یک قل دو قل با بچه‌هـا

این روزها این‌گونه تبلیغات به‌وفور دیده می‌شود. هر روز شمار کسانی که دوست دارند در مورد فرزندشان نقش تعیین‌کننده‌تری داشته باشند بیشتر می‌شود و هر روز دانش پزشکی این مداخلات را امکان‌پذیرتر می‌کند.

حتی کم نیستند کسانی که از دوقلو داشتن و توجه مردم به فرزندان دوقلویشان خوششان می‌آید و فکر می‌کنند یک بار زایمان می‌کنند و دو فرزند به دست می‌آورند. گذشته از کسانی که دوست دارند صاحب دوقلو باشند، کسانی نیز هستند که با چنین پدیده‌ای غافلگیر می‌شوند. اما آیا می‌توان جلوی دوقلوزایی را گرفت؟ آیا دوقلوزایی با مداخلات پزشکی صحیح است؟ این مداخلات چقدر می‌تواند به نفع مادر و فرزندانش باشد و چقدر به ضرر آنها تمام می‌شود؟ آیا والدین حق دارند در مورد همه چیز فرزندشان تصمیم بگیرند و دوقلو بودن یا نبودن، دختر یا پسر بودن و ... را تعیین کنند؟ کارشناسان نظر می‌دهند.

آسیب‌های روانی چند قلوزایی

دکتر بدرالسادات بهرامی در مورد آسیب‌های روانی دوقلو داشتن برای کودک و خانواده می‌گوید: یک مادر به عنوان یک انسان توانایی‌های محدودی دارد و دو سه تا شدن فرزندان به طور ناگهانی مسئولیتش را چند برابر می‌کند.

اولین مشکل با صرف انرژی چند برابر خود را نشان می‌دهد. تا جایی که مادر ناچار می‌شود برای بچه‌ها کم بگذارد. بخصوص اگر پیش از بارداری دوقلو، فرزند دیگری هم داشته باشد. توجه نداشتن یکسان و محبت مورد نیاز به کودکان در مراحل رشد به آنان لطمه می‌زند.

اگر مادر برای رفع این مشکل از استخدام پرستار کمک بگیرد نیز بار مالی مضاعفی به خانواده تحمیل می‌شود.

این روان‌شناس و مشاور خانواد احتمال بروز افسردگی بعد از زایمان را در مادران 70 درصد می‌داند که در این مادران بیشتر بروز می‌کند.

وی به خانواده‌ها هشدار می‌دهد در صورت بروز این مشکل با کمک به مادر و همکاری خویشاوندان از بار مسئولیت‌ها و فشارهای روانی و جسمی او بکاهند.

مادران این کودکان تا پیش از سه‌سالگی فرزند خود به همکاری دیگران نیاز دارند تا زمانی که آنها مهارت‌های خود مراقبتی را بیاموزند و امکان سپردن آنها به مهدکودک فراهم شود.

تبعیض و مقایسه شدن

بچه‌های دو قلو از مقایسه شدن و تبعیض بسیار آسیب می‌بینند. دکتر بدرالسادات بهرامی به والدین توصیه می‌کند: ضمن صرف وقت مناسب با این کودکان از مقایسه آنها با یکدیگر بپرهیزید.

این روان‌شناس معتقد است: معمولا والدین یکی از دو قل را به دیگری ترجیح می‌دهند و این برتری‌جویی را نشان می‌دهند. دکتر بهرامی به همسران مادران دارای دوقلو توصیه می‌کند احساس مسئولیت بیشتری در خانه و ایفای نقش پدری داشته باشند و در بچه داری به مادر خانواده کمک کنند و از زمانی که به خانه می‌رسند شیفت کاری بچه‌داری را از مادر تحویل بگیرند تا او هم دمی آسایش داشته باشد.

دوقلوزایی طبیعی

دکتر ندا مقتدری، متخصص زنان و زایمان معتقد است سابقه بارداری چندقلو از عواملی است که شانس دوقلوزایی شما را افزایش می‌دهد. زنان دارای سابقه چندقلوزایی چهار برابر بیشتر ازدیگران شانس چندقلوزایی مجدد دارند. این متخصص زنان و زایمان داشتن سابقه خانوادگی و ژنتیک و چاقی و بلندی قد را از عوامل طبیعی چندقلوزایی می‌داند و می‌افزاید: مادران چاق در صورت دو قلوزایی، اغلب دوقلوهای همسان خواهند داشت.

این متخصص یکی دیگر از عوامل دوقلوزایی طبیعی را سن بالا ذکر می‌کند و می‌گوید: سرعت تخمک‌گذاری با افزایش سن به مرور افزایش می‌یابد و تقریبا یک پنجم درصد مادرانی که بالای 45 سال باردار می‌شوند، فرزندان چندقلو دارند. یکی دیگر از عوامل طبیعی بارداری چند قلو، باردار شدن هنگام شیردهی به فرزند است که شانس داشتن فرزند دوقلو یا چندقلو را 9 برابر افزایش می‌دهد.

دوقلوزایی مصنوعی

اگر از رژیم‌های غذایی و تجویز داروهای شیمیایی و هورمونی که با هدف دوقلوزایی انجام می‌شود بگذریم، روش‌های کمک باروری نیز به طور چشمگیری چندقلوزایی را افزایش داده است.

نگاهی به تالارهای گفت‌وگوی مادرهای در انتظار فرزند یا دارای قصد بچه‌دار شدن این واقعیت را نشان می‌دهد که در این دور همی‌های مجازی خانم‌ها از هم روش‌های غیراصولی دوقلوزایی را می‌پرسند و برخی با قرص‌های هورمونی و تحریک تخمک می‌خواهند به مقصود خود برسند بدون ‌این‌که مشکل ناباروری داشته باشند.

روش‌های کمک باروری و لقاح در محیط آزمایشگاهی یا IVF به طور چشمگیری چندقلوزایی را افزایش داده، اما این یک روش پزشکی پذیرفته و مسئولانه برای بارداری دوقلوی خود خواسته نیست بلکه دوقلوزایی از عوارض این نوع مداخله پزشکی در درمان ناباروی به شمار می‌رود.

آسیب‌های جسمی چندقلوزایی

اولین بارداری اگر به صورت دوقلوزایی در سنین بالا باشد خطراتی مانند سقط جنین و دیابت بارداری را می‌تواند در پی داشته باشد. افزایش احتمال مشکلات ژنتیک برای جنین یکی دیگر از این خطرهاست.

متخصصان برای چندقلوزایی، خطرات و عوارضی مانند فشار خون بارداری و تولد نوزاد نارس را پیش‌بینی می‌کنند.

زایمان زودرس یکی از عوارض جدی است که سلامت دوقلوها را تهدید می‌کند زیرا رشد جنین‌ها در ماه‌های آخر و فشار به رحم مادر، می‌تواند زمان زایمان را جلو بیندازد.

ناراحتی‌های تنفسی یکی از مشکلاتی است که پزشکان در مورد این نوزادان پیش بینی می‌کنند. بخصوص اگر زایمان زودرس باشد نارس بودن ریه‌ها لزوم ماندن آنها در بخش مراقبت‌های ویژه را ضروری می‌کند.

وزن کم نوزاد و ضعف او برای مکیدن شیر، نیاز او به دفعات بیشتر شیردهی و خستگی مادر از شیر دادن به آنها به صورت مکرر و غفلت از نیازهایشان از جمله مشکلاتی است که ممکن است رخ دهد.

پای درددل مادرها

درد محل سزارین از یک سو و درد سینه‌ها به خاطر مکیدن‌های بی‌وقفه نوزادان دوقلو از سوی دیگر، مادر تازه‌زا را کلافه کرده است.

مریم نویدی مادر دو دختر دوقلو است که حدود یک ماه از تولد آنها می‌گذرد.

مریم می‌گوید: خیلی دوست داشتم دوقلو داشته باشم و چون سابقه خانوادگی دوقلوزایی هم داریم، آماده این موضوع بودم. اما هرگز فکر نمی‌کردم این کار اینقدر دشوار باشد. حس می‌کنم بدنم و زخم‌های زایمانم هرگز ترمیم نمی‌شوند از بس که این دو بچه را روی شکمم می‌گذارم تا شیر بخورند. بعضی وقت‌ها آنها شیر می‌خورند و من گریه می‌کنم. باور نمی‌کنید با وجود این‌که خیلی کوچک هستند به هم حسودی می‌کنند و به محض این‌که یکی شیر می‌خواهد آن یکی هم شروع به گریه می‌کند. الان اگر بخواهم کسی را نفرین کنم می‌گویم خدا به او دوقلو بدهد.

سهیلا نراقی 39 ساله دارای دو کودک 22 ماهه است. او می‌گوید: هنوز نمی‌توانم به تنهایی آنها را بخوابانم، هنوز نوبتی در منزل مادرم می‌مانند و از این موضوع خیلی عذاب می‌کشم. حاملگی خیلی سخت و پر استرسی داشتم ولی مدام فکر می‌کردم وقتی آنها به دنیا بیایند هر کدام در تخت خود می‌خوابند و با هم بازی می‌کنند ولی واقعیت با رویا فرق دارد. دوقلو خیلی شیرین است
ولی از دور.

ماندانا ملاعلی