طراحی یک مسابقه مدیریت خانه و خانواده و در حقیقت الگوسازی اقتصاد خانوار را عملیاتی کرده و بیاموزد که چگونه می‌توان ارتباط منطقی بین دخل و خرج برقرار کرد. یکی از کارکردهای این مستند نمایش جلوه‌های متعدد و گوناگونی از سبک زندگی و سویه معیشتی و اقتصادی آن است. ازجمله این کارکردها این است که هم شرکت‌کنندگان و هم بینندگان برنامه می‌توانند با شیوه‌ها و روش‌های درست مصرف بهینه یا مدیریت کارآمد و موثر معیشتی خانوار آشنا شده و از آن در زندگی شخصی خود استفاده کنند. به عبارت دیگر مستند خانه ما در پس ایجاد سرگرمی در قالب مستند که یک نمونه خلاقانه و نوآورانه در این ژانر است، روش‌های درست زیستن یا شیوه‌های غلط اقتصاد خانوار را در معرض نگاه و قضاوت مخاطب قرار می‌دهد که از دل آن می‌توان به آموزه‌های راهگشایی برای بهبود و ارتقای کیفی زندگی رسید. متن گفتار و نریشنی که روی مستند گذاشته شده هم شور و هیجان بیشتری به این رقابت بخشیده و هم با توجه به لحن و نوع بیان گوینده، وجوه طنز هم به اثر بخشیده که منجر به تلطیف آن می‌شود.

واقعیت این است که مستندهای از جنس و ساختار خانه ما فارغ از کارکردهای ذاتی یک اثر مستند می‌تواند در ترسیم و تبیین سبک زندگی صحیح و در واقع الگوی سالم زندگی نقش موثری داشته و بتواند از این طریق نقش پیش گیرنده و آسیب‌شناسانه در حوزه خانواده داشته و هم روش‌های بهزیستی را به مخاطب بیاموزد. این رویکرد و گفتمان تازه در مستندسازی با توجه به بحران‌های زیستی و اجتماعی در جامعه ما بشدت نیاز است و می‌تواند علاوه بر سرگرمی و انتقال پیام در تربیت شهروندان موثر و مثبت نیز نقش ایفا کند. ساخت مستندهایی از این دست یک ضرورت اجتماعی است نه لزوما تامین برنامه.