نقش بی‌بدیل راهنمایان گردشگری

اهمیت گردشگری و اثرات آن بر فعالیت‌های اقتصادی و کارآفرینی واثر مستقیم غیرمستقیم آن در جهت معرفی فرهنگ و تاریخ و تمدن وزیبایی‌های یک کشور سبب می‌شود آن را یک صنعت خدماتی با کارکرد اقتصاد مقاومتی بدانیم.

یکی از ارکان توسعه و پویایی گردشگری، راهنمایان و نقش تاثیر گذار آنها در این عرصه است که باید مورد توجه جدی قرار گیرند.

سال 1985 برای اولین بار «سالنامه تحقیقات گردشگری» به موضوع نقش و اهمیت راهنمایان گردشگری اشاره کرد. راهنمایان گردشگری پس از گردشگری انبوه به صورت جدی‌تر مطرح شدند و امروزه چنان اهمیتی پیدا کرده اند که بدون در نظر گرفتن آنان نمی‌توان گردشگری را سازماندهی کرد.

تحقیقات بسیاری پیرامون اهمیت راهنمایان گردشگری انجام گرفته، اما باید به این نکته توجه داشت که راهنمایان گردشگری صرفا راهنمای تور نیستند. راهنمایان محلی و ارگان‌های متولی گردشگری نیز خود به عنوان راهنمای گردشگری در نظر گرفته می‌شوند که به نوعی ارائه کننده تصویری جامع و کامل از یک کشور یا یک منطقه جغرافیایی هستند.

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد نقش و عملکرد راهنمای گردشگری چنان حائز اهمیت است که عملکرد نامطلوب او سبب بروز نارضایتی گردشگران شده و ذهنیتی منفی از میزبان برای آنها پدید خواهد آورد. از این رو راهنمایان در تجربه‌اندوزی گردشگران، رضایت و نیز درک و شناخت فرهنگی نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. اغلب مسئولیت و تعهدات برای مشارکت راهنمایان صرفا مادی نبوده و عناصر غیرمادی و رویکرد معنوی نزد آنان از اهمیت بیشتری برخوردار است.

راهنما نه‌تنها ارائه‌کننده اطلاعات، تسهیل‌کننده روابط اجتماعی، مفسر محیط طبیعی و فرهنگی است بلکه نقش‌های دیگری ازجمله آموزش و مشاوره نیز دارد.

یک راهنمای گردشگری بیش از این که مفسر و تشریح‌کننده ویژگی‌های محیطی مقصد گردشگری باشد، یک شخص قابل اعتماد برای گردشگر است؛ فرد قابل اعتمادی که می‌تواند انگیزه و باور اعتقاد ایجاد کند و تجربه بی‌نظیر به گردشگر هدیه بدهد. راهنمای گردشگری در حقیقت فردی است که می‌تواند در تجربه‌اندوزی گردشگران نقش بسزایی ایفا کند.

در گذشته که سفرها به صورت گسترده و اصطلاحا انبوه انجام می‌گرفت، گردشگر در اندیشه تجربه و کسب آگاهی از سفر نبوده است، اما پس از گذشت زمان در دنیای مدرن با گردشگرانی مواجه می‌شویم که در جستجوی عناصر زیبایی شناختی هستند، گردشگر نگاه دقیق‌تری پیدا کرده، تجربه و کسب رضایت اهمیت بیشتری یافته و دانش‌اندوزی ازجمله انگیزه‌ها و دلایل سفر از نگاه گردشگر محسوب می‌شود. به گفته محققان «گردشگری به مثابه یک زندگی است که می‌تواند آموخته‌های بیشماری برای انسان به همراه داشته باشد.»

در عصر حاضر گردشگری به عنوان یکی از مهم‌ترین جوانب زندگی افراد نگریسته شده و در سطح بین‌المللی بسیار حائزاهمیت است. در حال حاضر اهداف توسعه بین‌المللی گردشگری در راستای تحقق پایداری است؛ پایداری در همه جوانب اقتصادی، سیاسی، زیست‌محیطی، اجتماعی و فرهنگی. ارائه الگوهای پایدار تولید و مصرف و محافظت زیست‌محیطی ازجمله رویکردهای پایداری در توسعه بین‌المللی گردشگری محسوب می‌شود.

در دنیایی که گردشگر با آگاهی و کسب تجربه به سفر می‌رود، در دنیایی که سفر به عنوان ابزار و وسیله‌ای برای بازیابی روحی و روانی انسان تلقی می‌شود، هدایت سفر و گردشگری اهمیت بیشتری یافته و نمی‌توان بی‌اهمیت از آن روی برگرداند. از آنجا که گردشگران شبیه هم نبوده و با هم تفاوت دارند، لذا نوع رفتار و عملکرد راهنمای گردشگری بیش از پیش اهمیت می‌یابد.

راهنمایان گردشگری علاوه بر مهارت‌های ارتباطی و آگاهی به تاریخ و ویژگی‌های مقصد گردشگری، بایستی انگیزه و تعهد بالایی در قبال گردشگران داشته و بتوانند نقش بسزایی در ایجاد تجربه دل‌انگیز و لذتبخش در میان گردشگران ایفا نمایند. القای مبانی و مفاهیم پیرامون مقصد، ارزش‌های فرهنگی، فرهنگ عامه، آداب و رسوم مقصد به گردشگران، ایجاد انگیزه و حس و القای مثبت در گردشگران نسبت به مقصد گردشگری، ایجاد آگاهی و اطلاعات مورد نیاز، نه سطحی، با هدف تامین پایداری می‌تواند گردشگران را بیش از پیش به مقصد و تجربه کسب شده راضی و خشنود کند.

منوچهر جهانیان - رئیس دانشکده گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ