فضای مجازی تهدید نیست

فضای مجازی یکی از واقعیت‌های دنیای معاصر است که باید آن را به خودی خود مورد توجه قرار دهیم و بپذیریم. تفسیر فضای مجازی به عنوان یک تهدید علیه رسانه‌های مکتوب، اشتباهی محض است و قابل پذیرش نیست. واقعیت این است که دنیای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، دارای ویژگی‌های خاصی هستند و توانمندی‌هایی دارند که آنها را نسبت به رسانه‌های مکتوب جذاب‌تر کرده است، اما نباید این ویژگی‌ها به عنوان تهدیدی علیه رسانه‌های مکتوب مطرح شوند.

کد خبر: ۹۴۷۵۳۹

این موضوع واقعیت دارد که شبکه‌های اجتماعی، توانمندی‌هایی دارند که رسانه‌های مکتوب این توانایی‌ها را در اختیار ندارند. مثلا سرعت انتشار اخبار در فضای مجازی بسیار بالاست و مطالب در آن به‌روز است و رسانه‌های مکتوب توانایی رقابت با شبکه‌های اجتماعی را در این زمینه ندارند. همچنین، کم‌هزینه بودن و براحتی در دسترس بودن از دیگر ویژگی‌های منحصر به فرد فضای مجازی به شمار می‌رود.

نگاهی به واقعیت‌های موجود در جامعه نشان می‌دهد که روند استفاده از فضای مجازی در آینده نیز ادامه خواهد داشت. نمی‌توان تصور کرد فضای مجازی و بهره‌گیری از آن، یک تب و تاب زودگذر است و بر اثر گذر زمان به فراموشی سپرده می‌شود. مردم تشنه دانستن و اخبار جدید هستند و شبکه‌های اجتماعی این نیاز را در جامعه برآورده کرده‌اند و به این ترتیب، دلیلی برای کنار رفتن شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی وجود ندارد. از سویی دیگر، شبکه‌های اجتماعی فقط با هدف وقت‌گذرانی مورد استفاده قرار نمی‌گیرند، بلکه تعداد زیادی از افراد در حوزه کاری خودشان در این شبکه‌ها فعالیت می‌کنند. البته، تنها در یک صورت امکان کنار گذاشته شدن شبکه‌های اجتماعی وجود دارد و آن هم زمانی است که امکانات و رسانه‌هایی مدرن‌تر به حوزه اجتماع وارد شوند.

برای تحلیل درباره نحوه استفاده از شبکه‌های اجتماعی باید بگوییم که همواره رسانه‌ها در بستر جامعه تحلیل می‌شوند. انحرافاتی که در فضای مجازی مشاهده می‌کنیم نیز ریشه در جامعه دارد و نکته مهم این است که رسانه‌ها هرگز خودشان علت نیستند، بلکه آنها معلول هستند. یعنی اگر در جامعه کژی‌هایی وجود دارد، علت آنها رسانه‌ها نیستند، بلکه کژی‌های موجود در فضای مجازی ریشه در جامعه دارد.

در حال حاضر، بعضی اخبار مبنی بر بروز برخی طلاق‌ها در جامعه بر اثر استفاده از فضای مجازی منتشر می‌شود و در صورتی که این آمار و اخبار صحیح باشد، باید گفت طلاق‌ها معلول فضای مجازی نیستند، بلکه مشکل از کاربران است. کاربران آن گونه که باید تحت تعلیم قرار نگرفته‌اند که چگونه از فضای مجازی به عنوان یک فرصت بخوبی بهره ببرند و از آن در جهت پیشرفت خودشان استفاده کنند.

از سویی دیگر، فیلتر کردن شبکه‌های اجتماعی نیز به حل مشکل کمک نمی‌کند و احیانا افراد علاقه‌مند به طرق گوناگون به شبکه‌های موردنظرشان دسترسی پیدا می‌کنند و همچنان ناهنجاری‌ها ادامه می‌یابد. در واقع شبکه‌های اجتماعی کاربردهای منفی و مثبت زیادی دارند و با توجه به نوع استفاده از آنها، عملکردشان در جامعه متفاوت می‌شود.

موضوع مهم که باید به آن بپردازیم این است که فرهنگ‌سازی در جامعه برای استفاده صحیح از امکانات باید از مقاطع پایین تحصیلی و سنین کم آغاز شود. ارتباط برقرار کردن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با وزارت آموزش و پرورش در اینجا ثمربخش خواهد بود. باید به کودکان آموزش داده شود که چگونه از فضای مجازی و امکانات دیگر بخوبی بهره گیرند و همچنین باید مخاطرات این فضا برای آنها تشریح شود. از سوی دیگر، رسانه‌ها باید با جدیت به این موضوع ورود کنند و در جهت ایجاد فرهنگ صحیح استفاده از امکانات نوین گام بردارند.