نوای چمریانه در لرستان

سوگواری روز عاشورا در لرستان دیدنی است و زمانی دیدنی‌تر و حزن‌انگیزتر می‌شود که دسته‌های سرنا و دهل، نوای کهن چمری را با دست‌ها و زنجیرهایی همراه می‌کنند که بر سینه و شانه فرود می‌آید. سرنا و دهل، این دو یار جدانشدنی که هزاران سال است پایکوبی‌ و شیون مردمان این دیار را همراه بوده‌اند، امروز در روز عاشورا نوای مقامی چمریانه را در سوگ سردار سرخی می‌نوازند که پرچم‌دار قیام روشنایی در برابر ظلم و ستم تاریخ است.

آیین چهل‌منبری نیز از دیگر سنت‌های رایج در لرستان است، به‌طوری‌که جمع زیادی از زنان لرستانی و حتی در برخی موارد، مردان در روز تاسوعا این آیین را به‌جا می‌آورند. از دقایق اولیه صبح تاسوعا، دختران چهل‌منبری با پای‌برهنه و صورت‌های پوشیده، شهر را با شمع‌های حزن‌انگیز روز تاسوعا زینت می‌بندند تا حاجت خود را از باب‌الحوائج در روز شهادتش طلب کنند. خیمه‌ها و تکیه‌های دایر شده در سطح شهر و مراسم روضه و سقاخانه‌ها مملو از شمع‌های حاجت است؛ شمع‌هایی که هرکدام از یگانه جوانمرد روز تاسوعا طلب نیاز می‌کنند و عاشقانه در حزن و اندوه این روز می‌گریند.صحنه آب شدن شمع‌ها که در کنار هر خیمه و تکیه دایر شده در سطح شهر خرم‌آباد، شهر را پر از بوی اشک و ماتم کرده و چشم‌ها را اشکبار می‌کند. شمع‌ها امروز پیام‌آور غم و اندوه‌اند و حامل راز و نیاز.خیابان‌های شهرهای مختلف لرستان بویژه خرم‌آباد و بروجرد از همان دقایق اولیه صبح امروز مملو از حاجتمندانی است که چهل شمع خود را با ذکر مصیبت قمر بنی‌هاشم روشن کردند و در فراق باب‌الحوائج اشک می‌ریزند. بانوان در ادای این سنت از ابتدای حرکت خود تا پایان روشن کردن آخرین شمع در منبر و مراسم عزاداری چهلم، روزه سکوت می‌گیرند و تنها با ذکر مصیبت کربلا و دعا و مناجات در مسیر حرکت می‌کنند.

در این سنت بومی زنان با نیت‌های درونی خود مهر سکوت بر لب می‌زنند و تنها با زمزمه و ذکر کلمه الله یا فرستادن صلوات بر محمد (ص) و خاندان پاکش، مسیر حرکت خود را ادامه می‌دهند.شرکت‌کنندگان در این آیین در شهر خرم‌آباد بویژه محله‌های قدیمی این شهر در طول برگزاری مراسم با حضور در چهل‌منبر مختلف، چهل حبه قند یا نقل را در این محل‌ها به‌جای می‌گذارند و در منزل چهلم، برای ادای دین خود، قند یا وسیله‌ای کوچک از این منزل برمی‌دارند.همچنین برخی بانوان لرستانی در آخرین حسینیه یا سقاخانه، آخرین شمع خود را روشن می‌کنند و با برداشتن یک شمع از آن منبر به انتظار برآورده شدن حاجت خود تا تاسوعای آینده می‌مانند.

فاطمه سعادت

جام‌جم لرستان