سریال بی‌لیاقتی آل‌سعود

زائرانی که پیشتر فاجعه منا را به چشم دیده بودند می‌دانستند انگار باز همان حادثه جان گرفته است اما بخت یارشان بود که حادثه محدود شد و مثل منا بیش از 2000کشته روی دست عربستان نگذاشت و با مصدومیت 18 عمره گزار مهار شد.

اولین گزارش از حادثه را روزنامه ریاض چاپ عربستان منتشر کرد. ریاض از ازدحام جمعیت در صحن‌های مسجدالحرام نوشت؛ جایی نزدیک هتل دارالتوحید که شلوغی باعث آسیب‌دیدگی و احساس خفگی زائران شده بود.

گرچه این حادثه هنوز تا همین ساعت که خبر را می نویسیم، کشته‌ای نداشته است اما برای همه کشورهای مسلمان جهان، داغ منا،‌ خونبارترین حادثه تاریخ برگزاری حج را تازه می‌کند بویژه برای ما ایرانی‌ها که با 465شهید، بیشترین زائران کشته شده را در میان کشورهای آسیایی داشتیم.

از فاجعه منا کمتر از یک هفته گذشت که کشورهای اسلامی، عربستان را به ضعف در مدیریت حج متهم کردند و ساده‌لوحانه خواستند آل‌سعود،‌ تضمین بدهد که امنیت زائران را تامین می‌کند تا حادثه دیگری رخ ندهد اما عصر این جمعه مکه شاهدی بود بر این که عربستان، ارزشی برای جان مهمان‌هایش قائل نیست و حالا زنگ خطر بار دیگر برای همه مسلمان‌ها به صدا درآمده است تا یادشان بیندازد تکرار فاجعه منا با توجه به سوء‌مدیریت عربستان در تمتع و عمره و طمعش برای حفظ مسند مدیریت، بعید نیست و انگار باید ذهن‌ها را برای وقوع حوادثی مشابه آماده کنیم.

ایران راهکار داد، نشنیده گرفتند

«اگر ایام تمتع بود، مسلما شمار آسیب‌دیدگان بسیار بیشتر بود.» این تحلیل سعید اوحدی است؛ چیزی که او در گفت‌وگو با ما، اسمش را خوش اقبالی زائران می‌گذارد اما بی‌تلفات بودن این حادثه باعث نمی‌شود رئیس سازمان حج و زیارت فراموش کند از بی‌کفایتی عربستان سخن بگوید و ماجرای منا را پیش نکشد و افسوس نخورد که اگر عربستان در آن ماجرا توانایی مدیریت بحران داشت، آمار چند هزار نفری آسیب دیده‌ها و کشته‌های منا در کارنامه حج‌گردانی‌اش ثبت نمی‌شد.

ایران گرچه بیشترین زائران شهید را در این حادثه داشت اما آن طور که اوحدی تعریف می‌کند در مذاکراتی که مقامات ایرانی با عربستان داشتند، سخاوتمندانه تجربیاتش را در اختیار مسئولان حج در عربستان گذاشت و به آنها آموخت چگونه زائران را در کوتاه‌ترین زمان با خدمات پزشکی اورژانس مرتبط کنند و چطور ایستگاه‌های امدادی در مکان‌های پرازدحام ایجاد کنند و خلاصه با چه روشی بحران را به‌سرعت مدیریت کنند اما عربستان توصیه‌ها را نشنیده گرفت همان طور که با کارشکنی مذاکرات را کور کرد و دست آخر باعث شد کشورمان از حج امسال انصراف بدهد.

عربستان صاحب حج نیست

«چه کسی گفته عربستان مالک حج است؟» این پرسش، در ابتدا به طور محدود مطرح شد، اما پس از فاجعه منا خیلی‌ها با صدایی رسا بار دیگر آن را مطرح کردند، کسانی مانند آیت‌الله ناصر مکارم‌شیرازی، از مراجع تقلید که دل آزرده از فاجعه منا، بی‌پرده‌پوشی خطاب به همه مسلمانان، درباره احساس مالکیت عربستان نسبت به حرمین شریفین ابراز نگرانی کرد و خواست هرچه زودتر تکلیف مدیریت حج روشن شود، همان جا که گفت حرمین شریفین از نظر مراسم حج «باید» در اختیار سازمان همکاری اسلامی باشد و نمایندگانی از همه کشورها در آن حاضر شوند، چون به گواه تجربه، عربستان نمی‌تواند حج را اداره کند.

موافقان آیت‌الله مکارم‌شیرازی برای گرفتن مدیریت حج از عربستان کم نیستند، یکی از آنها ابوالفضل حسن‌بیگی است؛‌ نماینده مجلسی که حالا در جایگاه نایب‌رئیس دوم کمیسیون امنیت ملی می‌نشیند و به ما می‌گوید آل‌سعود لیاقت اداره حج را ندارد اما سال‌هاست با حمایت آمریکایی‌ها بر مسند مدیریت این فریضه تکیه کرده‌اند در حالی که سوءمدیریت‌شان هر سال را برای زائران آبستن حوادث مرگبار کرده است.

حرف حسن‌بیگی و خیلی از نمایندگان دیگر مجلس این است که اگر همه کشورها زائر به عربستان می فرستند پس همه‌شان صاحب این مراسم عبادی هستند و باید سهمی در اداره‌اش داشته باشند و به همین خاطر باید هیاتی از کشورهای اسلامی زمام امور عمره و تمتع را دست بگیرند و امنیت و انضباطش را تامین کنند و هرچند، خون ریخته زائران شهید در حوادث گذشته عربستان تا همیشه تاریخ از دامن آل‌سعود پاک نمی‌شود اما دست‌کم راه را بر تکرار حوادث مشابه ببندند.

مریم یوشی‌زاده

دبیر گروه جامعه