فقر تصاعدی‌ تولید می‌شود

از وقتی در کمیته امداد مشغول به کار شده‌اید بیشتر صدقه می‌دهید؟

نسبت به قبل فرقی نکرده، چون از قبل صندوق خانگی کمیته امداد داشتم و حامی چند کودک یتیم نیز هستم.

هر روز صدقه می‌دهید؟

بیشتر روزها. نمی‌توانم بگویم هر روز‌ چون بعضی روزها در مسافرت هستم.

به نظر شما درست است که مردم مانند گذشته به کمیته امداد کمک نمی‌کنند؟

منظور شما دوره‌ای است که من مشغول به کار شده‌ام؟

نه به شکلی کلی، چون شما حدود 8 ماه است مشغول به کار شده‌اید.

از قبل روند کار کمیته امداد را دنبال نمی‌کردم، بنابراین نمی‌توانم قضاوت کنم، اما آمار نشان می‌دهد درآمد کمیته امداد و تعداد حامی‌ها روندی صعودی دارد.

منتقدان می‌گویند با توجه به رشد تورم، مقدار رشد صدقات قابل توجه نیست.

این مساله به کمیته امداد برنمی‌گردد‌ بلکه به وضع اقتصاد کشور ربط پیدا می‌کند‌ به عنوان مثال خانواده‌ای را در نظر بگیرید که قبلا حامی بوده، اما تورم مانع کمک بیشتر چنین خانواده‌هایی به کمیته امداد می‌شود. در چند سال گذشته تورم زندگی خانوارهای متوسط و رو به پایین را تحت تاثیر قرار داده و سبب شده آنها دچار مشکل شوند.

پس باور مردم درباره فعالیت‌های کمیته امداد تغییر نکرده است؟

به نظرم خیلی فرق زیادی نکرده، اما این که بگوییم همه مردم کمک‌هایشان را به کمیته امداد می‌کرده‌اند، هیچ وقت به این شکل نبوده است. این همه خیریه در کشور وجود دارد. ما باید اجازه بدهیم مردم به هر طریقی که راحت‌تر هستند کمک کنند.

به تعداد زیاد مراکز خیریه اشاره کردید، نگاه کمیته امداد به فعالیت این مراکز چگونه است؟

خیریه‌ها دو دسته‌اند. آنها که مجوز دارند و آن دسته که ندارند. خیریه‌های مجاز رقیب و مزاحم ما نیستند.

یکی از انتقادات به کمیته امداد این است که فرد متقاضی برای دریافت کمک‌ زمان زیادی معطل می‌شود.

اگر شخص کمک موردی بخواهد زمان زیادی وقت نمی‌برد، اما اگر بخواهد تحت پوشش قرار بگیرد، زمانبر است، چون به تحقیق نیاز دارد.

کامل شدن این تحقیقات به شکل میانگین چقدر زمان می‌برد؟

بستگی به محل زندگی و شرایط و تعداد اعضای خانوده متقاضی دارد؛ برای نمونه وقتی مشخص می‌شود سرپرست خانواده فوت کرده یا بحث بیماری صعب‌العلاج مطرح است، به تحقیقات خاصی نیاز نداریم. در موارد غیراورژانسی هم باید تحقیق صورت گیرد، چون دامنه تحت پوشش قرار گرفتن خانواده‌ها متفاوت است.

توانمند شدن مددجو‌ها و این مثال معروف که به جای ماهی دادن باید به نیازمندان ماهیگیری یاد داد چقدر در اولویت برنامه‌های شما قرار دارد؟

این نکته در صدر برنامه‌های ما قرار دارد. به نظر ما اساسا خانواده‌ها ناتوان نیستند، بنابراین وظیفه داریم توانایی آنها را بشناسیم نه ناتوانی آنها را.

در این مدت چقدر شغل ایجاد کرده‌اید؟

نمی‌توان گفت، چون شغل ایجاد کردن راحت نیست. از طرفی کمیته امداد با هدف اشتغالزایی ایجاد نشده است. اگر در کشورمان اقتصاد رونق بگیرد، نیازی به مداخله کمیته امداد نیست. اگر ما در این حوزه وارد شده‌ایم به نظر می‌رسد از روی ناچاری است تا بتوانیم بارمان را کم کنیم، چون اگر این کار را انجام ندهیم از ما سوال خواهد شد چرا این‌قدر فرد تحت پوشش داریم، در حالی که می‌خواهیم از تعداد افراد تحت پوشش خود کم کنیم.

در کشور چند نفر تحت پوشش کمیته امداد هستند؟

حدود یک میلیون و 800 هزار خانواده که نزدیک به چهار میلیون نفر می‌شوند.

بخشی از انتقادات موجود به کمیته امداد به فعالیت‌های این نهاد در خارج از کشور برمی‌گردد، چون برخی می‌گویند کمک‌های آنها در خارج از کشور هزینه می‌شود.

مدل کمیته امداد در کشور ما مدلی استثنایی و بی‌بدیل است که می‌تواند در خیلی از کشورها شکل بگیرد. کشورهای دیگر خیریه دارند، اما هیچ کدام به پای کارایی کمیته امداد نمی‌رسد. کشورهای اطراف نیز دوست دارند از مدل کمیته امداد استفاده کنند. صندوق‌های ما در عراق، سوریه، لبنان و افغانستان وجود دارد، اما روی این صندوق‌ها نوشته کمیته امداد امام خمینی عراق، سوریه، لبنان یا افغانستان. در واقع صندوق‌هایی در این کشور نصب است که ایرانی‌ها درون آن پول نمی‌ریزند؛ یعنی ما فقط مدل کمیته امداد را در این کشورها تسری داده‌ایم، اما در برخی مناسبت‌ها مانند روز قدس یا ماجرای یمن که پیش آمد، همکاران ما بنا به درخواست مراجع رسمی کشور صندوق گذاشته و روی آن نوشتند برای کمک به مردم غزه یا یمن.

در واقع سوال این است که آیا صدقه ایرانی‌ها در این کشورها هزینه می‌شود یا نه؟

واقعا صدقات ایرانیان به خارج منتقل نمی‌شود، چون مجاز نیستیم و اصلا به این کار نیازی نیست. در واقع عددی نیست که بخواهیم آن را منتقل کنیم، چون با کمک‌های کلانی که نظام ما در سطح بین‌المللی می‌کند، قابل مقایسه نیست. علاوه بر این خوشبختانه ما مسائل مالی را به شکلی تنظیم کرده‌ایم که حقوق کارمندان کمیته امداد نیز از محلی غیر از کمک‌های مردمی پرداخت می‌شود.

چرا با وجود خیریه‌های زیاد نتواسته‌ایم مشکل فقر را در کشور ساماندهی کنیم؟

خیریه‌ها نمی‌توانند جای دولت را بگیرند. ظرفیت ما با دولت‌ها قابل مقایسه نیست. اگر فعالیت مراکز خیریه نبود حتما وضع کشور متفاوت بود. تورم سنوات گذشته و اثرات تحریم و سوءمدیریت‌ها دست به دست هم داده تا تولید تصاعدی فقر را شاهد باشیم. این نسلی که اکنون تحت پوشش کمیته امداد است، چندمین نسل محسوب می‌شود؛ بنابراین امداد به وظیفه خود عمل کرده، اما فقر در کشور تولید می‌شود و باید به ریشه‌های آن پرداخت.

هر ایرانــی در سال چقدر صدقه می‌دهد؟

پولی که فقط از صندوق صدقات در تمام کشور جمع می‌شود حدود 300 میلیارد تومان در سال است، اما صدقه فقط پولی نیست که در صندوق‌ها جمع می‌شود، زیرا زکات و فعالیت‌های خیرخواهانه‌ای مانند حامی ایتام شدن را نیز باید حساب کرد. سال گذشته 400 میلیارد تومان نیز زکات جمع‌آوری شد.

با توجه به حمایت مناسب نیکوکاران آیا به نظرتان مستمری مددجوها کم نیست؟

مستمری را باید تعریف و بعد درباره کم یا زیاد بودن آن صحبت کنیم. بحث ما این است که نیاز خانواده‌ها باید احصا شود که ابعاد مختلفی دارد. یک خانواده نیاز اولش مسکن است، اما خانواده دیگر بیمار صعب‌العلاج دارد یا سرپرست ازکارافتاده، بنابراین هزینه زیادی برای آنها می‌شود که جزو مستمری به حساب نمی‌آید یا هزینه درمان، بیمه و تحصیل آنها نیز باید در نظر گرفته شود. این در حالی است که بهتر است ما به جای پول نقد به خانواده‌ها خدمات ارائه کنیم.

بنابراین امکان دارد در آینده مستمری مددجوها را قطع کنید؟

نمی‌توان مستمری را قطع کرد، زیرا عده‌ای به آن واقعا نیاز دارند. در واقع خانواده‌ها وضع متفاوتی دارند، اما تمرکز ما روی ارائه خدمات است.

به نظر شما فقر در جامعه چه تغییراتی داشته است؟

شکل فقر در حال دگرگون شدن است. فقری که در ذهن ماست فقر مطلق است و چون دولت می‌گوید به همه یارانه می‌دهد می‌توان گفت فقر مطلق در کشورمان وجود ندارد یا خیلی کم است. این در حالی است که بسیاری از مردم دیگر به آب و برق و گاز نیز دسترسی دارند. اکنون چهره فقر از جنبه‌های مختلف تغییر یافته است؛ برای نمونه تعداد زنان سرپرست خانوار زیاد شده است. در واقع فراگیر نبودن بیمه تامین اجتماعی مساله مشکل‌ساز است. علاوه‌بر این، کمیته امداد و خیریه‌ها نمی‌توانند ملاکشان فقط ساختار اقتصادی و ناکارآمد باشد.

یکــی از اقدامات قابل توجه شما در ابتدای کار، اعلام فروش ساختمان سوهانک کمیته امداد و انتقال به جای دیگر با هدف صرفه‌جویی بود. این موضوع به کجا رسید؟

ما جای مناسبی خریده‌ایم و حتما از این ساختمان می‌رویم، بنابراین اگر این ساختمان به فروش نرود هم اینجا را تخلیه می‌کنیم. امیدواریم این ساختمان را به قیمت مناسبی بفروشیم.

دوسـت دارید پس از پایــــان ماموریت‌تان مددجو‌های کمیته امداد شما را چگونه یاد کنند؟

دعایم کنند، چون دعا حد رضایت است.

مهدی‌آیینی‌