ریزگرد‌ها؛ بلای جان مردم

ریزگردها آسمان را تیره و تار کرده‌اند، آلودگی هوا در برخی شهرها مانند خرم‌آباد تا 29 برابر حد مجاز گزارش شده، روزی نیست که فرودگاه‌ها از لغو شدن پرواز‌ها خبر ندهند و تصاویر ماسک‌زده شهروندان در شبکه‌های اجتماعی دست به دست نشود، شهروندانی که تمام هم و غم‌شان این روزها راحت نفس کشیدن است، صدای درخواست‌های کمکشان همه جا شنیده می‌شود؛ از فضای مجازی بگیرید تا ارتباط‌هایی که با رسانه‌های مختلف برقرار می‌شود.

برای نمونه کم نبوده‌اند افرادی که از برنامه‌های تلویزیونی مانند ماه عسل خواسته‌اند به این موضوع بپردازد یا افرادی که با ایجاد کمپین تلاش می‌کنند مظلومیت‌شان را فریاد بزنند یا آنهایی که با برخی کارشناسان برنامه‌های زیست‌محیطی همذات‌پنداری می‌کنند و پای برنامه‌هایی مانند «تیتر امشب» تلویزیون می‌نشینند؛ برنامه‌ای که شنبه شب با حضور سعید متصدی، معاون محیط‌زیست و پرویز کردوانی، جغرافیدان و کارشناس پیشکسوت محیط‌زیست برگزار شد، اما وقتی بحث درباره نقش سیاستگذاری‌های دولت‌های مختلف بر ایجاد، استمرار و گسترش جریان ریزگردها بالا گرفت، کردوانی برنامه را به نشانه اعتراض ترک کرد.

تصمیمات تازه

هرچند ریزگردها هر سال جدی‌تر از گذشته زندگی مردم را تهدید می‌کند، اما مسئولان ادعا می‌کنند تلاش‌های زیادی برای کنترل شرایط انجام می‌دهند. برای نمونه دیروز ایرنا گزارش داد که نشست اضطراری به منظور بررسی وضع پدیده ریزگردها در استان‌های کشور با حضور وزرای کشور،‌ بهداشت، جهاد کشاورزی، دفاع، راه و شهرسازی، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست،‌ معاون سازمان علمی و فناوری، رئیس امور کشاورزی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و استانداران کرمانشاه،‌ خوزستان،‌ فارس، ‌ایلام و گلستان تشکیل شد.

این در حالی است که کارشناسان معتقدند مساله ریزگردها داستان تازه‌ای نیست و از قدیم برای مهار آن در کشور برنامه‌هایی در دستور کار قرار داشته، اما به دلیل غفلت از این روزها ریزگردها از کنترل خارج شده است، شاید به این دلیل است که فارس از قول مدیر ملی مقابله با پدیده گرد و غبار سازمان محیط زیست نوشته با توجه به این که منشأ گرد و غبار روزهای اخیر در کشور، خارج از مرزها قرار دارد، مردم امیدی به حل مشکل ریزگردها تا 50 سال آینده نداشته باشند.

منابع طبیعی اولویت نیست

مساله ریزگردها در کشورمان داستان تازه‌ای نیست، اما نپرداختن به آن چند سالی است خبرساز شده، زیرا شهروندان زیادی تحت تاثیر شرایط ایجاد شده سلامت و زندگی‌شان تهدید می‌شود و صدایشان نیز آن طور که باید شنیده نمی‌شود.

دکتر هادی کیادلیری، رئیس دانشکده منابع طبیعی در گفت‌وگو با جام‌جم درباره دلایل مهار نشدن مساله ریزگردها در کشور می‌گوید: منشا بخشی از گرد و غبار در خارج از کشور قرار دارد بنابراین در دسترس نیست، افزون بر این اعتبار ناچیزی برای مقابله با پدیده ریزگردها اختصاص می‌یابد.

به نظر او، منابع مالی در این بین حرف اول را می‌زند، اما وزارت خارجه نیز باید برای کنترل این مشکل با کشورهای منطقه تعامل خوبی برقرار کند؛ زیرا به لحاظ فنی ایران تجربه خوبی در مدیریت این مساله دارد.

این درحالی است که باید از تخریب جنگل‌های زاگرس نیز به عنوان دلیلی برای طغیان ریزگرد‌ها نام برد؛ چراکه هر هکتار جنگل سالانه 60 تن ریزگرد را در خود رسوب می‌دهد.

اما آن طور که کیا دلیری می‌گوید، برخی روستاییان نیز به دلیل فقر یا نداشتن اطلاعات دست به تخریب جنگل می‌زنند تا بتوانند زراعت کنند به همین دلیل زمینه برای افزایش ریزگردها مهیا می‌شود.

رئیس دانشکده منابع طبیعی معتقد است در کشورمان حفظ منابع طبیعی اولویت مسئولان نیست به همین دلیل مشکلات در این حوزه حل نشده باقی می‌ماند.

او تصریح می‌کند: اکنون بازار کاری برای کارشناسان منابع طبیعی وجود ندارد به همین دلیل تمام دانشگاه‌های منابع طبیعی در شرف تعطیل شدن هستند.

با توجه به اظهار نظر کارشناسان، برای کنترل ریزگرد‌ها باید بستر قانونی و فرهنگی مناسبی در کشور فراهم شود، افزون براین مسئولان با در نظر گرفتن راهکارهای کوتاه مدت مانند تلاش برای مقاوم کردن شهروندان در برابر این پدیده مثل توزیع ماسک‌های مناسب، گسترش خدمات بهداشت و درمان، ارائه تسهیلات ویژه برای استفاده از سیستم‌های تهویه هوای مناسب و بالابردن سطح خدمات الکترونیک برای کاهش رفت و آمد در سطح شهر شرایطی ایجاد کنند تا شهروندان کمتر آسیب ببینند.

مهدی آیینی

جامعه