سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
صبر و حوصله داشتن یکی از مولفههای اساسی در بلوغ عاطفی و فکری در فرد است. بسیاری از افراد به دلیل مجهز نبودن به این خصیصه، در بزرگسالی دچار لطمات عدیدهای میشوند. صبر ویژگی است که با آموزش و کسب تجربه فرا گرفته میشود و چهبسا بهترین زمان پرورش آن نیز، زمان کودکی هر فردی است. اگر میخواهید فرزندی صبور پرورش دهید بهتر است از همین کودکی دست به کار شوید و به فرزندتان آموزش دهید که چگونه در مواجهه با مسائل سخت و دشوار زندگی، آرامش درونی خود را حفظ کرده و صبوری پیشه کند.
برای تربیت فرزند صبور، به راهکارهای پیشنهادی زیر توجه کنید:
الگوی صبر مناسبی برای فرزندانتان باشید
معمولا کودکان از والدینشان تقلید میکنند، آنان رفتارها و واکنشهای شما را میبینند و در ذهنشان ثبت میکنند، اگر اولین واکنش شما به هر اتفاق ناخوشایندی، از دست دادن صبر و تحمل است، او نیز این رفتار را یاد گرفته و در موقعیتهای مشابه به مانند شما رفتار خواهد کرد.
به عبارت دیگر نداشتن صبر، رفتار تقویتشدهای است که شما به عنوان والدین یک بچه، مجوز استفاده از آن را برایش صادر کردهاید، پس برای تقویت صبر در کودک شایسته است اولین تغییرات را از خودتان شروع کنید، با همسرتان به مشورت بنشینید و به دنبال راهکارهایی برای بیصبریهایتان باشید، تلاش کنید در شرایط دشوار آرام و صبور باشید و با تمرین تنفس عمیق و قدرت اندیشه و تفکر خود را به آرامش دعوت کنید، تردید نکنید چشمان تیزبین فرزندانتان مشاهدهگر این وضع رفتاری شما خواهند بود، آن را فرا گرفته و نهادینه خواهند کرد.
صبر کردن را تمرین کنید
فراگیری صبر نیازمند ممارست و تمرین بسیار است. در فرصتهای مناسب و به بهانههای مختلفی میتوانید کودکتان را به صبر دعوت کنید، نقش بازی یکی از آن روشهاست، مثلا با یک برنامه از پیش تعیین شده، در یک گفتوگوی کوتاه با همسر، صبر و تحمل را در حضور فرزندتان در معرض نمایش بگذارید، مثلا با همسرتان هماهنگ شوید، وقتی از او میپرسید «آیا حاضر است به خانه پدربزرگ برود یا نه»، پاسخی به شما ندهد، چند بار سوالتان را تکرار کنید، اما هیچ عکسالعمل و پاسخی دریافت نکنید، با جلب توجه فرزند به خودتان از او پرسش کنید: به نظرت چرا پدر جواب نمیدهد؟ چه کنم تا او متوجه صدای من شود؟ دوباره صدایش کنم، بلندتر صدایش کنم، در گوشش داد بزنم، عصبانی شوم، دعوا راه بیندازم یا سکوت کنم و هیچ نگویم و... قطعا با اجرای این نمایش، نه فقط کودکتان را متوجه رفتارهای غیرمعمول و ناراحتکننده اطرافیان میکنید بلکه به طور تلویحی به او این آموزش را هم میدهید که درچنین مواقع حساسی چطور بیندیشد و چگونه رفتار کند، به دیگر سخن تکرار این نمایشهای تمرینی نه فقط باعث میشود قدرت تابآوری و صبر فرزندانتان افزایش یابد، بلکه با فراگیری روشهای مختلف پاسخدهی به شرایط، این توانایی را نیز به دست میآورد که از بین راهحلهای ممکن، مناسبترین گزینه را انتخاب کند.
به طور ملموس و عینی، صبوری کردن را نشان کودک دهید
برخی از والدین امروزی به اشتباه تصور میکنند پدر و مادر خوب بودن یعنی این که آنها بلافاصله بتوانند نیازهای فرزندشان را اجابت کنند، این در حالی است که روانشناسان و متخصصان رفتاری معتقدند این رفتار والدین، یکی از بزرگترین اشتباهات تربیتی است، چه بسا کودک را نه عجول و بیطاقت میکند بلکه باعث میشود قدرت تفکر و اندیشه نیز برای همیشه در کودک تعطیل شود، اگر بچهها با چالشهای زندگی مواجه نشوند، روشهای مواجهه با آنها را یاد نگیرند و برای چگونگی حل مشکلات تفکر نکنند، بیتردید در آینده در قبال مشکلات اجتناب ناپذیر زندگی به طور همیشگی شکستخورده خواهند بود و گاه حتی از فرط احساس استیصال نیز ممکن است گمراه در مسیر زندگی شوند. در راستای تربیت سالم، آموزش صبر بسیار لازم و ضروری است، به همین دلیل توصیه میکنیم هراز چند گاهی تامین حاجات فرزندتان را به تعویق بیندازید، به این معنا که بلافاصله بعد از مطرح شدن خواستهای از جانب فرزند، سریعا آن را برآورده نسازید، چه بسا به این طریق نه تنها کودک یاد میگیرد والدینش صرفا برای رفع یا برآوردن نیازهای او حاضر نیستند و ارزشی بس فراتر از آن دارند، بلکه یاد میگیرد که گاهی برای دستیابی به خواسته ای، نیاز به فرصت است و تحمل همین مدت زمان لازمه نیز میتواند او را به هدفی والاتر و پاداشی ارزشمندتر از آن لذت آنی و موقت سوق دهد.
برای روشن شدن مساله مثالی میزنیم، اگر در حال انجام کارهای شخصیتان هستید و فرزندتان در آن لحظه خاص از شما بخواهد اسباب بازی او را که در بالای کمد است تحویلش دهید، باید اجازه دهید دقایقی منتظر بماند، با احترام و خوشرویی به او بگویید: الان کار دارید و نمیتوانید خواسته او را اجابت کنید، اما بعد از پنج دقیقا حتما برای پایین آوردن اسباب بازی از بالای کمد خواهید آمد.
با بازی، کودک را با صبر آشنا کنید
یکی از روشهای آموزش صبر، به چالش کشیدن صبر و حوصله کودک است، مثلا میتوانید پازلی که اندکی سخت است برای فرزندتان تهیه کنید و از او بخواهید آن را تکمیل کند، البته بهتر است تاکید کنید در صورت موفقیت حتما پاداش خوبی به او خواهید داد، تلاش و ممارست فرزندتان برای حل آن پازل، میتواند شروع مناسبی برای افزایش صبر او باشد. با کاشتن گل و گیاه یا بزرگ کردن یک حیوان خانگی هم میتوانید صبر را به کودک بیاموزید چهبسا کودک فرا میگیرد تنها با مراقبتی که همراه با صبر و حوصله است میتواند موجودی را پرورش داده و تنومند سازد.
مهارتهای انتظار را به کودک آموزش دهید
در انتظار ماندن، یکی دیگر از روشهای آموزش صبر به کودک است. انتظار کشیدن در مطب یک پزشک، ایستادن در صف نانوایی و... از مصادیق ظاهری و علنی صبر کردن است. در مدت انتظار تلاش کنید فرزندتان را سرگرم کنید و با منعطف کردن توجهاش به چیزی یا حتی سوال پرسیدن راجع به انتظار، جویای نظر واقعیاش در آن باره شوید. گرچه مدت انتظار نباید بسیار طولانی باشد، در صورت لزوم میتوانید کتاب داستان یا رنگآمیزی به همراه داشته باشید یا از کودک بخواهید اشکال هندسی که در اطراف خود میبیند را نام ببرد و بشمارد...
کودک را با مفهوم زمان آشنا سازید
درک زمان و شناخت مفهوم وقت از مولفههای دیگر مهم در یادگیری صبر است، چهبسا کودک زمانهای قراردادی ما بزرگسالان را متوجه نمیشود، مثلا زمانی که به او میگویید: «تا 10دقیقه دیگر پیش تو میآیم»، او درکی از این زمان ندارد و ممکن است چند دقیقهای نگذشته دوباره درخواست خود را مطرح کند. برای تفهیم این مطلب، لازم است زمان را با چیزهایی که برای کودک ملموس و قابل درک است بیان کنید، مثلا به او بگویید: «وقتی برنامه کودک تمام شود، من پیش تو میآیم.»
روشهای مواجهه با احساسات منفی را به کودک یاد دهید
گاهی کودکان به هنگام مواجهه با مشکلی که حل آن نیازمند صبر است، برآشفته و عصبی میشوند و حتی ممکن است با برخوردهای فیزیکی یا کلامی نامناسب احساسات خشمشان را بیان کنند، در چنین مواقعی بهتر است به فرزندتان آموزش دهید که با آرامش و بدون غضب هم میتواند احساسات خود را بیان کند. برای کسب نتیجه بهتر، بهتر است آزادی عمل و حق انتخاب به او بدهید، برای بروز احساساتش چند راهحل پیش رویش بگذارید تا به انتخاب خود یکی از آنها را برگزیند. اگر کودک برای رسیدن به خواستهای صبر و حوصله نشان داد، با مهربانی او را تشویق کنید و قدردان رفتار خوب و ارزشمندش باشید، گرچه در صورت بیتابی و قشقرق راهانداختن هم لازم است به او توجه نکنید و به او متذکر شوید این رفتار او را ارزشمند نمیدانید و هرگز پاسخی به آن نخواهید داد.
نسرین دهخوارقانی/ مشاور خانواده
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
علی اصغر هادیزاده، رئیس انجمن دوومیدانی فدراسیون جانبازان و توانیابان در گفتوگو با «جامجم» مطرح کرد